Wilbert Lloyd Roberts
Wilbert Lloyd Roberts | |
---|---|
Ganwyd | 1926 Llanberis |
Bu farw | 1996 |
Dinasyddiaeth | Cymru |
Galwedigaeth | cynhyrchydd radio, cynhyrchydd theatrig |
Cynhyrchydd drama o Gymro oedd Wilbert Lloyd Roberts (1926 – Tachwedd 1996). Sefydlodd y cwmni proffesiynol Cymraeg cyntaf – Cwmni Theatr Cymru yn yr 1960au.[1]
Ganwyd Wilbert yn 7 Rhes y Faenol, Llanberis. Yn 2017 gosodwyd plac ar y tŷ yn ei ddisgrifio fel 'Arloeswr y theatr Gymraeg'.[2]
Gyrfa[golygu | golygu cod]
Fe’i hapwyntiwyd yn gynhyrchydd drama radio gyda BBC Cymru tua chanol y pumdegau. Ar y pryd roedd cnewyllyn bychan o actorion proffesiynol yn nhair canolfan BBC Cymru ym Mangor, Abertawe a Chaerdydd. Er hynny amaturiaid brwdfrydig oedd y mwyafrif o berfformwyr ym myd y ddrama. Llwyddodd Wilbert i ddenu cnwd o actorion amatur i weithio ar lwyfan, ar y radio, ac yn ddiweddarach i ymgodymu â sialens newydd y stiwdio deledu.
Yn 1965, fel cyfarwyddwr o adran Gymraeg y 'Welsh Theatre Company', teithiodd ei gynhyrchiad o Cariad Creulon o gwmpas Cymru dan yr enw Cwmni Theatr Cymru. Yn ogystal, cychwynnodd Wilbert gylchgrawn theatr o'r enw Llwyfan.[3]
Erbyn 1972 sefydlwyd Theatr Cymru fel cwmni annibynnol gyda hen gapel Tabernacl, Bangor yn gartref i'r cwmni.[4] Ar y cychwyn cynigiwyd contract llawn-amser i dri actor.
Yn 1974, wedi trafodaethau hir gyda Phrifysgol Bangor, sefydlwyd Theatr Gwynedd a daeth Wilbert yn gyfarwyddwr cyntaf y sefydliad. Wedi cyfnod cythryblus i'r cwmni, ymddiswyddodd Wilbert yn 1982. Wedi hynny arweiniwyd y cwmni gan Emily Davies wedi ei chynorthwyo gan Ceri Sherlock. Daeth Theatr Cymru i ben yn Ionawr 1984 pan diddymwyd eu grant gan Gyngor y Celfyddydau.
Caewyd Theatr Gwynedd yn Hydref 2008 a datblygwyd cynlluniau am theatr newydd fel rhan o gynllun Pontio, a agorodd yn 2015. Yn Rhagfyr 2016, dadorchuddiwyd gerflun o Wilbert sydd wedi ei osod yn barhaol yn nghanolfan Pontio.[5]
Yn dilyn ei ymddeoliad o'r theatr, cychwynodd gwmni teledu annibynnol ‘Ffenics’.[3]
Wedi ei farwolaeth yn 1996 sefydlwyd ysgoloriaeth goffa iddo yn yr Eisteddfod Genedlaethol. Fe'i gyflwynwyd am y tro cyntaf yn 1999 ac mae'n gwobrwyo y cystadleuydd mwyaf addawol er mwyn iddo/iddi ddatblygu gyrfa fel perfformiwr theatrig broffesiynol.
Bywyd personol[golygu | golygu cod]
Roedd yn briod a Beti (1927-2008) a cawsant ddau o blant, Ann Llwyd a Elin Roberts-Puw.[6]
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ Owen, George (Rhagfyr 1996/ Ionawr 1997). TEYRNGED - Wilbert, arloeswr. Barn.
- ↑ Eco'r Wyddfa Nadolig 2017
- ↑ 3.0 3.1 Bangor's Pontio Arts and Innovation Centre unveils sculpture in memory of Wilbert Lloyd Roberts (en) , Daily Post, 19 Rhagfyr 2016. Cyrchwyd ar 3 Ebrill 2023.
- ↑ (Saesneg) Theatr Cymru 1972 – 1984. Blog Martin Morley (16 Medi 2018).
- ↑ Theatre founder Wilbert Lloyd Roberts sculpture unveiled (en) , BBC News, 19 Rhagfyr 2016.
- ↑ Dadorchuddio cerflun o Wilbert Lloyd Roberts. Pontio (18 Rhagfyr 2016). Adalwyd ar 4 Ebrill 2023.