Uttar Pradesh

Oddi ar Wicipedia
Neidio i'r panel llywio Neidio i'r bar chwilio
Uttar Pradesh
Taj Mahal, Iconic view, Agra, India.jpg
Seal of Uttar Pradesh.svg
Mathtalaith India Edit this on Wikidata
PrifddinasLucknow Edit this on Wikidata
Poblogaeth199,581,477 Edit this on Wikidata
Sefydlwyd
  • 26 Ionawr 1950 Edit this on Wikidata
Pennaeth llywodraethYogi Adityanath Edit this on Wikidata
Iaith/Ieithoedd
  swyddogol
Hindi, Wrdw Edit this on Wikidata
Daearyddiaeth
SirIndia Edit this on Wikidata
GwladBaner India India
Arwynebedd243,290 km² Edit this on Wikidata
Yn ffinio gydaDelhi, Haryana, Rajasthan, Madhya Pradesh, Chhattisgarh, Jharkhand, Bihar, Seti Zone, Uttarakhand, Western Development Region, Mid-Western Development Region, Himachal Pradesh Edit this on Wikidata
Cyfesurynnau27°N 81°E Edit this on Wikidata
IN-UP Edit this on Wikidata
Gwleidyddiaeth
Corff gweithredolCouncil of Ministers of Uttar Pradesh Edit this on Wikidata
Corff deddfwriaetholUttar Pradesh Legislature Edit this on Wikidata
Pennaeth y wladwriaethRam Naik Edit this on Wikidata
Swydd pennaeth
  y Llywodraeth
Chief Minister of Uttar Pradesh Edit this on Wikidata
Pennaeth y LlywodraethYogi Adityanath Edit this on Wikidata
Map

Mae Uttar Pradesh (Hindi: उत्तर प्रदेश "Talaith Ogleddol"), a elwir yn aml yn U.P., yw'r dalaith fwyaf yn India o ran poblogaeth a'r bumed fwyaf o ran arwynebedd. Roedd y boblogaeth yn 166,052,859 yn 2001, mwy na phoblogaeth Ffrainc, Yr Almaen a'r Iseldiroedd gyda'i gilydd. Dim ond pump gwlad, sef Tsieina, India ei hun, yr Unol Daleithiau, Indonesia a Brasil, sydd a phoblogaeth fwy. Mae wyth dinas yn y dalaith gyda phoblogaeth o filiwn neu fwy.

Mae tiriogaeth Uttar Pradesh yn rhan helaeth o wastadtir Afon Ganga, ac yn dir ffrwythlon iawn. Mae'n ffinio â Nepal ac a thaleithiau Uttarakhand, Himachal Pradesh, Haryana, Delhi, Rajasthan, Madhya Pradesh, Chhattisgarh, Jharkhand a Bihar. Prifddinas y dalaith yw Lucknow, ond Kanpur yw'r ddinas fwyaf a'r ganolfan ddiwydiannol bwysicaf. Dinasoedd pwysig eraill yw Allahabad, Agra, Varanasi (Banaras), Meerut, a Gorakhpur. Yn 2000 ffurfiwyd talaith newydd, Uttarakhand, o ran ogleddol Uttar Pradesh.

Hindi yw iaith swyddogol y dalaith. Mae 81% o'r boblogaeth yn ddilynwyr Hindŵaeth a tua 18% yn ddilynwyr Islam. Mae Varanasi (Benares) yn ddinas sanctaidd i Hindwaid, ac mae miloedd lawer yn mynd yno fel pererinion. Rhyw 13 km o Varanasi mae Sarnath, sy'n fan sanctaidd i ddilynwyr Bwdhaeth am mai yma y traddododd Gautama Buddha ei bregeth gyntaf. Mae nifer o atyniadau byd-enwog yn y dalaith, yn enwedig y Taj Mahal yn Agra a dinas adfeiliedig Fatehpur Sikri.

Roedd wyth allan o 14 Prif Weinidog India yn hannu o Uttar Pradesh, sef Jawaharlal Nehru, Lal Bahadur Shastri, Indira Gandhi, Rajiv Gandhi, Choudhary Charan Singh, Vishwanath Pratap Singh, Chandra Shekhar ac Atal Behari Vajpayee.

Lleoliad Uttar Pradesh yn India


Flag of India.svg
Taleithiau a thiriogaethau India
Taleithiau Andhra PradeshArunachal PradeshAssamBiharChhattisgarhGoaGorllewin BengalGujaratHaryanaHimachal PradeshJammu a KashmirJharkhandKarnatakaKeralaMadhya PradeshMaharashtraManipurMeghalayaMizoramNagalandOrissaPunjabRajasthanSikkimTamil NaduTelanganaTripuraUttarakhandUttar Pradesh
Tiriogaethau Ynysoedd Andaman a NicobarChandigarhDadra a Nagar HaveliTiriogaeth Genedlaethol DelhiDaman a DiuLakshadweepPuducherry (Pondicherry)