Ieithoedd y Deyrnas Unedig

Oddi ar Wicipedia
Ieithoedd y Deyrnas Unedig
Distribution map of languages in the United Kingdom.svg
      Saesneg       Sgoteg       Cymraeg       Gaeleg yr Alban
Prif iaith/ieithoeddSaesneg (98%;[1] cenedlaethol ac yn de facto swyddogol)[a][2][3][4]
Iaith/Ieithoedd lleiafrifolSgoteg (2.5%),[5] Cymraeg (1%),[6] Sgoteg Wlster (0.05%),[7] Cernyweg (<0.01%), Gaeleg yr Alban (0.1%), Gwyddeleg (0.1%)[a]
Prif iaith/ieithoedd mewnfudoPwyleg (1%), Punjabi (0.5%), Wrdw (0.5%), Bengaleg (0.4%), Gwjarati (0.4%), Arabeg (0.3%), Ffrangeg (0.3%), Portiwgaleg (0.2%), Sbaeneg (0.2%), Tamileg (0.2%)
Prif iaith/ieithoedd tramorFfrangeg (23%), Almaeneg (9%), Sbaeneg (8%)[b][8]
Arwyddiaith/ArwyddieithoeddIaith Arwyddo Brydeinig, Iaith Arwyddo Gwyddelig, Iaith Arwyddo Gogledd Iwerddon
Cynllun(iau) bysellfwrdd cyffredin
QWERTY Prydain
KB United Kingdom.svg
a.^ Y rhai a nododd eu bod yn gallu ei siarad yn "dda" ar y lleiaf.
b.^ Y rhai a nododd fod peth fedr ynddi ganddynt.

Y Saesneg, a thafodieithoedd ohoni, yw'r iaith a siaredir gan y rhan helaeth o'r Deyrnas Unedig,[9] er hynny siaredir sawl iaith "ranbarthol" hefyd. Siaredir un iaith frodorol ar ddeng ar draws Ynysoedd Prydain: tair iaith Germanaidd, pum iaith Geltaidd a thair iaith Romáwns. Siaredir hefyd sawl iaith fewnfudo yn Ynysoedd Prydain, gan amlaf mewn ardaloedd dinasoedd; o Dde Asia a Gorllewin Ewrop y mae'r ieithoedd hyn yn bennaf.

Y Saesneg yw'r iaith swyddogol de facto yn y Deyrnas Unedig,[3][4] a siaredir gan ryw 59.8 miliwn o breswylwyr, neu 98% y boblogaeth, sydd yn dair oed a throsodd.[1][2][10][11][12] Mae rhyw 700,000 o bobl yn medru siarad y Gymraeg yn y DU,[13] sydd yn iaith swyddogol yng Nghymru[14] a'r unig iaith swyddogol de jure mewn unrhyw ran o'r DU.[15] Gall rhyw 1.5 miliwn o bobl yn y DU siarad Sgoteg — er bod dadl parthed ai iaith ei hun ynteu amrywiaeth ar y Saesneg ydyw.[5][16]

Mae cryn drafod ar ieithoedd y tair tiriogaeth ddibynnol y Goron (Jersey, Ynys y Garn ac Ynys Manaw),[17] er nad ydynt yn rhan o'r Deyrnas Unedig.

Rhestr o ieithoedd a thafodieithoedd[golygu | golygu cod]

Byw[golygu | golygu cod]

Dengys y tabl isod ieithoedd brodorol byw y Deyrnas Unedig (Cymru, Lloegr, yr Alban, a Gogledd Iwerddon). Ni chynhwysir yma ieithoedd tiriogaeth sy'n ddibynnol y goron (Ynysoedd y Sianel ac Ynys Manaw).

