Canol dinas Caerdydd
 | |
| Math | ardal fusnes  |
|---|---|
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Caerdydd |
| Gwlad |  Cymru |
| Cyfesurynnau | 51.48°N 3.17°W |
 | |
Canol dinas Caerdydd ac ardal fusnes ganolog iddi yw canol dinas Caerdydd. Mae'r ardal wedi'i ffinio'n dynn gan Afon Taf i'r gorllewin, y Ganolfan Ddinesig i'r gogledd a llinellau rheilffordd a dwy orsaf reilffordd – Caerdydd Canolog a Heol y Frenhines – i'r de a'r dwyrain yn y drefn honno. Daeth Caerdydd yn ddinas yn 1905.
Mae canol y ddinas yng Nghaerdydd yn cynnwys y prif strydoedd siopa: Heol-y-Frenhines, Heol Eglwys Fair a'r Aes, yn ogystal â chanolfannau siopa mawr, a nifer o arcedau a lonydd sy'n gartref i rai siopau llai arbenigol a bwtîc.
Mae canol y ddinas wedi mynd trwy nifer o brosiectau ailddatblygu, gan gynnwys Canolfan Siopa Dewi Sant 2, [1] a estynnodd yr ardal siopa tua'r de, gan greu 100 o siopau newydd a John Lewis, yr unig gangen yng Nghymru a'r fwyaf y tu allan i Lundain . O'i gymharu â dinasoedd cyfagos, mae gan y Ganolfan Dewi Sant newydd fwy o ofod manwerthu na Chasnewydd neu Abertawe.
Yn 2008–9, y nifer blynyddol o siopwyr oedd 55 miliwn, a disgwylir y bydd hyn wedi codi i 66 miliwn erbyn 2009 – 10. [ angen diweddariad ] [2] Caerdydd yw’r chweched cyrchfan siopa mwyaf llwyddiannus yn y Deyrnas Unedig – y tu ôl i Lundain, Glasgow, Birmingham, Manceinion a Lerpwl. [3]
Rhoddwyd statws dinas i Gaerdydd gan Edward VII yn 1905. [4]
Yn y 1960au, disgrifiodd cynllunwyr ganol dinas Caerdydd fel ardal anghyfleus, diflas a pheryglus sydd angen datblygiad". Roedd y ganolfan wedi dianc rhag y difrod helaeth gan fomiau adeg y rhyfel a achoswyd ar ddinasoedd eraill, felly ychydig o ailddatblygu a ddigwyddodd yn y 1950au a'r 1960au. Roedd Cynllun Buchanan 1964 yn rhagweld canol dinas estynedig hynod uchelgeisiol, wedi'i groesi â thraffyrdd trefol. Gwaredodd y cyngor y rhwydwaith traffyrdd arfaethedig ac yn lle hynny, canolbwyntio ar farchnata o fewn y ddinas; byddai ei gynllun ailddatblygu arfaethedig, mewn partneriaeth â datblygwr preifat, wedi arwain at ddymchwel y rhan fwyaf o ganol y ddinas (ac eithrio Heol Eglwys Fair a Working Street), a gosodwyd tyrau swyddfa modernaidd hyd at 21 llawr yn eu lle a deciau i gerddwyr yn cysylltu ceir aml ‑ lawr . parciau i ganolfannau siopa dan do. [5]
Erbyn i'r cytundeb cyfreithiol i weithredu 'Centreplan 70' gael ei lofnodi, roedd damwain eiddo 1973 wedi ei wneud yn anhyfyw. Fodd bynnag, un etifeddiaeth o’r cynllun oedd gwahanu datblygiad swyddfeydd a manwerthu yn y dyfodol, gyda phen gorllewinol Heol Casnewydd yn brif ardal swyddfeydd gyda chrynodiadau eilaidd ar Ffordd Churchill, Heol y Brodyr Llwydion a Heol y Porth. [5]
Roedd datblygiad yn y 1970au a’r 80au yn fwy tameidiog nag a ragwelwyd yn Centreplan, gydag adeiladu Canolfan Dewi Sant a Neuadd Dewi Sant, meysydd parcio aml ‑ lawr newydd, a’r gwaith o adeiladu’r Holiday ‑ 14 ‑ gyda chymorth grant (yn awr). y Marriott) a Chanolfan Masnach y Byd (Arena Ryngwladol Caerdydd bellach), a roddodd hwb i fusnes cynadledda ac arddangos y ddinas. Yng nghanol y 1980au dychwelodd datblygwyr i Heol y Frenhines, gan greu tair canolfan siopa ganolig eu maint, gan ei helpu i ddod yn un o'r strydoedd siopa sy'n perfformio orau yn y wlad o ran nifer yr ymwelwyr a lefelau rhentu. [5]
Yn y 1990au datblygwyd ardal gaffi Mill Lane mewn partneriaeth ag Awdurdod Datblygu Cymru, crëwyd cwrt blaen i gerddwyr ar gyfer yr orsaf reilffordd ganolog ar ei newydd wedd, adeiladwyd llwybr cerdded newydd wrth ochr afon Taf ac adeiladwyd Stadiwm y Mileniwm ar safle'r National . Stadiwm a Phwll yr Ymerodraeth . Daeth yr olaf, yn ôl cyhoeddwyr swyddogol, yn un o eiconau delwedd newydd Caerdydd. [5]
Cwr y Castell[golygu | golygu cod]
Mae Cwr y Castell yn cynnwys rhai o arcedau Fictoraidd ac Edwardaidd Caerdydd : Arcêd y Castell, Arcêd y Stryd Fawr ac Arcêd Heol y Dug, a phrif strydoedd siopa: Heol Eglwys Fair, y Stryd Fawr, Heol y Castell a Heol y Dug.
