Rhestr gwelliannau meddygol Cymru

Oddi ar Wicipedia
Hugh Owen Thomas, llawfeddyg orthopedig

Dyma restr o welliannau ac aroleswyr Cymru a gan y Cymry mewn meddygaeth, llawfeddygaeth a pholisi iechyd .

Arloeswyr meddygol[golygu | golygu cod]

Julian Tudor-Hart, meddyg cyffredinol
  • Frances Hoggan - Ymchwil amrywiol gan gynnwys anatomeg a ffisioleg nodau lymff[1]
  • Llewellyn Jones Llewellyn - Awdurdod ar rhiwmatoleg a chlefydau cysylltiedig[2]
  • Thomas Lewis - Cardiolegydd arloesol a gwyddonydd clinigol[3][4]
  • William Evans - Cardioleg; disgrifiad o anatomi coarctation yr aorta; rheolaethau mewn treialon cyffuriau; astudiaethau ar electrocardiograffeg; disgrifiad cywir cyntaf o 'gardiomegali teuluol'[5]
  • D. Geraint James - Dosbarthu nodweddion clinigol a radiolegol sarcoidosis[6]
  • Horace Evans - Cysylltiad rhwng gorbwysedd a neffritis[7]
  • Julian Tudor-Hart - Iechyd y boblogaeth leol a gorbwysedd ymhlith pynciau eraill[8]
  • Eluned Woodford-Williams - Sefydlodd geriatreg fel arbenigedd a dechreuodd yr arfer o dderbyn pob claf dros 65 oed i'w huned[9]
  • Robert Armstrong-Jones - Sefydlodd hyfforddiant arbennig ar gyfer nyrsys iechyd meddwl a therapi galwedigaethol i gleifion, a datblygodd ddulliau modern o drin afiechydon meddwl[10][11]
  • George Edward Day - Diwygiadau i archwilio meddygol
  • George Owen Rees - Y cyntaf i ddadansoddi cemeg troeth a hefyd gwnaeth waith newydd ar natur a siâp y corpwscles gwaed[12][13]
  • William Roberts - Cyflwynodd y term Antagoniaeth i ficrobioleg ac un o'r rhai cyntaf i ddisgrifio gweithrediad gwrthfiotigau gan gynnwys penisilin[14][15]
  • Keith Peters - Gwell dealltwriaeth o glomeruloneffritis[16]
  • John David Spillane - Sefydlodd yr astudiaeth fodern o niwroleg drofannol[17]
  • Dafydd Stephens - Un o sylfaenwyr meddygaeth awdiolegol [18]
  • Denis John Williams - Gwaith arloesol ar ddefnyddio EEG i astudio clefyd yr ymennydd[19]

Arloeswyr llawfeddygol[golygu | golygu cod]

William Thelwall Thomas, llawfeddyg cyffredinol
  • Hugh Owen Thomas - Technegau llawdriniaeth orthopedig arloesol gan gynnwys y sblint Thomas a phrawf Thomas[20]
  • Robert Jones - Sefydlodd Robert Jones lawdriniaeth orthopedig fel arbenigedd modern. Fe wnaeth ei sgiliau trefnu, ei driniaethau a’i adferiad o filwyr achub llawer o fywydau yn ystod y Rhyfel Byd Cyntaf. Arloesodd yn y defnydd o radiograffeg ac enwir torasgwrn Jones ar ei ôl[21]
  • William Thelwall Thomas - Arloeswr llawdriniaeth ar yr abdomen; cyflwyno'r nodwydd ddirywiedig, llinyn llawfeddygol y pryf sidan, a gefeiliau Spencer Wells. Cyflwynodd hefyd y toriad traws ar gyfer atgyweirio torgest bogail (umbilical hernia); cyflwyno toriad dwbl ar gyfer calcwli arennol dwbl yn yr aren a'r wreter; a gwnaeth ymchwiliad sylweddol i gyfansoddiad calcwli arennol[22]
  • Tudor Thomas - Arloeswr impio cornbilen (cornea graft)[23]

Polisi[golygu | golygu cod]

