Tour de France: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Oddi ar Wicipedia
Pori'r hanes yn rhyngweithiol
← Cymharer â'r fersiwn gyntCymharer â'r fersiwn dilynol →
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
GweledolCystrawen wici
B robot yn ychwanegu: ga:Tour de France
Xqbot (sgwrs | cyfraniadau)
57,203 golygiad
B robot yn ychwanegu: mk:Тур де Франс; cosmetic changes
Llinell 46: Llinell 46:
Fel yn y rhan fwyaf o rasys seiclo, mae cystadleuwyr yn y Tour de France yn cymryd rhan fel aelod o dîm. Mae rhwng 20 a 22 o dimau a 9 reidiwr ym mhob un. Yn draddodiadol, ar wahoddiad yn unig y caiff y timau gystadlu, a gwahoddir timau proffesiynol gorau'r byd. Adnabyddir pob tîm gan enw ei gefnogwr ariannol, ac mae gan y beicwyr git nodedig. Mae pob beiciwr o fewn tîm yn helpu'r aelodau eraill ac mae gan bob un 'gar tîm', sy'n dilyn y ras (fersiwn symudol o griwiau pit mewn rasio ceir).
Fel yn y rhan fwyaf o rasys seiclo, mae cystadleuwyr yn y Tour de France yn cymryd rhan fel aelod o dîm. Mae rhwng 20 a 22 o dimau a 9 reidiwr ym mhob un. Yn draddodiadol, ar wahoddiad yn unig y caiff y timau gystadlu, a gwahoddir timau proffesiynol gorau'r byd. Adnabyddir pob tîm gan enw ei gefnogwr ariannol, ac mae gan y beicwyr git nodedig. Mae pob beiciwr o fewn tîm yn helpu'r aelodau eraill ac mae gan bob un 'gar tîm', sy'n dilyn y ras (fersiwn symudol o griwiau pit mewn rasio ceir).


== Hanes==
== Hanes ==
{{gweler|:Categori:Tour de France yn ôl blwyddyn}}
{{gweler|:Categori:Tour de France yn ôl blwyddyn}}
<div style="float: right; margin: 0 0 0em 0em; clear:right;">
<div style="float: right; margin: 0 0 0em 0em; clear:right;">
</div>
</div>
Sefydlwyd y Tour fel digwyddiad cyhoeddusrwydd ar gyfer papur newydd ''L'Auto'' (rhagflaenydd papur newydd ''[[L'Équipe]]'' heddiw) gan ei olygydd, [[Henri Desgrange]], i fynd gam ymhellach na ras ''[[Paris-Brest-Paris|Paris-Brest et retour]]'' (a noddwyd gan ''L'Auto'' hefyd).<ref name="origins">Geoffrey Wheatcroft ''Le Tour: a history of the Tour de France, 1903-2003 '' Pocket Books, 2003, Lludain, tudalen 13, ISBN 0-7434-4992-4</ref> Daeth y syniad o ras daith o amgylch Ffrainc gan brif [[ohebydd|ohebydd]] newyddion seiclo Desgrange, y dyn 26 oed, [[Géo Lefèvre]]<ref name="tourorigins">Les Woodland ''The Yellow Jersey Companion to the Tour de France'' Yellow Jersey Press, 2003, llundain</ref>. Cafodd Desgrange ginio â Lefèvre mewn bwyty (heddiw 'TGI Friday') ym [[Montmartre]], [[Paris]], ar [[20 Tachwedd]] [[1902]]<ref name="tourorigins" />. Datganodd ''L'Auto'' y ras ar [[19 Ionawr]] [[1903]]. Y cynllun oedd i drefnu taith pum wythnos o [[31 Mai]] hyd [[5 Gorffennaf]]; ond profodd hyn i fod yn rhy beichus. Gan na chafwyd ond 15 o ymgeiswyr, cwtogodd Desgrange ar hyd y ras felly i 19 diwrnod, gan newid y dyddiadau fel y byddai'r ras yn rhedeg o [[1 Gorffenaf|1]] hyd [[19 Gorffenaf]] a chynnig dogn dyddiol. Denodd y cynllun newydd 60 o ymgeiswyr, gan gynnwys amaturiaid, rhai yn ddi-swydd, ac eraill ond yn fentrus. Y cymeriadau hyn a ddaliodd ddychymyg y cyhoedd<ref name="tourorigins" />. Roedd natur galed y ras (gyda hyd cymhedrol pob 6 cam yn 400km, disgwylwyd y reidwyr i seiclo drwy ddechrau'r nos weithiau<ref>[http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/in_depth/2001/tour_de_france/1364736.stm ''BBC History of the Tour de France: 1903-1914: Pioneers and 'assassins'''] [[BBC]]</ref>, a phrofodd i fod yn boblogaidd. Roedd llwyddiant y ras gymaint fel y cynyddodd cylchrediad y papur, oedd tua 25,000 cyn Tour 1903, i 65,000 ar ôl y ras<ref name="tourorigins" />. Erbyn 1908, roedd y ras wedi hybu'r papur at gylchrediad o dros chwarter miliwn, ac yn ystod Tour 1923, roedd yn gwerthu 500,000 copi y diwrnod. Honodd Desgrange mai 854,000 oedd record uchaf y cylchrediad, lefel a gyrhaeddwyd yn ystod Tour 1933''<ref>[http://www.bikeraceinfo.com/tdf/tdf%20history/tdfhistory1930.html ''Torelli's History of the Tour de France: the 1930s'' neu, ''All They Wanted To Do Was to Sell a Few More Newspapers'' BikeRaceInfo.com]</ref> Erbyn heddiw, trefnir y ras gan y ''Société du Tour de France'', rhan atodol o ''[[Amaury Sport Organisation]]'' (ASO), sydd yn ei dro yn ran o gwmni cyfryngau ''L'Équipe.''
Sefydlwyd y Tour fel digwyddiad cyhoeddusrwydd ar gyfer papur newydd ''L'Auto'' (rhagflaenydd papur newydd ''[[L'Équipe]]'' heddiw) gan ei olygydd, [[Henri Desgrange]], i fynd gam ymhellach na ras ''[[Paris-Brest-Paris|Paris-Brest et retour]]'' (a noddwyd gan ''L'Auto'' hefyd).<ref name="origins">Geoffrey Wheatcroft ''Le Tour: a history of the Tour de France, 1903-2003 '' Pocket Books, 2003, Lludain, tudalen 13, ISBN 0-7434-4992-4</ref> Daeth y syniad o ras daith o amgylch Ffrainc gan brif [[ohebydd]] newyddion seiclo Desgrange, y dyn 26 oed, [[Géo Lefèvre]]<ref name="tourorigins">Les Woodland ''The Yellow Jersey Companion to the Tour de France'' Yellow Jersey Press, 2003, llundain</ref>. Cafodd Desgrange ginio â Lefèvre mewn bwyty (heddiw 'TGI Friday') ym [[Montmartre]], [[Paris]], ar [[20 Tachwedd]] [[1902]]<ref name="tourorigins" />. Datganodd ''L'Auto'' y ras ar [[19 Ionawr]] [[1903]]. Y cynllun oedd i drefnu taith pum wythnos o [[31 Mai]] hyd [[5 Gorffennaf]]; ond profodd hyn i fod yn rhy beichus. Gan na chafwyd ond 15 o ymgeiswyr, cwtogodd Desgrange ar hyd y ras felly i 19 diwrnod, gan newid y dyddiadau fel y byddai'r ras yn rhedeg o [[1 Gorffenaf|1]] hyd [[19 Gorffenaf]] a chynnig dogn dyddiol. Denodd y cynllun newydd 60 o ymgeiswyr, gan gynnwys amaturiaid, rhai yn ddi-swydd, ac eraill ond yn fentrus. Y cymeriadau hyn a ddaliodd ddychymyg y cyhoedd<ref name="tourorigins" />. Roedd natur galed y ras (gyda hyd cymhedrol pob 6 cam yn 400km, disgwylwyd y reidwyr i seiclo drwy ddechrau'r nos weithiau<ref>[http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/in_depth/2001/tour_de_france/1364736.stm ''BBC History of the Tour de France: 1903-1914: Pioneers and 'assassins'''] [[BBC]]</ref>, a phrofodd i fod yn boblogaidd. Roedd llwyddiant y ras gymaint fel y cynyddodd cylchrediad y papur, oedd tua 25,000 cyn Tour 1903, i 65,000 ar ôl y ras<ref name="tourorigins" />. Erbyn 1908, roedd y ras wedi hybu'r papur at gylchrediad o dros chwarter miliwn, ac yn ystod Tour 1923, roedd yn gwerthu 500,000 copi y diwrnod. Honodd Desgrange mai 854,000 oedd record uchaf y cylchrediad, lefel a gyrhaeddwyd yn ystod Tour 1933''<ref>[http://www.bikeraceinfo.com/tdf/tdf%20history/tdfhistory1930.html ''Torelli's History of the Tour de France: the 1930s'' neu, ''All They Wanted To Do Was to Sell a Few More Newspapers'' BikeRaceInfo.com]</ref> Erbyn heddiw, trefnir y ras gan y ''Société du Tour de France'', rhan atodol o ''[[Amaury Sport Organisation]]'' (ASO), sydd yn ei dro yn ran o gwmni cyfryngau ''L'Équipe.''