Dechreuodd datblygiad yr ardal ym mis Chwefror 2010 a disgwylir iddo gael ei gwblhau erbyn mis Gorffennaf 2011. Dywed Cyngor Caerdydd fod gwaith i greu Cwr y Castell fel amgylchedd sy'n gyfeillgar i gerddwyr ar gyfer y Stryd Fawr a Heol Eglwys Fair wedi'i gynllunio i wella canol y ddinas. [6]
Stryd y Castell/Heol y Dug/Ffordd y Brenin[golygu | golygu cod]
Mae Stryd y Castell yn dilyn Cowbridge Road East o Dreganna ac yn cychwyn ar ôl Pont Caerdydd, dros Afon Taf . Daw'n Heol y Dug ar ôl y gyffordd â'r Stryd Fawr cyn troi i'r gogledd a dod yn Ffordd y Brenin, gan arwain at Ganolfan Ddinesig Caerdydd . O'r gorllewin i'r dwyrain, y strydoedd sy'n cychwyn o ochr ddeheuol y darn hwn yw Westgate Street, Womanby Street, High Street (Heol y Frenhines), St Johns Street (Yr Aes), Heol y Frenhines a Greyfriars Road. Mae Castell Caerdydd a Pharc Bute yn dominyddu ochr ogleddol y stryd. Ar yr ochr ddeheuol mae tafarndai, bariau, unedau manwerthu a gwestai. Mae Arcêd y Castell a Heol y Dug yn cychwyn o'r rhan hon.
Heol Eglwys Fair a'r Stryd Fawr[golygu | golygu cod]
Heol Eglwys Fair a'r Stryd Fawr. Mae’r hen stryd wedi’i henwi ar ôl eglwys y Santes Fair o’r 11eg ganrif, y fwyaf yng Nghaerdydd nes iddi gael ei dinistrio gan lifogydd Môr Hafren ym 1607. Heddiw mae'r rhan hon o'r ffordd yn gartref i nifer o fariau, clybiau nos a thai bwyta, yn ogystal â changhennau llawer o fanciau mawr. Hefyd yn wynebu'r stryd mae siop adrannol Howells, sy'n ymestyn o ychydig ar ôl Marchnad Ganolog Caerdydd i gornel Stryd Wharton. O fis Awst 2007 roedd y stryd ar gau i gerbydau preifat, gan adael dim ond bysiau, beiciau a thacsis yn cael mynediad i'r stryd gyfan. Mae'r stryd fel arfer ar gau i bob traffig bob nos Wener a nos Sadwrn i ganiatáu i'r llif o glybiau nos a thafarndai sydd wedi'u lleoli yn y rhan honno o'r stryd glirio. Mae hefyd ar gau pan fydd digwyddiadau mawr yn cael eu cynnal megis yn Stadiwm y Mileniwm . [7] Mae Tywysog Cymru yn sefydliad amlwg JD Wetherspoon ar y gyffordd â Stryd Wood, sy'n arwain at yr Orsaf Ganolog. Ym mhen gogleddol y stryd mae Stryd y Castell a Chastell Caerdydd . I'r de mae Sgwâr Callaghan.
Stryd Womanby[golygu | golygu cod]
Stryd Womanby yw un o strydoedd hynaf Caerdydd. Mae'n adnabyddus am ei lleoliadau cerddoriaeth fyw bach, annibynnol ac mae'n gartref i Glwb Ifor Bach . Ceir mynediad iddi o Stryd y Castell, rhwng Heol y Porth a'r Stryd Fawr.