Cerflun Aneurin Bevan, Caerdydd.
  • Frances Hoggan - Meddyg benywaidd cyntaf Cymru a anogodd gydraddoldeb rhyw mewn meddygaeth[24]
  • Mary Morris - Y fenyw gyntaf i hyfforddi fel meddyg yng Ngholeg Prifysgol Cymru, Aberystwyth, a dderbyniwyd ym 1895.[25] O bosib hi oedd y fenyw gyntaf i hyfforddi mewn meddygaeth yng Nghymru. 
  • David Lloyd George - Deddf Yswiriant Gwladol 1911[26]
  • Aneurin Bevan - Creu'r Gwasanaeth Iechyd Gwladol[27]
  • Eluned Woodford-Williams - Dylanwadodd bolisi’r llywodraeth ar geriatreg, gan wella gwasanaethau geriatrig[28]
  • Julian Tudor-Hart - Eiriolwr cymdeithasol a dyfeisiodd y term Cyfraith gofal gwrthgyfartal[29][30]
  • Timothy Stamps - Diwygio a gwella system gofal iechyd Zimbabwe.[31]
  • Ilora Finlay - Rheoleiddio ysmygu,[32] rhoi organau, gwelyau haul[33], prisio alcohol, [34] a gwelliannau mewn gofal lliniarol [35]
  • Mark Taubert - yw sylfaenydd TalkCPR,[36] ymgyrch rhyngwladol i hyrwyddo gwybodaeth a thrafodaeth ynghylch penderfyniadau i beidio â dechrau adfywio cardio-pwlmonaidd, pwnc a all fod yn destun dadl. Mae hefyd yn gadeirydd cenedlaethol ar y Grŵp Gofal Ymlaen Llaw ac at y Dyfodol o Weithrediaeth GIG Cymru.[37]

Gweler hefyd[golygu | golygu cod]

Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]