==Disgrifiad==
== Disgrifiad ==
{{eginyn-adran}}
{{eginyn-adran}}


===Cyfarwyddwyr y Ras===
=== Cyfarwyddwyr y Ras ===
*1903 - 1939 [[Henri Desgrange]]
*1903 - 1939 [[Henri Desgrange]]
*1947 - 1961 [[Jacques Goddet]]
*1947 - 1961 [[Jacques Goddet]]
Llinell 67: Llinell 67:
{{eginyn-adran}}
{{eginyn-adran}}


===Gwobr Arianol===
=== Gwobr Arianol ===
{{eginyn-adran}}
{{eginyn-adran}}


==Crysau Dosbarthol==
== Crysau Dosbarthol ==
{{eginyn-adran}}
{{eginyn-adran}}


===Yr Arweiniwr===
=== Yr Arweiniwr ===
{{prif|maillot jaune}}
{{prif|maillot jaune}}
[[Delwedd:Lance Armstrong Tour de France Pforzheim 2005-07-09.jpg|thumb|Enillydd saith gwaith, [[Lance Armstrong]] yn y ''[[maillot jaune]]''.]]
[[Delwedd:Lance Armstrong Tour de France Pforzheim 2005-07-09.jpg|thumb|Enillydd saith gwaith, [[Lance Armstrong]] yn y ''[[maillot jaune]]''.]]
{{eginyn-adran}}
{{eginyn-adran}}


===Dosbarthiad pwyntiau yn y gystadleuaeth===
=== Dosbarthiad pwyntiau yn y gystadleuaeth ===
{{prif|maillot vert}}
{{prif|maillot vert}}
{{gweler|Points classification}}
{{gweler|Points classification}}
Llinell 95: Llinell 95:
Os yw nifer o feicwyr yn gyfartal o ran nifer o bwyntiau yn y safle cyntaf, mae'r nifer o fuddugoliaethau cam yn penderfynu enillyd y Grys Gwyrdd, ac yna nifer o fuddugoliaethau yn y sbrintiau canolraddol os yw'r beicwyr yn dal yn gyfartal, wedyn safle'r reidiwr yn y dosbarth cyffredinol.
Os yw nifer o feicwyr yn gyfartal o ran nifer o bwyntiau yn y safle cyntaf, mae'r nifer o fuddugoliaethau cam yn penderfynu enillyd y Grys Gwyrdd, ac yna nifer o fuddugoliaethau yn y sbrintiau canolraddol os yw'r beicwyr yn dal yn gyfartal, wedyn safle'r reidiwr yn y dosbarth cyffredinol.


