Urdd Sant Ffransis
 | |
 | |
| Enghraifft o'r canlynol | urdd cardod, endid a fu, sefydliad, urdd crefyddol, urdd Gatholig  |
|---|---|
| Daeth i ben | 2008 |
| Dechrau/Sefydlu | 1209, 1968 |
| Dechreuwyd | 1209 |
| Prif bwnc | lifestance organisation |
| Yn cynnwys | brawd Ffransisgaidd, Third Order of Saint Francis, Clariaid Tlodion, Urdd y Mynachod Lleiaf |
| Pennaeth y sefydliad | Minister General of the Order of Franciscans |
| Sylfaenydd | Ffransis o Assisi |
| Olynydd | Urdd y Mynachod Lleiaf, Conventual Franciscans |
| Gwladwriaeth | yr Eidal |
| Rhanbarth | Assisi |
| Gwefan | http://www.ofm.org |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Urdd Sant Ffransis neu Urdd y Brodyr Lleiaf neu'r Ffransiscaid (Lladin: Ordo Fratrum Minorum, yw'r rhai yn yr Eglwys Gatholig sy'n dilyn "Rheol Sant Ffransis". Cyfeirid atynt yn aml yng Nghymru fel y Brodyr Llwydion.
Sefydlwyd yr urdd gan Sant Ffransis o Assisi (1181 - 1226). Yn gynnar yn 1209. clywodd bregeth a newidiodd ei fywyd. Roedd y bregeth ar Matthew 10:9, lle mae Iesu yn dweud wrth ei ddilynwyr am fyned allan heb arian, na hyd yn oed ffon gerdded. Dilynodd Ffransis y gorchymyn, gan deithio o le i le yn droednoeth yn pregethu edifeirwch. Cyn hir, ymunodd ei ddilynwr cyntaf, Bernardo di Quintavalle, ag ef, ac ymhen blwyddyn roedd ganddo unarddeg o ddilynwyr. Aethant i Rufain i ofyn caniatad Pab Innocentius III i ffurfio urdd grefyddol newydd. Gwrthododd Innocent, ond y noson honno cafodd freuddwyd lle gwelodd ddyn tlawd yn cynnal eglwys adfeiliedig rhag syrthio. Galwodd Ffransis yn ôl a newidiodd ei benderfyniad.
Ymhlith aelodau enwog o'r Urdd mae Anthoni o Padua, Bonaventura, John Duns Scotus, Jacopone da Todi (awdur tybiedig y Stabat Mater), Roger Bacon, François Rabelais, Alexander o Hales, William o Ockham, Giovanni da Pian del Carpini, Pio o Pietrelcina, Mychal F. Judge a Gabriele Allegra.
Mae tair cangen i'r Ffransiscaid modern: Ordo Fratrum Minorum, Ordo Fratrum Minorum Capuccinorum a'r Ordo Fratrum Minorum Conventualium.
Urdd Sant Ffransis yng Nghymru
[golygu | golygu cod]Cyhaeddodd yr Urdd i Gymru yn weddol fuan wedi marwolaeth Sant Ffransis; sefydlodd Llywelyn Fawr dŷ iddynt yn Llan-faes ar Ynys Môn yn 1237. Ceir yr hanes yn Brut y Tywysogion:
- Y flwyddyn ragwyneb y bu farw Dâm Siwan, ferch Ieuan frenin, gwraig Llywelyn ap Iorwerth, fis Chwefror yn llys Aber; ac y'i claddwyd mewn mynwent newydd ar lan y traeth a gysegrasai Hywel, esgob Llanelwy. Ac o'i hanrhydedd hi ydd adeiladawdd Llywelyn ap Iorwerth yno fynachlog (i'r Brodyr) Troednoeth a elwir Llan-faes ym Môn.
Ddeugain mlynedd yn ddiweddarch, roeddynt wedi ychwanegu tai yng Nghaerdydd a Chaerfyrddin. Credir fod y bardd crefyddol Madog ap Gwallter o ail hanner y 13g yn aelod o'r Urdd. Yn yr un cyfnod roedd yr ysgolhaig Ffransiscaidd Johannes Wallensis a fu farw yn 1285 yn gweithio yn Rhydychen a Paris. Yn ddiweddarach roedd y merthyr Catholig Sant John Jones (1559 - 1598), a aned yng Nghlynnog Fawr, yn perthyn i'r Urdd.
Heddiw mae tŷ Ffransiscaidd ym Mhantasaph ger Treffynnon yng Ngogledd Cymru.