Sgoteg

Sgoteg
Enghraifft o'r canlynol	iaith, iaith naturiol, iaith fyw
Math	Anglic
Yn cynnwys	Central Scots, Southern Scots, Ulster Scots, Northern Scots, Insular Scots, Cromarty dialect, Doric, Glasgow patter
Enw brodorol	Scots leid
Nifer y siaradwyr	90,000 (1999),; 1,500,000,; 99,200 (2011);
cod ISO 639-2	sco
cod ISO 639-3	sco
Rhanbarth	Yr Alban, Gogledd Iwerddon, Gweriniaeth Iwerddon
System ysgrifennu	yr wyddor Ladin
	Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Iaith Germanaidd a siaredir yn ne'r Alban yw'r Sgoteg neu Lallans. Mae Sgoteg yn perthyn i'r Saesneg, ac fe'i hystyrir yn dafodiaith Saesneg gan rai, er bod Llywodraeth yr Alban a Siarter Ieithoedd Lleiafrifol Ewrop yn ei chyfrif yn iaith leiafrifol draddodiadol. Mae'n dal i gael ei siarad yn nwyrain a de'r Alban.

Ceir enghraifft gyfoes o'r iaith Sgoteg yn y gân brotest o'r 1960au gan Hamish Henderson, Freedom Come-All-Ye. Wrth ddarllen geiriau'r gân gellir gweld y tebygrwydd a'r gwahaniaeth rhwng Saesneg. Ymysg lladmeiryddion cyfoes yr iaith mae'r bardd ifanc, Len Pennie.

Newid Llafariaid[golygu | golygu cod]

Un gwahaniaeth rhwng Saesneg a Sgoteg yw i'r iaith Sgoteg beidio cael ei heffeithio gan y 'Great Vowel Shift' a ddigwyddodd i'r Saesneg rhwng tua 1350 a 1600 yn yr un ffordd. Un enghraifft o'r newid llefariaid yma oedd bod llefariaid oedd yn cael eu sillafur ou (w yn Gymraeg) newid i au (aw yn Gymraeg); gwelir y gwahaniaeth gydag ynganiad gyfoes "brown cow" yn Saesneg tra i'r Sgoteg gadw ac arddel hyd heddiw "broon coo".^[2]