===Brenin y Mynyddoedd===
=== Brenin y Mynyddoedd ===
{{prif|Crys Dot Polca}}
{{prif|Crys Dot Polca}}
[[Image:Michael Rasmussen 2005 TdF Stage 20 St Etienne ITT.jpg|thumb|right|[[Michael Rasmussen]] yn gwisgo'r crys dot polca yn 2005.]]
[[Delwedd:Michael Rasmussen 2005 TdF Stage 20 St Etienne ITT.jpg|thumb|right|[[Michael Rasmussen]] yn gwisgo'r crys dot polca yn 2005.]]
Mae "[[Brenin y Mynyddoedd]]" yn gwisgo crys gwyn gyda smotiau coch (''maillot à pois rouges''), a gyfeirir ati fel y "crys dot polka" a ysbrydolwyd gan grys a welodd y cyn-drefnwr, Félix Lévitan, tra yn nhrac Vélodrome d'Hiver, Paris yn ei ieuenctid. Penderfynnir y gystadleuaeth gan bwyntiau a wobrwyir i'r reidwyr cyntaf i gyrraedd copa elltydd a mynyddoedd penodedig, gyda'r nifer mwyaf o bwyntiau ar gael ar y dringiadau caletaf.
Mae "[[Brenin y Mynyddoedd]]" yn gwisgo crys gwyn gyda smotiau coch (''maillot à pois rouges''), a gyfeirir ati fel y "crys dot polka" a ysbrydolwyd gan grys a welodd y cyn-drefnwr, Félix Lévitan, tra yn nhrac Vélodrome d'Hiver, Paris yn ei ieuenctid. Penderfynnir y gystadleuaeth gan bwyntiau a wobrwyir i'r reidwyr cyntaf i gyrraedd copa elltydd a mynyddoedd penodedig, gyda'r nifer mwyaf o bwyntiau ar gael ar y dringiadau caletaf.


Llinell 116: Llinell 116:
Er i'r gystadleuaeth gael ei chyflwyno yn 1933, ni chyflwynwyd y grys tan 1975.
Er i'r gystadleuaeth gael ei chyflwyno yn 1933, ni chyflwynwyd y grys tan 1975.


===Dosbarthiadau Eraill===
=== Dosbarthiadau Eraill ===
{{eginyn-adran}}
{{eginyn-adran}}


Llinell 125: Llinell 125:
{{gweler|Stage (bicycle race)}}
{{gweler|Stage (bicycle race)}}
=== Mass-start stages ===
=== Mass-start stages ===
[[Image:TourDeFrance 2005 07 09.jpg|thumb|A collected peloton in the 2005 Tour.]]
[[Delwedd:TourDeFrance 2005 07 09.jpg|thumb|A collected peloton in the 2005 Tour.]]
{{eginyn-adran}}
{{eginyn-adran}}


=== Time trial unigol ===
=== Time trial unigol ===
{{gweler|Individual time trial|Time trialist}}
{{gweler|Individual time trial|Time trialist}}
[[Image:Lance-Armstrong-TdF2004.jpg|220px|thumb|Lance Armstrong yn reidio prologue Tour 2004.]]
[[Delwedd:Lance-Armstrong-TdF2004.jpg|220px|thumb|Lance Armstrong yn reidio prologue Tour 2004.]]
{{eginyn-adran}}
{{eginyn-adran}}


=== Time trial Tîm===
=== Time trial Tîm ===
{{gweler|Team time trial}}
{{gweler|Team time trial}}
[[Image:CLM CSC Team (2004).jpg|left|thumb|[[Team CSC]] yn TTT 2004.]]
[[Delwedd:CLM CSC Team (2004).jpg|left|thumb|[[Team CSC]] yn TTT 2004.]]
{{eginyn-adran}}
{{eginyn-adran}}


Llinell 144: Llinell 144:
{{eginyn-adran}}
{{eginyn-adran}}


===Terminoleg===
=== Terminoleg ===
{{gweler|[[Bicycling terminology]]}}
{{gweler|[[Bicycling terminology]]}}
{{eginyn-adran}}
{{eginyn-adran}}
Llinell 161: Llinell 161:
{{Gweler|Rhestr seiclwyr proffesiynol sydd wedi marw yn ystod ras}}
{{Gweler|Rhestr seiclwyr proffesiynol sydd wedi marw yn ystod ras}}
* 1910: Boddodd y rasiwr [[Ffrainc|Ffrangeg]], [[Adolphe Helière]], yn y [[French Riviera]] yn ystod diwrnod gorffwys.
* 1910: Boddodd y rasiwr [[Ffrainc|Ffrangeg]], [[Adolphe Helière]], yn y [[French Riviera]] yn ystod diwrnod gorffwys.
* 1935: Bu farw rasiwr [[Sbaen|Sbaeneg]], [[Francisco Cepeda]], ar ôl disgyn lawr caunant ar y [[Col du Galibier]].
* 1935: Bu farw rasiwr [[Sbaen]]eg, [[Francisco Cepeda]], ar ôl disgyn lawr caunant ar y [[Col du Galibier]].
* 1967: [[13 Gorffennaf]] ar Gam 13: Bu farw rasiwr [[Lloegr|Seisnig]], [[Tom Simpson]], o ddiffyg y galon yn ystod dringo'r [[Mont Ventoux]]. Darganfyddwyd [[Amphetamin]]au ac [[Alcohol]] ar grys ac yng ngwaed Simpson. Achosodd ei farwolaeth i drefnwyr y ras ddechrau rhaglen o brofi am gyffuriau.
* 1967: [[13 Gorffennaf]] ar Gam 13: Bu farw rasiwr [[Lloegr|Seisnig]], [[Tom Simpson]], o ddiffyg y galon yn ystod dringo'r [[Mont Ventoux]]. Darganfyddwyd [[Amphetamin]]au ac [[Alcohol]] ar grys ac yng ngwaed Simpson. Achosodd ei farwolaeth i drefnwyr y ras ddechrau rhaglen o brofi am gyffuriau.
* 1995: [[18 Gorffennaf]], stage 15: Bu farw rasiwr [[Yr Eidal|Eidaleg]], [[Fabio Casartelli]], mewn damwain tra'r oedd yn teithio tua 88 [[km/h]] (55 [[mph]]) wrth ddisgyn y [[Col de Portet d'Aspet]]. Derbyniodd Casartelli drawma pen anferthol pan drawiodd â bloc concrid a bu farw yn y fan. Nid oedd yn gwisgo helmed ar y pryd, ond mae'n debygol na fyddai gwisgo helmed wedi ei achub bethbynnag gan nad oedd yn amddiffyn y rhan o'i ban a drawiodd y bloc concrid. <ref>[http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/other_sports/cycling/4682485.stm ''Tour tragedy 10 years on'' Matt Majendie BBC]</ref>
* 1995: [[18 Gorffennaf]], stage 15: Bu farw rasiwr [[Yr Eidal|Eidaleg]], [[Fabio Casartelli]], mewn damwain tra'r oedd yn teithio tua 88 [[km/h]] (55 [[mph]]) wrth ddisgyn y [[Col de Portet d'Aspet]]. Derbyniodd Casartelli drawma pen anferthol pan drawiodd â bloc concrid a bu farw yn y fan. Nid oedd yn gwisgo helmed ar y pryd, ond mae'n debygol na fyddai gwisgo helmed wedi ei achub bethbynnag gan nad oedd yn amddiffyn y rhan o'i ban a drawiodd y bloc concrid. <ref>[http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/other_sports/cycling/4682485.stm ''Tour tragedy 10 years on'' Matt Majendie BBC]</ref>
Llinell 171: Llinell 171:
* 2002: Bu farw bachgen 7 oed, Melvin Pompele, ger [[Retjons]] ar ôl rhedeg o flaen y carafan.<ref name="caravandeaths" />
* 2002: Bu farw bachgen 7 oed, Melvin Pompele, ger [[Retjons]] ar ôl rhedeg o flaen y carafan.<ref name="caravandeaths" />