Iaith Math Siaredir yn Nifer o siaradwyr yn y DU
Saesneg Almaenaidd (Almaenaidd y Gorllewin) Drwyddi draw'r Deyrnas Unedig 59,824,194; 98% (Cyfrifiad 2011)[1]
Sgoteg (Sgoteg Wlstwr yng Ngogledd Iwerddon) Almaenaidd (Almaenaidd y Gorllewin) yr Alban (Iseldiroedd yr Alban, Gallaibh/Caitnes, Ynysoedd y Gogledd)
Gogledd Iwerddon (swyddau Down, Antrim, Derry), Caerferwig 		2.6% (Cyfrifiad 2011)
Cymraeg Celtaidd (Brythonaidd) Cymru (yn enwedig y gorllewin a'r gogledd) a rhannau o Loegr ar y ffin rhwng Cymru a Lloegr; cymunedau'r Cymry mewn dinasoedd mawrion Lloegr megis Llundain, Birmingham, Manceinion, a Lerpwl. 700,000; 1% (amcangyfrifiad)[13]
  • Cymru: 562,016; 19% (gyda 431,000, neu 14.6%, yn ystyried eu hunain yn rhugl)[19][20]
    Pob medr (siarad, darllen, neu ysgrifennu): 630,062[21]
  • Lloegr: 110,000 (amcangyfrifiad o'r siaradwyr yn 2001)[13]
    8,200 o siaradwyr iaith gyntaf (Cyfrifiad 2011)[22]
  • yr Alban a Gogledd Iwerddon: 1,000 (amcangyfrifiad o'r siaradwyr yn 2001)[13]
Iaith Arwyddo Prydeinig BANZSL Drwyddi draw'r Deyrnas Unedig 125,000[23] (data 2010)
Gwyddeleg Celtaidd (Goedelig) Gogledd Iwerddon, gyda chymunedau yn Glasgow, Lerpwl, Manceinion, Llundain ayyb. 95,000[24] (data 2004)
Angloromaneg Cymysg Cymru, yr Alban, a Lloegr 90,000[25] (data 1990)
Gaeleg yr Alban Celtaidd (Goedelig) yr Alban (Ucheldiroedd yr Alban ac Ynysoedd Heledd gyda lleiafrifoedd sylweddol mewn sawl dinas Albanaidd; cymuned fechan yn Lloegr) 65,674,[4] (Cyfrifiad yr Alban 2001) er mai 32,400 yw'r nifer sydd yn rhugl ym mhob tri medr[26]
Cernyweg Celtaidd (Brythonaidd) Cernyw (lleiafrifoedd bychain o siaradwyr yn Aberplym, Llundain, a De Cymru) 557[27] (data 2011)
Sielteg Cymysg Drwyddi draw'r Deyrnas Unedig Ni wyddys yr union nifer o siaradwyr, ond mae Ethnolouge yn nodi 30,000 yn y DU[28]
Iaith Arwyddo Gwyddelig Ffrengig Gogledd Iwerddon Anhysbys
Iaith Arwyddo Gogledd Iwerddon BANZSL Gogledd Iwerddon Anhysbys

Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]

