J. R. R. Tolkien

J. R. R. Tolkien
Ffugenw	Oxymore
Ganwyd	3 Ionawr 1892  Bloemfontein
Bu farw	2 Medi 1973  o niwmonia'r ysgyfaint, briw  Bournemouth
Man preswyl	Birmingham
Dinasyddiaeth	y Deyrnas Unedig
Alma mater	Prifysgol Rhydychen Coleg Exeter Ysgol y Brenin Edward St. Philip's School
Galwedigaeth	ieithydd, bardd, academydd, awdur plant, cyfieithydd, beirniad llenyddol, awdur ysgrifau, swyddog milwrol, awdur, ysgrifennwr, hanesydd, darlunydd, athro, rhyddieithwr, ieithegydd, nofelydd
Swydd	Athro Eingl-Sacsonaidd yn Rawlinson and Bosworth
Cyflogwr	Oxford English Dictionary Prifysgol Leeds Prifysgol Rhydychen
Adnabyddus am	The Hobbit, The Lord of the Rings, The Silmarillion, Tree and Leaf, Roverandom, The Adventures of Tom Bombadil, Beowulf: The Monsters and the Critics
Arddull	ffantasi, llenyddiaeth plant, barddoniaeth, rhyddiaith
Prif ddylanwad	George MacDonald, Edward Wyke Smith, Jules Verne, H. Rider Haggard, Lord Dunsany, Edward Burne-Jones, William Morris, G. K. Chesterton, Elias Lönnrot, Beowulf
Cartre'r teulu	Kluczbork
Mudiad	Inklings
Tad	Arthur Reuel Tolkien
Mam	Mabel Suffield
Priod	Edith Tolkien
Plant	John Tolkien, Michael Tolkien, Christopher Tolkien, Priscilla Tolkien
Llinach	Y Tolkeiniaid
Gwobr/au	CBE, Gwobr Prometheus - Hall of Fame, Gwobr Nebula am y Sgript Orau, Gwobr Nebula am y Sgript Orau, Gwobr Locus am y nofel Ffantasi Orau, Gwobr Nebula am y Sgript Orau, Gwobr Hugo am y Cyflwyniad Dramatig Gorau, Gwobr Hugo am y Cyflwyniad Dramatig Gorau, Ffurf Hir, Cymrawd o'r Gymdeithas Frenhinol a Llenyddol, Hall of Fame Ffantasi a llenyddiaeth Wyddonias, Gwobr Hugo am y Cyflwyniad Dramatig Gorau, Ffurf Hir, Gwobr Ffantasi Rhyngwladol, Gwobr Ditmar
Gwefan	https://tolkienestate.com

Roedd John Ronald Reuel Tolkien (3 Ionawr 1892 – 2 Medi 1973) yn ieithydd ac yn academydd amlwg, ac yn athro ar lenyddiaeth Saesneg ym Mhrifysgol Rhydychen rhwng 1925 a 1945, cyn darlithio ar yr iaith Sacsonaidd yno rhwng 1945 a 1959. Roedd hefyd yn Babydd o ymroddedig. Mae Tolkien fwyaf enwog am ysgrifennu’r nofelau The Hobbit a The Lord of the Rings, sydd wedi eu selio ar fyd ffantasi Middle-earth.

Ganed Tolkien yn Bloemfontein, De Affrica, ond symudodd y teulu i Loegr pan oedd yn dair oed.

Tolkien ac iaith

O oed cynnar, pan welodd enwau Cymraeg ar drelars glo o dde Cymru, fe ymddiddorodd Tolkien mewn ieithoedd. Graddiodd mewn ieitheg Hen Roegaidd, ac ym 1915 graddiodd gyda Hen Islandeg fel pwnc arbennig. Gweithiodd ar Eiriadur Saesneg Rhydychen rhwng 1918 a 1920. Serch hyn, ei brif ddiddordebau ieithyddol oedd Hen Saesneg a'r Gymraeg.

Aeth Tolkien ati i ddyfeisio nifer o ieithoedd gwahanol ar gyfer The Lord of the Rings, yn cynnwys Sindarin (a seliwyd ar y Gymraeg) a Quenya (a seliwyd ar Ffinneg). Hen Saesneg, neu Rohirric, oedd iaith gwerin gwlad ffuglennol Rohan.

Yn ei draethawd English and Welsh, dywedodd: Welsh is of this soil, this island, the senior language of the men of Britain; and Welsh is beautiful.

Ysgrifau Eraill

Yn ogystal â'r enwog The Hobbit a The Lord of the Rings ysgrifennodd Tolkien weithiau yn ymwneud a'i fyd chwedlonol. Ysgrifennodd The Silmarillon cyn yr uchod, sy'n trafod hen hanesion Middle Earth yn ei hoes gyntaf. Wedi ei farwolaeth, cyhoeddwyd hefyd nifer o ysgrifau gwahanol yn trafod gwahanol agweddau o'i fyd amrywiol.

Ym 1955 traddododd ei ddarlith English and Welsh i Brifysgol Rhydychen, yn disgrifio'r Gymraeg fel iaith 'brydferthach na'r Saesneg'.