==Ystadegau==
== Ystadegau ==
Y record o weithiau mae un reidiwr wedi ennill y ''Tour'' yw 7:
Y record o weithiau mae un reidiwr wedi ennill y ''Tour'' yw 7:
* [[Lance Armstrong]] (Yr Unol Daliaithau) yn 1999, 2000, 2001, 2002, 2003, 2004, a 2005 (7 gwaith yn ganlynol).
* [[Lance Armstrong]] (Yr Unol Daliaithau) yn 1999, 2000, 2001, 2002, 2003, 2004, a 2005 (7 gwaith yn ganlynol).
Llinell 225: Llinell 225:
{{Crys Gwyn Tour de France}}
{{Crys Gwyn Tour de France}}


==Ffynhonellau==
== Ffynhonellau ==
<references/>
<references/>


==Dolenni Allanol==
== Dolenni Allanol ==
* [http://www.letour.fr/ Gwefan Swyddogol Tour de France]
* [http://www.letour.fr/ Gwefan Swyddogol Tour de France]
* [http://www.letour.fr/2006/TDF/LIVE/docs/reglement_2006_us.pdf Rheolau a Rhestr Gwobrau swyddogol Tour de France 2006]|223&nbsp;[[Kibibyte|KiB]](PDF 229097 beit)
* [http://www.letour.fr/2006/TDF/LIVE/docs/reglement_2006_us.pdf Rheolau a Rhestr Gwobrau swyddogol Tour de France 2006]|223&nbsp;[[Kibibyte|KiB]](PDF 229097 beit)
Llinell 239: Llinell 239:
* [http://www.cyclingpost.com/protour/races/tour.shtml Cyclingpost.com Tour de France]
* [http://www.cyclingpost.com/protour/races/tour.shtml Cyclingpost.com Tour de France]
* [http://www.steephill.tv/2007/tour-de-france/ 2007 Tour de France Dashboard] gyda dolenni i sawl adnodd gan gynnwys proffilau, mapiau, ffotograffau a fideo.
* [http://www.steephill.tv/2007/tour-de-france/ 2007 Tour de France Dashboard] gyda dolenni i sawl adnodd gan gynnwys proffilau, mapiau, ffotograffau a fideo.

⚫
[[Categori:Tour de France| ]]
⚫
[[Categori:Rasus seiclo]]
⚫
[[Categori:UCI ProTour]]
⚫
[[Categori:Sefydliadau 1903]]


<!--Interwiki-->
<!--Interwiki-->


Llinell 252: Llinell 245:
{{Cyswllt erthygl ddethol|de}}
{{Cyswllt erthygl ddethol|de}}
{{Cyswllt erthygl ddethol|pt}}
{{Cyswllt erthygl ddethol|pt}}

⚫
[[Categori:Tour de France| ]]
⚫
[[Categori:Rasus seiclo]]
⚫
[[Categori:UCI ProTour]]
⚫
[[Categori:Sefydliadau 1903]]


[[an:Tour de Franzia]]
[[an:Tour de Franzia]]
Llinell 289: Llinell 287:
[[lt:Tour de France]]
[[lt:Tour de France]]
[[lv:Tour de France]]
[[lv:Tour de France]]
[[mk:Тур де Франс]]
[[nds:Tour de France]]
[[nds:Tour de France]]
[[nl:Ronde van Frankrijk]]
[[nl:Ronde van Frankrijk]]

Fersiwn yn ôl 03:35, 22 Gorffennaf 2009

Tour de France
Enw Lleol Le Tour de France
Ardal Ffrainc a gwledydd cyfagos
Dyddiad 4 i 26 Gorffennaf (2009)
Math Ras Gamau (Taith Mawr)
Cyfarwyddwr Cyffredinol Christian Prudhomme
Hanes
Y ras gyntaf 1903
Nifer o rasus 96 (2009)
Enillydd cyntaf Maurice Garin
Enillydd y nifer fwyaf o weithiau Lance Armstrong (7) 1999-2005
Enillydd diweddaraf Carlos Sastre 2008
Enillydd y nifer fwyaf o Grysau Melyn Eddy Merckx (96) (111 overall incl. half stages)
Enillydd y nifer fwyaf o Gamau Eddy Merckx (34)

Ras seiclo mwyaf adnabyddedig y byd yw Le Tour de France ("Taith Ffrainc"). Mae'n ras ffordd 22 diwrnod, 20 cymal sydd fel arfer yn cael ei rhedeg dros lwybr o 3000km. Mae'n mynd o amgylch y rhan fwyaf o Ffrainc a, weithiau, drwy wledydd cyfagos. Torrir y daith yn sawl cymal rhwng un dref a'r llall; mae pob cymal yn ras wahanol. Mae'r amser mae pob beiciwr yn ei gymryd i gyflawni pob cymal yn cael ei ategu at gyfanswm cronnus i benderfynu enillydd terfynol y Tour.