Heol-y-Frenhines a'r cyffiniau[golygu | golygu cod]
Heol y Frenhines yw prif dramwyfa'r ddinas, sydd bellach wedi'i phedestreiddio'n gyfan gwbl. Roedd y rhan fwyaf o Heol-y-Frenhines, o ffos y castell i Dumfries Place, yn arfer cael ei galw'n Crockherbtown (gellir dod o hyd i Lôn Crockherbtown oddi ar Park Place o hyd),[8] ond ailenwyd y stryd er anrhydedd i'r Frenhines Fictoria yn 1886.[9] Cafodd Heol-y-Frenhines ei pedestreiddio ym 1974 ac fe'i gwasanaethir gan orsaf reilffordd Heol y Frenhines Caerdydd ar Deras yr Orsaf. Mae'n cyfarfod Plas Dumfries/Heol Casnewydd yn ei ben dwyreiniol, Heol y Dug/Stryd y Castell yn y gorllewin, a Phlas-y-Parc tua hanner ffordd ymlaen. Ymhellach i lawr Plas y Parc mae’r Theatr Newydd, tirnod lleol yw Tŷ Principality, prif swyddfa Cymdeithas Adeiladu’r Principality . [10] I’r gogledd yn rhedeg yn gyfochrog mae Greyfriars Road, gan gyfeirio at safle hen fynachlog, lleoliad swyddfa traddodiadol sydd wedi gweld trosi’n fariau, fflatiau a gwestai yn ddiweddar wrth i swyddfeydd symud i’r parciau busnes newydd ar gyrion y ddinas, neu i ben deheuol canol y ddinas sydd â chysylltiadau gwell.
Enwyd Charles Street ar ôl y tirfeddiannwr (a oedd yn faer Caerdydd ddwywaith) Charles Vachell, yn wreiddiol yn y 1840au fel tai moethus. [8] Pan oedd draeniad newydd Caerdydd yn cael ei ddyfeisio, ym 1849, disgrifiwyd Heol Siarl fel "prif stryd" Caerdydd. [11] Mae'n ymuno ag ochr ogleddol Heol y Frenhines tua hanner ffordd ar ei hyd. Daeth y stryd yn fwy masnachol yn ddiweddarach yn y 1800au. Yn y 1970au daeth yn gartref i oriel Cyngor Celfyddydau Wesl . [8] Mae hefyd yn lleoliad Eglwys Gadeiriol Gatholig Tyddewi .
Parc Cathays (Canolfan Ddinesig)[golygu | golygu cod]
Parc Cathays yw canolfan ddinesig Caerdydd. Pensaernïaeth Edwardaidd Neuadd y Ddinas Caerdydd, Amgueddfa ac Oriel Genedlaethol Cymru, Prifysgol Caerdydd, Llys y Goron Caerdydd, a phencadlys gweinyddol Llywodraeth Cymru sy'n dominyddu'r ardal. Y tu ôl i Neuadd y Ddinas mae Cofeb Ryfel Genedlaethol Cymru . Mae Parc Bute hefyd yn dominyddu gogledd-orllewin yr ardal, gan redeg y tu ôl i Gastell Caerdydd ar hyd Afon Taf i'r de i Westgate Street ac i'r gogledd i Gabalfa . Mae llawr sglefrio iâ a ffair Gŵyl y Gaeaf Caerdydd yn dychwelyd i lawnt flaen Neuadd y Ddinas bob gaeaf. [12]
Mae Boulevard de Nantes a Stuttgarter Strasse, sydd wedi’u henwi ar ôl gefeilldrefi Caerdydd, yn rhedeg drwy’r pen deheuol ac yn gweithredu fel ffordd osgoi ogleddol i Stryd y Frenhines gyfochrog ar gyfer yr A4161. I'r gorllewin, mae wedi'i gysylltu â Ffordd y Brenin (sy'n arwain at Heol y Castell a Heol Eglwys Fair), a Phlas Dumfries/Heol Casnewydd i'r dwyrain. Mae Plas y Parc yn rhedeg o'r gogledd i'r de drwy'r ardal, gan ei gysylltu â'r A470 yn y gogledd a Heol y Frenhines yn y de
Canol dwyrain y ddinas[golygu | golygu cod]
Dumfries Place/Heol Casnewydd[golygu | golygu cod]
Enwir Dumfries Place ar ôl Iarll Dumfries, teitl cwrteisi a roddwyd i fab hynaf Ardalydd Bute.
