Uwch Gynghrair Andorra
 | Er bod peth gwybodaeth o werth ar y dudalen hon, nid yw'r erthygl fel y mae yn cyrraedd y safon angenrheidiol i'w chynnwys ar Wicipedia. Os na chaiff yr erthygl ei gwella'n ddigonol ymhen wythnos wedi 26 Mehefin 2024, fe all gael ei dileu. Os caiff yr erthygl ei gwella'n sylweddol, wedyn mae croeso i chi dynnu'r neges hon oddi ar y dudalen. Ceir rhestr o erthyglau sydd angen eu gwella yma. |
 | |
| Gwlad | Andorra |
|---|---|
| Cydffederasiwn | UEFA |
| Sefydlwyd | 1995 |
| Nifer o dimau | 10 |
| Lefel ar byramid | 1 |
| Disgyn i | Segona Divisió |
| Cwpanau | Copa Constitució Supercopa Andorrana |
| Cwpanau rhyngwladol | UEFA Champions League UEFA Europa Conference League |
| Pencampwyr Presennol | UE Santa Coloma (1st title) (2023–24) |
| Mwyaf o bencampwriaethau | FC Santa Coloma (13 titles) |
| Gwefan | faf.ad |
 2023–24 | |
Uwch Gynghrair Andorra (Catalaneg: Primera Divisió d'Andorra; Cymraeg: 'Adran Gyntaf Andorra'), a elwir yn Lliga Multisegur Assegurances am resymau nawdd,[1] yw categori dynion gorau system cynghrair Andorra a phrif gystadleuaeth lefel clwb y wlad. Fe'i trefnir gan Ffederasiwn Pêl-droed Andorra (FAF) a dechreuodd gael ei chwarae yn nhymor 1995-96. Mae'r bencampwriaeth wedi dilyn twrnamaint gron a system esgyn a disgyn rhwng adrannau ers 1999.
Nid yw FC Andorra, un o brif glybiau’r wlad sydd wedi’i leoli yn y brifddinas, Andorra la Vella, erioed wedi chwarae yn y gynghrair hon. Maent yn chwarae yn system cynghrair Sbaen, ac wedi'u cofrestru gyda Ffederasiwn Frenhinol Pêl-droed Sbaen.
Hanes[golygu | golygu cod]
Mae gwreiddiau cynghrair Andorra yn dyddio'n ôl i sefydlu Ffederasiwn Pêl-droed Andorra (FAF) ym 1994. Roedd gan y wlad glwb pêl-droed yn system cynghrair Sbaen ers 1942, sef, Fútbol Club Andorra. Yn 1970, bu i nifer o bobl a chlybiau lleol greu cynghrair amatur heb sêl ystyriaeth swyddogol.[2] Erbyn yr 1990au daeth newid ar fyd gan bod creu'r gynghrair genedlaethol yn amod angenrheidiol i Andorra gael ei dderbyn yn aelod gweithgar o UEFA, a ddaeth yn swyddogol ym 1996.[3] Daeth amod debyg ar i Gymru gael tîm genedlaethol ar i Gymdeithas Bêl-droed Cymru sefydlu Cynghrair Genedlaethol Cymru tua'r un adeg.[4]
Cynhyrchodd tymor cyntaf 1995-96 Futbol Club Encamp fel y pencampwr cyntaf. Enillydd y tymor nesaf, Club Esportiu Principat, oedd y tîm Andorra cyntaf i gystadlu mewn cystadleuaeth Ewropeaidd.[5] Gan ddechrau ym 1999, sefydlwyd system o esgyn a disgyn a twrnamaint gron gyda chreu'r Ail Adran, a ostyngodd nifer y clybiau yn yr elît i'r wyth presennol.[6]
System cynghrair[golygu | golygu cod]
Mae’r wyth clwb sy’n chwarae yn y gynghrair yn chwarae ei gilydd deirgwaith yn yr un lleoliad. Ar ôl y 21 rownd gyntaf, mae'r gynghrair yn rhannu yn hanner, yn bedwar uchaf a'r pedwar isaf. Yna maen nhw'n chwarae'r tri thîm arall yn eu hadran ddwywaith yn fwy i roi cyfanswm o 27 gêm. Mae safle olaf y rownd diraddio yn cael ei ddiswyddo i'r Segona Divisió, yr ail gynghrair bêl-droed uchaf yn Andorra, tra bod y dosbarth olaf ond un yn chwarae ail gêm ail-raddiad dwy goes yn erbyn Segona Divisió. Mae nifer y timau o Primera Divisió wedi newid trwy gydol hanes y gynghrair:
- 1995-96: 10 clwb
- 1996-97: 12 clwb
- 1997-98: 11 clwb
- 1998-99: 12 clwb
- 1999-00: 7 clwb
- 2000-02: 8 clwb
- 2002-03: 9 clwb
- 2003-23: 8 clwb
- 2023 -presennol: 10 clwb
Cymhwyster ar gyfer cystadlaethau Ewropeaidd[golygu | golygu cod]
Mae enillydd y gynghrair yn ennill lle yn rownd gymwysterau Cynghrair y Pencampwyr UEFA, tra bod enillwyr y gynghrair ac enillydd Copa Constitució yn ennill lle yn Cynghrair Europa UEFA rownd cymwysterau.
Enillwyr fesul Clwb[golygu | golygu cod]
| Clwb | Nifer | Blynyddoedd |
|---|---|---|
| FC Santa Coloma | 13 | 1995, 2001, 2003, 2004, 2008, 2010, 2011, 2014, 2015, 2016, 2017, 2018, 2019 |
| Inter Club d'Escaldes | 3 | 2020, 2021, 2022 |
| CE Principat | 3 | 1996, 1997, 1998 |
| FC Encamp | 2 | 1996, 2002 |
| FC Lusitanos | 2 | 2012, 2013 |
| FC Rànger's | 2 | 2006, 2007 |
| UE Sant Julià | 2 | 2005, 2009 |
| Constel·lació Esportiva | 1 | 2000 |
| Atlètic Club d'Escaldes | 1 | 2023 |
Dolenni allanol[golygu | golygu cod]
- Official website
- Andorra ar safle FIFA
- Andorra ar wefan UEFA
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ "La Primera Divisió passa a dir-se Lliga Multisegur Assegurances". elperiodic.ad.
- ↑ "MACE1.JPG (image)". bp3.blogger.com.
- ↑ "Andorra se codea con la élite". El País. 5 Hydref 1996. Cyrchwyd 24 Medi 2012.
- ↑ "The League of Wales". The Red Wales, sianel Youtube Cymdeithas Bêl-droed Cymru. 2024. Cyrchwyd 23 Mai 2024.
- ↑ "'HAIR WE GO, HAIR WE GO..' United will face barber-ians; CE PRINCIPAT v DUNDEE UTD. – Free Online Library". thefreelibrary.com.
- ↑ "Andorra - List of Champions". www.rsssf.com. Cyrchwyd 2020-11-12.
| |||||