Ynghyd â'r Giro d'Italia (Taith yr Eidal) a Vuelta a España (Taith Sbaen), y Tour de France ydy un o dri phrif ras cam, a'r hwyaf yng nghalendr yr Union Cycliste Internationale (UCI). Tra bod y ddwy ras arall yn weddol gyfarwydd yn Ewrop, maent yn gymharol ddi-adnabyddedig y tu allan i'r cyfandir, adnabyddir Pencampwriaethau Byd yr UCI i ddilynwyr seiclo. Mewn cyferbyniad, mae'r Tour de France wedi bod yn enw mawr chwaraeol yn yr aelwyd ar draws y byd, hyd yn oed i'r rhai sydd ddim fel arfer â diddordeb mewn seiclo.

Fel yn y rhan fwyaf o rasys seiclo, mae cystadleuwyr yn y Tour de France yn cymryd rhan fel aelod o dîm. Mae rhwng 20 a 22 o dimau a 9 reidiwr ym mhob un. Yn draddodiadol, ar wahoddiad yn unig y caiff y timau gystadlu, a gwahoddir timau proffesiynol gorau'r byd. Adnabyddir pob tîm gan enw ei gefnogwr ariannol, ac mae gan y beicwyr git nodedig. Mae pob beiciwr o fewn tîm yn helpu'r aelodau eraill ac mae gan bob un 'gar tîm', sy'n dilyn y ras (fersiwn symudol o griwiau pit mewn rasio ceir).

Hanes

Gweler hefyd: Categori:Tour de France yn ôl blwyddyn.

Sefydlwyd y Tour fel digwyddiad cyhoeddusrwydd ar gyfer papur newydd L'Auto (rhagflaenydd papur newydd L'Équipe heddiw) gan ei olygydd, Henri Desgrange, i fynd gam ymhellach na ras Paris-Brest et retour (a noddwyd gan L'Auto hefyd).[1] Daeth y syniad o ras daith o amgylch Ffrainc gan brif ohebydd newyddion seiclo Desgrange, y dyn 26 oed, Géo Lefèvre[2]. Cafodd Desgrange ginio â Lefèvre mewn bwyty (heddiw 'TGI Friday') ym Montmartre, Paris, ar 20 Tachwedd 1902[2]. Datganodd L'Auto y ras ar 19 Ionawr 1903. Y cynllun oedd i drefnu taith pum wythnos o 31 Mai hyd 5 Gorffennaf; ond profodd hyn i fod yn rhy beichus. Gan na chafwyd ond 15 o ymgeiswyr, cwtogodd Desgrange ar hyd y ras felly i 19 diwrnod, gan newid y dyddiadau fel y byddai'r ras yn rhedeg o 1 hyd 19 Gorffenaf a chynnig dogn dyddiol. Denodd y cynllun newydd 60 o ymgeiswyr, gan gynnwys amaturiaid, rhai yn ddi-swydd, ac eraill ond yn fentrus. Y cymeriadau hyn a ddaliodd ddychymyg y cyhoedd[2]. Roedd natur galed y ras (gyda hyd cymhedrol pob 6 cam yn 400km, disgwylwyd y reidwyr i seiclo drwy ddechrau'r nos weithiau[3], a phrofodd i fod yn boblogaidd. Roedd llwyddiant y ras gymaint fel y cynyddodd cylchrediad y papur, oedd tua 25,000 cyn Tour 1903, i 65,000 ar ôl y ras[2]. Erbyn 1908, roedd y ras wedi hybu'r papur at gylchrediad o dros chwarter miliwn, ac yn ystod Tour 1923, roedd yn gwerthu 500,000 copi y diwrnod. Honodd Desgrange mai 854,000 oedd record uchaf y cylchrediad, lefel a gyrhaeddwyd yn ystod Tour 1933[4] Erbyn heddiw, trefnir y ras gan y Société du Tour de France, rhan atodol o Amaury Sport Organisation (ASO), sydd yn ei dro yn ran o gwmni cyfryngau L'Équipe.

Disgrifiad

   Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu at yr adran hon.

Cyfarwyddwyr y Ras

Camau enwog

   Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu at yr adran hon.

Gwobr Arianol

   Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu at yr adran hon.

Crysau Dosbarthol

   Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu at yr adran hon.

Yr Arweiniwr

Enillydd saith gwaith, Lance Armstrong yn y maillot jaune.

   Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu at yr adran hon.

Dosbarthiad pwyntiau yn y gystadleuaeth

Gweler hefyd: Points classification.

Gwobrwyir y maillot vert (crys gwyrdd) ar gyfer pwytiau sbrint. Ac ar ddiwedd pob cam, bydd pob beiciwr sy'n gorffen yn gyntaf, yn ail, ayyb yn ennill pwyntiau. Gwobrwyir pwyntiau uwch ar gyfer camau gwastad, gan fod sbrintiau'n fwy debygol, a llai ar gyfer camau'r mynyddoedd lle mae dringwyr yn debygol o ennill.

Camau gwastad: Rhoddir 35, 30, 26, 24, 22, 20, 19, 18, 17, 16, 15, 14, 13, 12, 11, 10, 9, 8, 7, 6, 5, 4, 3, 2 ac 1 o bwyntiau i'r 25 reidiwr cyntaf i orffen.

Camau mynyddoedd canolig: Rhoddir25, 22, 20, 18, 16, 15, 14, 13, 12, 11, 10, 9, 8, 7, 6, 5, 4, 3, 2 ac 1 o bwyntiau i'r 20 reidiwr cyntaf i orffen.

Camau mynyddoedd uchel: Rhoddir 20, 17, 15, 13, 12, 10, 9, 8, 7, 6, 5, 4, 3, 2 ac 1 o bwyntiau i'r 15 reidiwr cyntaf i orffen.

Time-trial: Rhoddir 15, 12, 10, 8, 6, 5, 4, 3, 2 ac 1 o bwyntiau i'r 10 reidiwr cyflymaf yn y cam.

Sprintiau canolraddol: Rhoddir 6, 4, a 2 o bwyntiau i'r 3 reidiwr cyntaf i orffen.