Mae Heol Casnewydd, y ffordd fawr sy'n arwain i'r dwyrain o Heol y Frenhines tuag at ddinas gyfagos Casnewydd, wedi bod yn un o'r prif swyddfeydd yng nghanol Caerdydd ers y 1960au. Mae rhai o'r adeiladau gwreiddiol wedi'u trosi o ddefnydd swyddfa i ddefnydd preswyl (ee The Aspect, Admiral House [13] neu ddefnydd gwesty gan gynnwys y Mercure Holland House . Mae deiliadaeth yr eiddo masnachol sy'n weddill wedi cynyddu, sy'n adlewyrchu prinder swyddfeydd yn y ddinas ac nid oes fawr o sgôp bellach i'w addasu ymhellach. Mae Heol Casnewydd hefyd yn gartref i nifer o adeiladau sy'n eiddo i Brifysgol Caerdydd, a Shand House, a feddiannir gan Sefydliad y Deillion Caerdydd .
Mae Heol Casnewydd hefyd yn safle ar gyfer Ysbyty Brenhinol Caerdydd, sydd bellach yn darparu gofal hirdymor ac adsefydlu. Roedd yr ysbyty unwaith yn gartref i 500 o welyau ac yn darparu'r prif wasanaeth damweiniau ac achosion brys i Gaerdydd cyn i Ysbyty Athrofaol Cymru gymryd y swyddogaethau hyn drosodd.
Ffordd Churchill[golygu | golygu cod]
Mae Ffordd Churchill yn rhedeg yn gyfochrog â'r gorllewin o Station Terrace (gorsaf Heol y Frenhines Caerdydd) ac yn ymuno â Heol y Frenhines yn y gogledd a Bute Terrace yn y de. Mae Canolfan y Capitol ar y gornel â Heol y Frenhines. Ymhellach ar hyd y ffordd hon mae datblygiadau swyddfeydd a fflatiau modern. Mae swyddfa Caerdydd yr Asiantaeth Safonau Gyrru, cyn swyddfeydd Nwy Prydain yn Helmont House ( sydd bellach yn Premier Inn ), a Gwesty Ibis ar y stryd hon. Caeodd swyddfa'r DSA yng Nghaerdydd wedi hynny. [14] [15]
Lleolir Neuadd Seiri Rhyddion Caerdydd ar brif safle ar gornel Stryd Guildford, ger Ffordd Churchill.[16]
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ "Development – Project overview". 2013. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 27 December 2012. Cyrchwyd 9 March 2013.
- ↑ Alford, Abby (3 June 2009). "Shoppers numbers set to soar in Cardiff". South Wales Echo. Welsh Media Ltd. Cyrchwyd 9 March 2013.
- ↑ Alford, Abby (25 November 2009). "Capital investment pushes Cardiff up retail rankings". Western Mail. Welsh Media Ltd. Cyrchwyd 9 March 2013.
- ↑ "Grant of Letters Patent". London Gazette. 31 October 1905. tt. 7248–7249. Cyrchwyd 9 March 2013.
- ↑ 5.0 5.1 5.2 5.3 Hooper, A; Punter, J, gol. (2006). Capital Cardiff 1975–2020: Regeneration, Competitiveness and the Urban Environment. Cardiff: University of Wales Press. ISBN 9780708320631.
- ↑ "Cardiff shops seek compensation for roadworks". BBC News Wales. BBC. 29 October 2010. Cyrchwyd 9 March 2013.
- ↑ "City Centre Improvements". Cardiff Transport Strategy. Cardiff Council / Cyngor Caerdydd. 22 December 2011. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2012-10-23. Cyrchwyd 9 March 2013.
- ↑ 8.0 8.1 8.2 "City Centre Shopping – Queen Street". Cyrchwyd 9 March 2013.
- ↑ "Charles Street". Real Cardiff. Cyrchwyd 9 Mawrth 2013.
- ↑ "Principality Building Society". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 3 March 2013. Cyrchwyd 9 March 2013.
- ↑ "Cardiff Street Commissioners". The Cardiff and Merthyr Guardian. (Glamorgan, Monmouthshire and Breconshire). 31 March 1849. t. 4 – drwy Welsh Newspapers Online.
- ↑ "Cardiff's Winter Wonderland". Cardiff City Council. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 5 August 2012. Cyrchwyd 9 March 2013.
- ↑ "Admiral House Also known as Forty Newport Road". 22 December 2008. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2022-10-14. Cyrchwyd 9 March 2013.
- ↑ "The closure of the Driving Standards Agency office in Cardiff". Department for Transport. 18 January 2011. Cyrchwyd 9 March 2013.
- ↑ "Hotel Ibis Cardiff". www.accorhotels.com. Accor Hotels. Cyrchwyd 9 March 2013.
- ↑ "Cardiff Masonic Hall". Cyrchwyd 9 March 2013.