Montréal

Montréal
Arwyddair	Concordia Salus
Math	city or town, metropolis, territory outside RCM, tref goleg
Enwyd ar ôl	Mount Royal
	Qc-Montréal.ogg, LL-Q56590 (atj)-Missatikamekw-Moriak.wav
Poblogaeth	1,762,949
Sefydlwyd	17 Mai 1642 ;
Pennaeth llywodraeth	Valérie Plante
Cylchfa amser	Cylchfa Amser y Dwyrain, UTC−05:00
Gefeilldref/i	Alger, Amsterdam, Casablanca, Managua, Port-au-Prince, Hanoi, Manila, Beersheba, Hiroshima, Milan, San Salvador, Dinas Brwsel, Lucknow, Amman, Athen, Barcelona, Beirut, Hannover, Harrisburg, Los Angeles, Shanghai, Yerevan, Tiwnis, Busan, Bwcarést, Cali, Los Mochis, Honolulu County, Montréal-la-Cluse, Monterrey
Daearyddiaeth
Rhan o'r canlynol	Greater Montreal, Urban agglomeration of Montreal
Sir	Urban agglomeration of Montreal
Gwlad	Canada
Arwynebedd	498 km²
Uwch y môr	31 metr
Gerllaw	Rivière des Prairies, Afon St Lawrence, St. Lawrence Seaway, Lake of Two Mountains, Lac Saint-Louis
Yn ffinio gyda	Longueuil, Saint-Lambert, Westmount, Montréal-Est, Mount Royal, Hampstead, Sainte-Anne-de-Bellevue, Candiac, Sainte-Catherine, Laval, Dorval, Kirkland
Cyfesurynnau	45.5089°N 73.5617°W
Cod post	H
Gwleidyddiaeth
Corff deddfwriaethol	Cyngor Dinas Montreal
Swydd pennaeth; y Llywodraeth	Maer Montreal
Pennaeth y Llywodraeth	Valérie Plante
Sefydlwydwyd gan	Paul de Chomedey, Sieur de Maisonneuve, Jeanne Mance
	Ffeiliau perthnasol ar Comin
	[golygwch ar Wicidata]

Ail ddinas Canada a dinas fwyaf rhanbarth Québec yw Montréal (Saesneg: Montreal). Hon yw'r ddinas Ffrangeg fwyaf yng Ngogledd America, a'r ail ddinas Ffrangeg yn y byd ar ôl Paris. Yn ôl Cyfrifiad Canada 2001, mae ganddi 1,583,590 o drigolion, tra bod 3,635,700 o bobl yn byw yn Montréal Fawr (amcangyfrif 2005). Lleolir Montréal ar ynys (Ynys Montréal) yng nghanol Afon St Lawrence yn ne-orllewin Québec, tua 1600 km i'r gorllewin o Gefnfor Iwerydd.

Hanes

Mae'r ddinas yn dyddio i gyfnod cyn i Ewropeaid wladychu Canada: pan gyrhaeddodd yr Ewropeaid cyntaf, wedi'u harwain gan y fforiwr Llydaweg Jacques Cartier, Ynys Montréal yn 1535, roedd pentref Iroquois Hochelaga yno yn barod. Mae'r wladfa Ffrangeg gyntaf (Ville-Marie) ar yr ynys yn dyddio i 1642. Cwympodd y dref i ddwylo byddin Prydain yn 1760. Ffynnodd y ddinas fel canolfan y fasnach ffwr yn y blynyddoedd wedyn. Cafodd ei hymgorffori fel dinas ym 1832, gan dyfu fel canolfan ddiwydiannol yn hanner cynta'r 19g. Heddiw mae'r ddinas yn ganolfan fasnachol, ddiwydiannol, ddiwylliannol ac ariannol. Mae'n ddinas amlddiwylliannol hefyd: tra bod mwyafrif y boblogaeth (69%) yn Ganadaidd Ffrangeg o ran iaith a diwylliant, mae tua 12% yn Ganadaidd Saesneg a'r gweddill (19%) yn perthyn i wahanol ddiwylliannau (Eidaleg, Arabeg, Sbaeneg, Tsieineeg a Groeg). Mae rhan fwyaf trigolion y ddinas yn ddwyieithog mewn Ffrangeg a Saesneg (o leiaf). Cynhaliwyd yr arddangosfa Expo yn y ddinas ym 1967, a'r Gemau Olympaidd yno ym 1976.

Adeiladau a chofadeiladau

Basilica Notre-Dame de Montréal
Biosphere^[1]
Cathédrale Marie-Reine-du-Monde (eglwys gadeiriol)
Habitat 67
Marchnad Bonsecours
Pont Jacques Cartier
Tour de la Bourse
Université de Montréal (prifysgol)

Poblogaeth

Diwylliant

Trafnidiaeth

Mae Montréal yn borth bwysig i longau ar y ffordd i Gefnfor Iwerydd. Lleolir maes awyr mwyaf Québec, Maes Awyr Pierre Elliott Trudeau, ger canol y ddinas.