Os yw nifer o feicwyr yn gyfartal o ran nifer o bwyntiau yn y safle cyntaf, mae'r nifer o fuddugoliaethau cam yn penderfynu enillyd y Grys Gwyrdd, ac yna nifer o fuddugoliaethau yn y sbrintiau canolraddol os yw'r beicwyr yn dal yn gyfartal, wedyn safle'r reidiwr yn y dosbarth cyffredinol.

Brenin y Mynyddoedd

Michael Rasmussen yn gwisgo'r crys dot polca yn 2005.

Mae "Brenin y Mynyddoedd" yn gwisgo crys gwyn gyda smotiau coch (maillot à pois rouges), a gyfeirir ati fel y "crys dot polka" a ysbrydolwyd gan grys a welodd y cyn-drefnwr, Félix Lévitan, tra yn nhrac Vélodrome d'Hiver, Paris yn ei ieuenctid. Penderfynnir y gystadleuaeth gan bwyntiau a wobrwyir i'r reidwyr cyntaf i gyrraedd copa elltydd a mynyddoedd penodedig, gyda'r nifer mwyaf o bwyntiau ar gael ar y dringiadau caletaf.

Dringiadau yn y "Hors Catégorie" (HC): 20, 18, 16, 14, 12, 10, 8, 7, 6 and 5 points for the first 10 riders to the summit.

Dringiadau Categori 1: Rhoddir 15, 13, 11, 9, 8, 7, 6 ac 5 o bwyntiau ar gyfer y 8 reidiwr cyntaf i'r copa.

Dringiadau Categori 2: Rhoddir 10, 9, 8, 7, 6, ac 5 o bwyntiau ar gyfer y 6 reidiwr cyntaf i'r copa.

Dringiadau Categori 3: Rhoddir 4, 3, 2 ac 1 o bwyntiau ar gyfer y 4 reidiwr cyntaf i'r copa.

Dringiadau Categori 4: Rhoddir 3, 2 ac 1 o bwyntiau ar gyfer y 3 reidiwr cyntaf i'r copa.

NODYN: Ar gyfer dringiad olaf cam, bydd y pwyntiau'n cael eu dwblu (ar gyfer dringiadau HC, Cat 1 a Cat 2 yn unig).

Os bydd cwlwm rhwng nifer o bwyntiau'r safle gyntaf, bydd y nifer o fuddugoliaethau ar ddringiadau HC yn perderfynnu enillyd y Grys Dot Polca, ac yna nifer buddugoliaethau drigidau Categori 1 os oes dal cwlwm ac yna Categori 2, ayb. ...

Er i'r gystadleuaeth gael ei chyflwyno yn 1933, ni chyflwynwyd y grys tan 1975.

Dosbarthiadau Eraill

   Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu at yr adran hon.

Crysau Hanesyddol

   Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu at yr adran hon.

Camau

Gweler hefyd: Stage (bicycle race).

Mass-start stages

A collected peloton in the 2005 Tour.

   Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu at yr adran hon.

Time trial unigol

Gweler hefyd: Individual time trial a Time trialist.
Lance Armstrong yn reidio prologue Tour 2004.

   Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu at yr adran hon.

Time trial Tîm

Gweler hefyd: Team time trial.
Team CSC yn TTT 2004.

   Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu at yr adran hon.

Diwylliant

   Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu at yr adran hon.

Arferiadau

   Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu at yr adran hon.

Terminoleg

Gweler hefyd: [[Bicycling terminology]].

   Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu at yr adran hon.

Ffilmiau

   Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu at yr adran hon.

Cerddoriaeth

Yn 1983, rhyddhaodd y grŵp Almaeneg, Kraftwerk, sengl o'r enw Tour de France, a ddisgrifiwyd fel "melding of man and machine" minimalaidd.[5] Yn ddiweddarach rhyddhawyd y sengl ar record Kraftwerk yn ymroddedig i'r ras, sef albwm Tour de France Soundtracks, 2003.

Defnydd Cyffuriau

Marwolaethau

Gweler hefyd: Rhestr seiclwyr proffesiynol sydd wedi marw yn ystod ras.

Heblaw marwolaethau reidwyr, mae pedwar damwain marwol arall wedi digwydd.

  • 1957: 14 Gorffennaf, Llithrodd reidiwr motobeic Rene Wagter a'i ymdeithiwr, Alex Virot, gohebydd ar gyfer Radio-Luxembourg, ar rô ac aethont i ffwrdd o'r ffordd lle nad oedd atalfa yn y mynyddoedd ger road without Aix-les-Thermes.
  • 1958: Bu farw swyddog, Constant Wouters, ar ôl damwain gyda sbrintiwr André Darrigade yn ystod cam terfynnol y daith yn Parc des Princes.[7]
  • 2000: Bu farw bachgen 12 oed o Ginasservis, Phillippe, pan darwyd ef gan gar yng ngharafan cyhoeddusrwydd y Tour de France.[8]
  • 2002: Bu farw bachgen 7 oed, Melvin Pompele, ger Retjons ar ôl rhedeg o flaen y carafan.[8]

Ystadegau

Y record o weithiau mae un reidiwr wedi ennill y Tour yw 7:

  • Lance Armstrong (Yr Unol Daliaithau) yn 1999, 2000, 2001, 2002, 2003, 2004, a 2005 (7 gwaith yn ganlynol).

Reidwyr eraill a enillod y Tour 5 gwaith:

  • Jacques Anquetil (Ffrainc) yn 1957, 1961, 1962, 1963 a 1964;
  • Eddy Merckx (Gwlad Belg) yn 1969, 1970, 1971, 1972 a 1974;
  • Bernard Hinault (Ffrainc) yn 1978, 1979, 1981, 1982 a 1985;
  • Miguel Indurain (Sbaen) yn 1991, 1992, 1993, 1994 a 1995 (y cyntaf i wneud hyn mewn pum mlynedd canlynol).

Reidwyr eraill a enillod y Tour 3 gwaith:

Yr enilydd ieuengaf oedd Henri Cornet, yn 19 oed yn 1904. Y nesaf oedd Romain Maes yn 21 oed yn 1935.

