William Vaughan (AS)
| William Vaughan | |
|---|---|
| Ganwyd | 1707  |
| Bu farw | 12 Ebrill 1775 |
| Dinasyddiaeth |  Cymru |
| Alma mater | |
| Galwedigaeth | gwleidydd |
| Swydd | Aelod o 11eg Senedd Prydain Fawr, Aelod o 8fed Senedd Prydain Fawr, Aelod o 9fed Senedd Prydain Fawr, Aelod o 10fed Senedd Prydain Fawr, Aelod o 12fed Senedd Prydain Fawr, Aelod o 6ed Senedd Prydain Fawr, Aelod o 7fed Senedd Prydain Fawr |
| Tad | Richard Vaughan |
- Erthygl am y gwleidydd a noddwr o'r 18fed ganrif yw hon. Gweler hefyd William Vaughan (Y Gelli-aur).
Gwleidydd Cymreig a noddwr llenyddiaeth oedd William Vaughan, (1707 – 12 Ebrill 1775[1]) o ystad Corsygedol, ym mhlwyf Llanddwywe (Llanddwywe-is-y-graig), ger Dyffryn Ardudwy, Meirionnydd.
Cefndir[golygu | golygu cod]
Roedd yn fab i Richard Vaughan a Margaret, merch ac etifeddes Syr Evan Lloyd, 2ail farwnig Bodidris yn Iâl a brawd i Evan Lloyd Vaughan.
Gyrfa[golygu | golygu cod]
Addysgwyd ef yng Nghaer a Llundain ac yng Ngholeg Sant Ioan, Caergrawnt. Argraffwyd apêl Gymraeg Vaughan at etholwyr Meirionnydd yn etholiad 1747 gan Edward Breese yn ei gyfrol Kalendars of Gwynedd. Roedd yn Aelod Seneddol Meirionnydd o 1734 hyd 1768 ac Arglwydd Raglaw Sir Feirionnydd, a Phenllywydd cyntaf Anrhydeddus Gymdeithas y Cymmrodorion. Priododd Catheirne Nanney, merch Hugh Nanney, a etifeddodd ystad Nannau ar farwolaeth ei thad.[2]
Roedd William yn gyfaill i'r bardd a hynafiaethydd Lewis Morris ac yn noddi rhai o fentrau llenyddol a hynafiaethol y Morysiaid. Credir fod un o ganeuon mwyaf ysmala a masweddol Lewis, 'Cywydd i Haerwen o Gaerludd', yn seiliedig ar butain enwog yn Llundain a oedd yn adnabyddus i Lewis a William fel ei gilydd. Tynnu coes ei gyfaill oedd Lewis: roedd y bonheddwr parchus yn un o ferchetwyr enwocaf ei ddydd![3] Cyhoeddwyd y gerdd yn y gyfrol Diddanwch Teuluaidd (1763).
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ (1846) Archaeologia Cambrensis. Cambrian Archaeological Association, Argraffwyd gan W. Pickering, tud. 142. ISBN 0003066924
- ↑ VAUGHAN (TEULU), Corsygedol, plwyf Llanddwywe, sir Feirionnydd. Llyfrgell Genedlaethol Cymru.
- ↑ Alan Llwyd, Gronwy Ddiafael, Gronwy Ddu. Cofiant Goronwy Owen 1723-1769 (Cyhoeddiadau Barddas, 1997), tt. 294-5.
| Senedd Prydain Fawr | ||
|---|---|---|
| Rhagflaenydd: Richard Vaughan |
Aelod Seneddol dros Feirionnydd 1734 – 1768 |
Olynydd: John Pugh Pryse |
| Teitlau Anrhydeddus | ||
| Rhagflaenydd: Gwag cyn gwag:Iarll Cholmondeley |
Arglwydd Raglaw Sir Feirionnydd 26 Ebrill 1762 – 12 Ebrill 1775 |
Olynydd: Syr Watkin Williams-Wynn |