  1. "HOGGAN [née Morgan], FRANCES ELIZABETH (1843-1927), meddyg a diwygwraig gymdeithasol | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2023-02-15.
  2. "Mr. R. Ll. Jones Llewellyn" (yn en). Nature 133 (3368): 750–750. May 1934. doi:10.1038/133750a0. ISSN 1476-4687. https://www.nature.com/articles/133750a0.
  3. Hollman, A. (1997). Sir Thomas Lewis: pioneer cardiologist and clinical scientist. London ; New York: Springer. ISBN 978-3-540-76049-8.
  4. Drury, A. N.; Grant, R. T. (1945). "Thomas Lewis. 1881-1945". Obituary Notices of Fellows of the Royal Society 5 (14): 179–202. ISSN 1479-571X. https://www.jstor.org/stable/769117.
  5. "William Evans | RCP Museum". history.rcplondon.ac.uk. Cyrchwyd 2023-02-11.
  6. "David Geraint James | RCP Museum". history.rcplondon.ac.uk. Cyrchwyd 2023-02-10.
  7. Ellis, Harold (December 2013). "Horace Evans: royal physician" (yn en). British Journal of Hospital Medicine 74 (12): 704–704. doi:10.12968/hmed.2013.74.12.704. ISSN 1750-8460. http://www.magonlinelibrary.com/doi/10.12968/hmed.2013.74.12.704.
  8. Watt, Graham (2021-02-27). "Julian Tudor Hart: medical pioneer and social advocate" (yn English). The Lancet 397 (10276): 786–787. doi:10.1016/S0140-6736(21)00453-0. ISSN 0140-6736. PMID 33640055. https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(21)00453-0/fulltext.
  9. "Eluned Woodford-Williams | RCP Museum". history.rcplondon.ac.uk. Cyrchwyd 2023-02-15.
  10. "ARMSTRONG-JONES, Sir ROBERT (1857 - 1943), physician and alienist | Dictionary of Welsh Biography". biography.wales. Cyrchwyd 2023-02-10.
  11. "Sir Robert Armstrong-Jones | RCP Museum". history.rcplondon.ac.uk. Cyrchwyd 2023-02-10.
  12. "George Owen Rees (1813–1889) | Art UK". artuk.org (yn Saesneg). Cyrchwyd 2023-02-10.
  13. "Rees, George Owen", Dictionary of National Biography, 1885-1900 47, https://en.wikisource.org/wiki/Dictionary_of_National_Biography,_1885-1900/Rees,_George_Owen, adalwyd 2023-02-10
  14. Ainsworth, G. C. (1976-10-21). Introduction to the History of Mycology (yn Saesneg). Cambridge University Press. t. 220. ISBN 978-0-521-21013-3.
  15. Collard, Patrick John; Collard, Patrick (1976-11-11). The Development of Microbiology (yn Saesneg). CUP Archive. t. 67. ISBN 978-0-521-21177-2.
  16. "Professor Sir Keith Peters | Christs College Cambridge". www.christs.cam.ac.uk. Cyrchwyd 2023-02-11.
  17. "Neurology in the developing world". academic.oup.com. Cyrchwyd 2023-02-11.
  18. "Audiological Physician Professor Dafydd Stephens (1942-2012) | UCL UCL Ear Institute & Action on Hearing Loss Libraries". blogs.ucl.ac.uk. Cyrchwyd 2023-02-11.
  19. "Denis John Williams | RCP Museum". history.rcplondon.ac.uk. Cyrchwyd 2023-02-11.
  20. Cope, R. (1995). "Hugh Owen Thomas: bone-setter and pioneer orthopaedist". Bulletin (Hospital for Joint Diseases (New York, N.Y.)) 54 (1): 54–60. ISSN 0018-5647. PMID 8541785. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8541785/.
  21. sitecore\jcrew@rcseng.ac.uk. "Orthopaedic surgeon and war hero: Sir Robert Jones (1857-1933)". Royal College of Surgeons (yn Saesneg). Cyrchwyd 2023-02-10.
  22. "Thomas, William Thelwall (1865 - 1927)". livesonline.rcseng.ac.uk. Cyrchwyd 2023-02-11.
  23. "Thomas, Sir James William Tudor (1893 - 1976)". livesonline.rcseng.ac.uk. Cyrchwyd 2023-02-11.
  24. "HOGGAN [née Morgan], FRANCES ELIZABETH (1843-1927), physician and social reformer".
  25. Owen, Buddug (May 2005). "The First Woman Doctor from Aberystwyth" (yn en). Journal of Medical Biography 13 (2): 118–118. doi:10.1177/096777200501300214. ISSN 0967-7720. http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/096777200501300214.
  26. Morgan, Kenneth O. (1981). Rebirth of a Nation: Wales, 1880-1980 (yn Saesneg). Oxford University Press. t. 130. ISBN 978-0-19-821736-7.
  27. "70 years of the NHS: how Aneurin Bevan created our beloved health service". The Independent (yn Saesneg). 2018-07-05. Cyrchwyd 2023-02-10.
  28. "Eluned Woodford-Williams | RCP Museum". history.rcplondon.ac.uk. Cyrchwyd 2023-02-10.
  29. Watt, Graham (27 Chewfror 2021). "Julian Tudor Hart: medical pioneer and social advocate" (yn English). The Lancet 397 (10276): 786–787. doi:10.1016/S0140-6736(21)00453-0. ISSN 0140-6736. PMID 33640055. https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(21)00453-0/fulltext.
  30. Hart, Julian Tudor (1971-02-27). "THE INVERSE CARE LAW" (yn English). The Lancet 297 (7696): 405–412. doi:10.1016/S0140-6736(71)92410-X. ISSN 0140-6736. https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(71)92410-X/fulltext.
  31. "Timothy Stamps" (yn Saesneg). ISSN 0140-0460. Cyrchwyd 2023-02-11.
  32. "Baroness' bill to ban smoking". BBC News. 11 December 2003.
  33. Sunbed ban for under-18s approved by peers. BBC Democracy Live (30 March 2010). Retrieved 8 July 2014.
  34. Finlay, Ilora G.; Severi, Katherine (October 2021). "Commentary on Robinson et al .: England needs minimum pricing to tackle alcohol's hidden harms—Scotland's experience shows minimum unit pricing (MUP) on off‐trade alcohol sales is effective" (yn en). Addiction 116 (10): 2708–2709. doi:10.1111/add.15578. ISSN 0965-2140. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/add.15578.
  35. "GrassrootDiplomat Who's Who". Grassroot Diplomat. 15 March 2015. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 20 May 2015. Cyrchwyd 27 April 2015.
  36. Smith, Mark (05 December 2016). "Creating a prudent, sustainable and vibrant NHS". Western Mail. Cyrchwyd 06 February 2024. Check date values in: |access-date=, |date= (help)
  37. Taubert, M, et al (10-19-2018). "Talk CPR-a technology project to improve communication in do not attempt cardiopulmonary resuscitation decisions in palliative illness". BMC Palliative Care 17. https://link.springer.com/article/10.1186/s12904-018-0370-9.