Yr enillydd hynaf oedd Firmin Lambot, yn 36 oed yn 1922. Y hynaf nesaf oedd Henri Pelissier (1923) a Gino Bartali (1948), roedd y ddau yn 34 oed.

Mae Gino Bartali yn dal y record am yr amser hiraf rhwng buddugoliaethau yn y Tour, gan ennill ei fuddugoliaeth cyntaf ac olaf yn y Tour 10 mlynedd arwahan (yn 1938 a 1948).

Reidwyr o Ffrainc sydd wedi ennill y nifer fwyaf o'r Tour (36), gyda Gwlad Belg yn dilyn (18), Sbaen (11), yr Unol Dalieithau (10), yr Eidal (9), Luxembourg (4), ac yna'r Swisdir a'r Iseldiroedd (2 yr un) ac Iwerddon, Denmarc a'r Almaen (1 yr un).

Mae un reidiwr wedi ennill y gystadleuaeth bwyntiau, nifer record, 6 o weithiau:

  • Erik Zabel (Yr Almaen) 1996, 1997, 1998, 1999, 2000 a 2001 (6 mlynedd canlynol)

Mae un reidiwr wedi ennill cystadleuaeth "Brenin y Mynyddoedd", nifer record, 7 o weithiau:

Mae un reidiwr wedi ennill cystadleuaeth "Brenin y Mynyddoedd" 6 gwaith:

Mae un reidiwr wedi ennill cystadleuaeth "Brenin y Mynyddoedd", y gystadleuaeth bwyntiau a'r Tour ei hun i gyd yn yr un flwyddyn:

  • Eddy Merckx (Gwlad Belg) yn 1969. Mi fuasai Merckx wedi ennil gwobr maillot blanc y reidiwr gorau ifanc os fuasai'r gystadleuaeth wedi gael ei rhedeg y flwyddyn honno; ni ddechreuwyd y gystadleuaeth honno tan 1975.

Deilydd record y nifer fwyaf o weithiau i reidio'r Tour ydy Joop Zoetemelk, gyda 16 ymddangosiad a heb rhoi i fyny unwaith. Mae tri reidiwr, (Lucien Van Impe, Guy Nulens a Viatcheslav Ekimov) wedi gwneud 15 ymddangosiad; gorffennodd Van Impe a Ekimov y Tour yn ystod pob un o'r 15 ymddangosiad, gorffennodd Nulens 13 gwaith a rhoddodd i fynnu ddwywaith.

Gweler Hefyd

Comin Wikimedia
Comin Wikimedia
Mae gan Gomin Wikimedia
gyfryngau sy'n berthnasol i:
Enillwyr Maillot jaune (Crys Melyn) y Tour de France
gw • sg • go

1903 Maurice Garin · 1904 Henri Cornet · 1905 Louis Trousselier · 1906 René Pottier · 1907 · - 1908 Lucien Petit-Breton · 1909 François Faber · 1910 Octave Lapize · 1911 Gustave Garrigou · 1912 Odile Defraye · 1913 & 1914 Philippe Thys · 1915-1918 Rhyfel Byd Cyntaf · 1919 Firmin Lambot · 1920 Philippe Thys · 1921 Léon Scieur · 1922 Firmin Lambot · 1923 Henri Pélissier · 1924 & 1925 Ottavio Bottecchia · 1926 Lucien Buysse · 1927 & 1928 Nicolas Frantz · 1929 Maurice De Waele · 1930 André Leducq · 1931 Antonin Magne · 1932 André Leducq · 1933 Georges Speicher · 1934 Antonin Magne · 1935 Romain Maes · 1936 Sylvère Maes · 1937 Roger Lapébie · 1938 Gino Bartali · 1939 Sylvère Maes · 1940-1946 Ail Ryfel Byd · 1947 Jean Robic · 1948 Gino Bartali · 1949 Fausto Coppi · 1950 Ferdinand Kübler · 1951 Hugo Koblet · 1952 Fausto Coppi · 1953, 1954 & 1955 Louison Bobet · 1956 Roger Walkowiak · 1957 Jacques Anquetil · 1958 Charly Gaul · 1959 Federico Bahamontes · 1960 Gastone Nencini · 1961, 1962, 1963 & 1964 Jacques Anquetil · 1965 Felice Gimondi · 1966 Lucien Aimar · 1967 Roger Pingeon · 1968 Jan Janssen · 1969, 1970, 1971 & 1972 Eddy Merckx · 1973 Luis Ocaña · 1974 Eddy Merckx · 1975 Bernard Thévenet · 1976 Lucien Van Impe · 1977 Bernard Thévenet · 1978 & 1979 Bernard Hinault · 1980 Joop Zoetemelk · 1981 & 1982 Bernard Hinault · 1983 & 1984 Laurent Fignon · 1985 Bernard Hinault · 1986 Greg LeMond · 1987 Stephen Roche · 1988 Pedro Delgado · 1989 & 1990 Greg LeMond · 1991, 1992, 1993, 1994 & 1995 Miguel Indurain · 1996 Bjarne Riis · 1997 Jan Ullrich · 1998 Marco Pantani · 1999, 2000, 2001, 2002, 2003, 2004 & 2005 Lance Armstrong · 2006 Óscar Pereiro · 2007 Alberto Contador · 2008 Carlos Sastre · 2009 Alberto Contador · 2010 Andy Schleck · 2011 Cadel Evans · 2012 Bradley Wiggins · 2013 Christopher Froome · 2014 Vincenzo Nibali · 2015 & 2016 & 2017 Christopher Froome · 2018 Geraint Thomas · 2019 Egan Bernal · 2020 & 2021 Tadej Pogačar ·


