Excelsior
 | |
| Enghraifft o'r canlynol | drama  |
|---|---|
| Awdur | Saunders Lewis |
| Cyhoeddwr | Gwasg Christopher Davies |
| Gwlad | Cymru |
| Iaith | Cymraeg |
| Dyddiad cyhoeddi | 1980 |
| Genre | Drama |
Drama ddychanol gan Saunders Lewis yw Excelsior a gyfansoddwyd ar ddechrau'r 1960au fel drama i deledu. Ni chyhoeddwyd y ddrama lwyfan tan 1980.
Fe'i sgwennwyd gan Saunders Lewis ar gais y BBC i'w dangos ar Ddygwyl Dewi 1962 a'i hail-ddarlledu ar ôl hynny. Ond achoswyd cymaint o helbul gan y darllediad cyntaf fel na ddarlledwyd hi am yr ail dro yn wyneb bygythiad gan yr Aelod Seneddol Lafur Leo Abse i fynd â'r dramodydd a'r Gorfforaeth i'r gyfraith am enllib. Ceir yr hanes yn llawn yn rhagymadrodd Saunders i'r ddrama lwyfan.
Comedi ddychanol am fyd gwleidyddiaeth Cymru a geir yn Excelsior; golwg deifiol ar ysbryd uchelgais mewn unigolion a pharodrwydd gwleidyddion (o bob lliw) i werthu eu hegwyddorion.
Dyma'r gyntaf o dair drama sy'n trafod materion neu fywyd cyfoes yng Nghymru, gyda Problemau Prifysgol a Cymru Fydd yn ei dilyn. "Ni chafodd y gyntaf ei dangos ond unwaith ar y sgrin deledu", yn ôl Saunders Lewis yn ei Ragair i gyhoeddiad Cymru Fydd ym 1967: "[...] Y mae cyfraith athrod Lloegr yn lladd dychan [...] Am yr ail ddrama ni fynnai neb mohoni; nis llwyfannwyd, nis teledwyd, nis cyhoeddwyd, druan fach. A hynny, yn ôl llawer beirniad, a ddylsai fod yn dynged Cymru Fydd. Ond i mi y maent yn driawd."[1]
Cymeriadau
[golygu | golygu cod]- Huw Huws - Aelod Seneddol y Blaid Lafur.
- Magi Huws - ei wraig.
- Dot Huws - ei ferch.
- Y Parchedig Crismas Jones.
- Dic Sarc, Ysgrifennydd Cyffredinol y Blaid Lafur.
Cynyrchiadau nodedig
[golygu | golygu cod]
1960au
[golygu | golygu cod]Cafodd y ddrama ei ddarlledu ar BBC Cymru ar y 1af o Fawrth 1962. Cynhyrchydd David J Thomas. Cast:[2]
- Huw Huws - Ieuan Rhys Willliams
- Magi Huws - Nesta Harris
- Dot Huws - Annest Williams
- Y Parchedig Crismas Jones - Huw Tudor
- Dic Sarc - Glanffrwd James.
1990au
[golygu | golygu cod]Llwyfanwyd y ddrama gan Gwmni Theatr Gwynedd ym 1992 gan fynd â'r cynhyrchiad ar daith drwy Gymru ym mis Mawrth ac Ebrill. Ymwelwyd â Bangor, Abertawe, Caerdydd, Harlech, Aberystwyth, Y Drenewydd a'r Wyddgrug. Cyfarwyddwr y cynhyrchiad oedd Graham Laker a Martin Morley oedd yn cynllunio.Cast:
- Huw Huws - Lindsay Evans
- Magi Huws - Myfanwy Talog
- Dot Huws - Nia Williams
- Y Parchedig Crismas Jones - Huw Garmon
- Dic Sarc - Wynford Ellis Owen
Llyfryddiaeth
[golygu | golygu cod]- Excelsior, 1980 (Gwasg Christopher Davies)
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ Lewis, Saunders (1967). Cymru Fydd. ISBN 0 7154 0317 6.
- ↑ Rhaglen Excelsior Cwmni Theatr Gwynedd 1992.