  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 Yn ôl y Cyfrifiad 2011, gall 53,098,301 o bobl yng Nghymru a Lloegr, 5,044,683 o bobl yn yr Alban, a 1,681,210 o bobl yng Ngogledd Iwerddon siarad y Saesneg yn "dda" neu'n "dda iawn"; sef cyfanswm o 59,824,194. Felly, o'r 60,815,385 o breswylwyr y DU sydd yn dair oed a throsodd, gall 98% siarad y Saesneg yn "dda" neu'n "dda iawn".
  2. ↑ 2.0 2.1 "United Kingdom". Languages Across Europe. BBC. Cyrchwyd 21 Tachwedd 2013.
  3. ↑ 3.0 3.1 United Kingdom; Key Facts. Commonwealth Secretariat. http://www.thecommonwealth.org/YearbookHomeInternal/139560/. Adalwyd 23 April 2008.
  4. ↑ 4.0 4.1 4.2 "English language". Directgov. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 3 Hydref 2012. Cyrchwyd 21 Tachwedd 2013.
  5. ↑ 5.0 5.1 Scotland's Census 2011 – Language, All people aged 3 and over. Out of the 60,815,385 residents of the UK over the age of three, 1,541,693 (2.5%) can speak Scots, link.
  6. ↑ QS206WA – Welsh language skills, ONS 2011 census. Out of the 60,815,385 residents of the UK over the age of three, 562,016 (1%) can speak Welsh. Retrieved 15 Mawrth 2015.
  7. ↑ 7.0 7.1 Anorak, Scots. "Ulster Scots in the Northern Ireland Census". Scots Language Centre. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2015-05-04. Cyrchwyd 21 Tachwedd 2013.
  8. ↑ Gwall cyfeirio: Tag <ref> annilys; ni osodwyd unrhyw destun ar gyfer y 'ref' ec.europa.eu
  9. ↑ http://www.cambridge.org/uk/catalogue/catalogue.asp?isbn=9780521794886
  10. ↑ Scotland's Census 2011 – Proficiency in English, All people aged 3 and over.
  11. ↑ Northern Ireland Census 2011 – Main language and Proficiency in English, All usual residents aged 3 and over.
  12. ↑ ONS census, QS205EW – Proficiency in English. Retrieved 15 Mawrth 2015.
  13. ↑ 13.0 13.1 13.2 13.3 Bwrdd yr Iaith Gymraeg, A statistical overview of the Welsh language, by Hywel M Jones, page 115, 13.5.1.6, England. Published Chwefror 2012. Retrieved 28 Mawrth 2016.
  14. ↑ "Welsh Language (Wales) Measure 2011". legislation.gov.uk. The National Archives. Cyrchwyd 30 Mai 2016.
  15. ↑ "Welsh Language Measure receives Royal Assent". Welsh Government. 11 Chwefror 2011. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 22 Medi 2013. Cyrchwyd 21 Tachwedd 2013. Unknown parameter |deadurl= ignored (help)
  16. ↑ A.J. Aitken in The Oxford Companion to the English Language, Oxford University Press 1992. p.894
  17. ↑ "Background briefing on the Crown Dependencies: Jersey, Guernsey and the Isle of Man" (PDF). Ministry of Justice. Archifwyd o'r gwreiddiol (PDF) ar 2019-11-02. Cyrchwyd 9 Mawrth 2015.
  18. ↑ Scotland's Census 2011 – Language, All people aged 3 and over. Out of the 5,118,223 residents of Scotland over the age of three, 1,541,693 (30%) can speak Scots.
  19. ↑ QS206WA - Welsh language skills, ONS 2011 census. Out of the 2,955,841 residents of Wales over the age of three, 562,016 (19%) can speak Welsh. Retrieved 20 Gorffennaf 2015.
  20. ↑ "2011 Census: Key Statistics for Wales, March 2011". Office for National Statistics. Cyrchwyd 21 Tachwedd 2013.
  21. ↑ http://www.nomisweb.co.uk/census/2011/QS206WA/view/2092957700?cols=measures
  22. ↑ "2011 Census, Key Statistics and Quick Statistics for Wards and Output Areas in England and Wales". Office for National Statistics. 30 Ionawr 2013. Cyrchwyd 21 Tachwedd 2013.
  23. ↑ "The GP Patient Survey in Northern Ireland 2009/10 Summary Report" (PDF). Department of Health, Social Services, and Public Safety. Cyrchwyd 21 Tachwedd 2013.
  24. ↑ "United Kingdom". Ethnologue. Cyrchwyd 21 Tachwedd 2013.
  25. ↑ "Angloromani". Ethnologue. Cyrchwyd 21 Tachwedd 2013.
  26. ↑ "Scotland's Census 2011: Gaelic report (Part 1)". National Records of Scotland. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2016-12-27. Cyrchwyd 26 Rhagfyr 2016. Text "National Records of Scotland" ignored (help)
  27. ↑ "South West". TeachingEnglish. BBC British Council. 2010. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 8 Ionawr 2010. Cyrchwyd 9 Chwefror 2010. Unknown parameter |deadurl= ignored (help)
  28. ↑ https://www.ethnologue.com/country/GB
gw • sg • go
Ieithoedd Ewrop
Gwladwriaethau sofranaidd
Gwladwriaethau trawsgyfandirol

Armenia1 · Aserbaijan2 · Cyprus1 · Georgia2 · Casachstan3 · Rwsia3 · Twrci3

Tiriogaethau dibynnol,
ardaloedd ymreolaethol,
a thiriogaethau eraill
Dynodir gwlad anghydnabyddedig neu a gydnabyddir yn rhannol gan lythrennau italig.
1 Yn Ne Orllewin Asia yn gyfan gwbwl.  2 Yn rhannol neu'n gyfan gwbwl yn Asia, yn dibynnu ar ddiffiniadau'r ffiniau rhwng Ewrop ac Asia.  3 Gyda'r mwyafrif o'i thir yn Asia.  4 Ar Blât Affrica.  5 Ar Blât Gogledd America.
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ieithoedd_y_Deyrnas_Unedig&oldid=11024343"