Enillwyr Maillot vert (Crys gwyrdd) y Tour de France
gw • sg • go

1953 Fritz Schär · 1954 Ferdinand Kübler · 1955-1956 Stan Ockers · 1957 Jean Forestier · 1958 Jean Graczyk · 1959 André Darrigade · 1960 Jean Graczyk · 1961 André Darrigade · 1962 Rudi Altig · 1963 Rik van Looy · 1964-1965 Jan Janssen · 1966 Willy Planckaert · 1967 Jan Janssen · 1968 Franco Bitossi · 1969 Eddy Merckx · 1970 Walter Godefroot · 1971-1972 Eddy Merckx · 1973 Herman van Springel · 1974 Patrick Sercu · 1975 Rik Van Linden · 1976 Freddy Maertens · 1977 Jacques Esclassan · 1978 Freddy Maertens · 1979 Bernard Hinault · 1980 Rudy Pevenage · 1981 Freddy Maertens · 1982-1983 Seán Kelly · 1984 Frank Hoste · 1985 Seán Kelly · 1986 Eric Vanderaerden · 1987 Jean-Paul van Poppel · 1988 Eddy Planckaert · 1989 Seán Kelly · 1990 Olaf Ludwig · 1991 Djamolidine Abdoujaparov · 1992 Laurent Jalabert · 1993-1994 Djamolidine Abdoujaparov · 1995 Laurent Jalabert · 1996-2001 Erik Zabel · 2002 Robbie McEwen · 2003 Baden Cooke · 2004 Robbie McEwen · 2005 Thor Hushovd · 2006 Robbie McEwen · 2007 Tom Boonen · 2008 Óscar Freire · 2009 Thor Hushovd · 2010 Alessandro Petacchi · 2011 Mark Cavendish ·


Enillwyr Maillot Grimpeur (Crys Polka dot) y Tour de France
gw • sg • go

1933 Vicente Trueba · 1934 René Vietto · 1935 Félicien Vervaecke · 1936 Julian Berrendero · 1937 Félicien Vervaecke · 1938 Gino Bartali · 1939 Sylvère Maes · 1947 Pierre Brambilla · 1948 Gino Bartali · 1949 Fausto Coppi · 1950 Louison Bobet · 1951 Raphaël Géminiani · 1952 Fausto Coppi · 1953 Jésus Lorono · 1954 Federico Bahamontes · 1955 Charly Gaul · 1956 Charly Gaul · 1957 Gastone Nencini · 1958 Federico Bahamontes · 1959 Federico Bahamontes · 1960 Imerio Massignan · 1961 Imerio Massignan · 1962 Federico Bahamontes · 1963 Federico Bahamontes · 1964 Federico Bahamontes · 1965 Julio Jimenez · 1966 Julio Jimenez · 1967 Julio Jimenez · 1968 Aurelio Gonzalez · 1969 Eddy Merckx · 1970 Eddy Merckx · 1971 Lucien Van Impe · 1972 Lucien Van Impe · 1973 Pedro Torres · 1974 Domingo Perurena · 1975 Lucien Van Impe · 1976 Giancarlo Bellini · 1977 Lucien Van Impe · 1978 Mariano Martinez · 1979 Giovanni Battaglin · 1980 Raymond Martin · 1981 Lucien Van Impe · 1982 Bernard Vallett · 1983 Lucien Van Impe · 1984 Robert Millar · 1985 Luis Herrera · 1986 Bernard Hinault · 1987 Luis Herrera · 1988 Steven Rooks · 1989 Gert-Jan Theunisse · 1990 Thierry Claveyrolat · 1991 Claudio Chiappucci · 1992 Claudio Chiappucci · 1993 Tony Rominger · 1994 Richard Virenque · 1995 Richard Virenque · 1996 Richard Virenque · 1997 Richard Virenque · 1998 Christophe Rinero · 1999 Richard Virenque · 2000 Santiago Botero · 2001 Laurent Jalabert · 2002 Laurent Jalabert · 2003 Richard Virenque · 2004 Richard Virenque · 2005 Michael Rasmussen · 2006 Michael Rasmussen · 2007 Mauricio Soler · 2008 Bernhard Kohl · 2009 Franco Pellizotti · 2010 Anthony Charteau · 2011 Samuel Sánchez ·


Enillwyr Maillot blanc (Crys gwyn) Tour de France
gw • sg • go

1975: Francesco Moser | 1976: Enrique Martinez-Heredia | 1977: Dietrich Thurau | 1978: Henk Lubberding | 1979: Jean-Rene Bernaudeau | 1980: Johan Van der Velde | 1981: Peter Winnen | 1982: Phil Anderson | 1983: Laurent Fignon | 1984: Greg LeMond | 1985: Fabio Parra | 1986: Andrew Hampsten | 1987: Raúl Alcalá | 1988: Erik Breukink | 1989: Fabrice Philipot | 1990: Gilles Delion | 1991: Alvaro Enrique Mejia | 1992: Eddy Bouwmans | 1993: Antonio Martín | 1994–1995: Marco Pantani | 1996–1998: Jan Ullrich | 1999: Benoît Salmon | 2000: Francisco Mancebo | 2001: Óscar Sevilla | 2002: Ivan Basso | 2003: Denis Menchov | 2004: Vladimir Karpets | 2005: Yaroslav Popovych | 2006: Damiano Cunego | 2007: Alberto Contador | 2008, 2009, 2010: Andy Schleck | 2011: Pierre Rolland


Ffynhonellau

  1. ↑ Geoffrey Wheatcroft Le Tour: a history of the Tour de France, 1903-2003 Pocket Books, 2003, Lludain, tudalen 13, ISBN 0-7434-4992-4
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 Les Woodland The Yellow Jersey Companion to the Tour de France Yellow Jersey Press, 2003, llundain
  3. ↑ BBC History of the Tour de France: 1903-1914: Pioneers and 'assassins' BBC
  4. ↑ Torelli's History of the Tour de France: the 1930s neu, All They Wanted To Do Was to Sell a Few More Newspapers BikeRaceInfo.com
  5. ↑ Kraftwerk, Tour De France Soundtracks Chris Jones, BBC 4 Awst 2003
  6. ↑ Tour tragedy 10 years on Matt Majendie BBC
  7. ↑ Les Woodland The Yellow Jersey Companion to the Tour de France Yellow Jersey Press, 2003, Llundain, tudalen 105
  8. ↑ 8.0 8.1 Les Woodland The Yellow Jersey Companion to the Tour de France Yellow Jersey Press, 2003, Llundain, tudalen 80

Dolenni Allanol

Nodyn:Cyswllt erthygl ddethol

Nodyn:Cyswllt erthygl ddethol Nodyn:Cyswllt erthygl ddethol

Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Tour_de_France&oldid=592231"