Castell Caergwrle

Oddi ar Wicipedia
Castell Caergwrle
Mathcastell, safle archaeolegol Edit this on Wikidata
Daearyddiaeth
LleoliadYr Hôb Edit this on Wikidata
SirSir y Fflint
GwladBaner Cymru Cymru
Uwch y môr130 metr Edit this on Wikidata
Cyfesurynnau53.107739°N 3.036644°W Edit this on Wikidata
Rheolir ganCadw Edit this on Wikidata
Map
PerchnogaethCadw Edit this on Wikidata
Statws treftadaethadeilad rhestredig Gradd I, heneb gofrestredig Edit this on Wikidata
Manylion
Dynodwr CadwFL020 Edit this on Wikidata

Castell canoloesol ym mhentref Caergwrle, Sir y Fflint, Cymru, yw Mae Castell Caergwrle. Codwyd y castell gan y Tywysog Dafydd ap Gruffudd (brawd Llywelyn yr Ail) rhwng 1277 ac 1282.

Castell Caergwrle
Picellwyr oedd milwyr gogledd Cymru, gan fwyaf, ac nid saethwyr bwa-saeth

Hanes[golygu | golygu cod]

Mae'n debyg iddo gael ei godi gan Dafydd ap Gruffudd, brawd Llywelyn ap Gruffudd, yn 1277, ar dir a roddwyd iddo gan Edward I, brenin Lloegr dan dermau Cytundeb Aberconwy ar ôl ei ryfelgyrch cyntaf ar Gymru. Ymosododd Dafydd ar ddeiliaid Edward ym Mhenarlâg yn 1282, efallai o Gastell Caergwrle, gan achosi ail ryfelgyrch Edward yng Nghymru. Erbyn i'r Saeson gyrraedd Caergwrle ym Mehefin 1282, roedd y Cymry wedi difrodi'r castell a llenwi'r ffynnon cyn dianc; er hynny, trwsiwyd y castell gan y Saeson, ac fe'i rhoddwyd gan Edward i'w frenhines Eleanor o Castile yn y flwyddyn canlynol, ond llosgwyd y castell i lawr yn ddamweiniol chwe mis yn ddiweddarach. Etifeddodd eu mab, Edward II, y castell cyn iddo gael ei roi i John o Gromwell yn 1308 ar yr amod y buasai'n ei drwsio, ond erbyn 1335 roedd yn adfail.

Castell Caergwrle oedd y castell olaf i gael ei godi gan y tywysogion Cymreig. Mae ar agor trwy'r flwyddyn i'r cyhoedd a gellir ei gyrraedd trwy ddilyn llwybr o'r briffordd gerllaw.

Ffosydd i'r carffosiaeth

Disgrifiad[golygu | golygu cod]

Erbyn heddiw, does fawr ar ôl o'r amddiffynfeydd, heblaw gwaith pridd ac ychydig o waith carreg gweladwy. Lleolir y castell ar ben allt serth, sydd naill ai wedi ei godi neu'n allt naturiol.

Cawg Caergwrle[golygu | golygu cod]

Darganfuwyd Cawg Caergwrle, gwrthrych unigryw o Oes yr Efydd y credir ei fod yn fodel cwch neu long offrymol, mewn cors ger y castell yn 1823. Mae ar gadw yn Amgueddfa Cymru.

Llyfryddiaeth[golygu | golygu cod]

  • Richard Avent, Cestyll Tywysogion Gwynedd (HMSO, Caerdydd, 1983)
  • Paul R. Davies, Castles of the Welsh Princes (Abertawe, 1988)

Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]

Dolen allanol[golygu | golygu cod]