Crwst: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
EmausBot (sgwrs | cyfraniadau) |
ehangu |
||
| Llinell 1: | Llinell 1: | ||
{{cys-gwa|Efallai eich bod yn chwilio am [[Eglwys Sant Crwst]].}} |
|||
[[Delwedd:Palmeras de hojaldre 1.jpg|bawd|[[Palmier]]s, bisgedi siwgr a wneir o [[crwst pwff|grwst pwff]].]] |
[[Delwedd:Palmeras de hojaldre 1.jpg|bawd|[[Palmier]]s, bisgedi siwgr a wneir o [[crwst pwff|grwst pwff]].]] |
||
Bwyd [[pobi|pob]] a wneir o [[toes|does]] yw '''crwst'''. Gwneir y toes o [[blawd|flawd]], [[halen]], [[siwgr]], cymhareb uchel o [[braster|fraster]], ac ychydig o hylif.<ref>{{dyf gwe |iaith=en |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/446138/pastry |teitl=pastry (food) |gwaith=[[Encyclopædia Britannica]] |dyddiadcyrchiad=28 Tachwedd 2013 }}</ref> |
|||
[[Melysfwyd]]ydd yw'r mwyafrif o grystiau, ond ceir rhai crystiau sawrus megis ''[[voul-au-vent]]s'', ''[[bouchée]]s'', a [[rhôl selsig|rholiau selsig]]. Bwyteir crystiau melys am bwdin ac hefyd am damaid gyda [[coffi|choffi]] yng nghanol y bore neu am [[te'r prynhawn|de'r prynhawn]].<ref name=Davidson/> |
|||
== Geirdarddiad == |
|||
Daw'r gair Cymraeg "crwst" o'r gair [[Saesneg Canol]] ''crouste''.<ref>{{dyf GPC |gair=crwst |dyddiadcyrchiad=27 Rhagfyr 2014 }}</ref> |
|||
== Mathau o grwst == |
== Mathau o grwst == |
||
| Llinell 8: | Llinell 13: | ||
* [[Crwst haenog]] |
* [[Crwst haenog]] |
||
* [[Crwst pwff]] |
* [[Crwst pwff]] |
||
== Ar draws y byd == |
|||
=== Gorllewin Ewrop === |
|||
Yng [[Gwledydd Prydain|Ngwledydd Prydain]] mae crystiau yn cynnwys [[bynen|byns]] a lefeinir gyda [[burum]]. Ar y cyfandir, ceir [[strwdel]]au, crystiau [[cneuen|cnau]], [[meráng]]s, a [[crwst Danaidd|chrystiau Danaidd]].<ref name=Davidson/> |
|||
Datblygodd traddodiad cywrain a soffistigedig o wneud crystiau yn [[Ffrainc]], [[y Swistir]] ac [[Awstria]], gyda phwyslais ar gynhwysion o'r ansawdd gorau a gwaith llaw gofalus a glân, a dilynir y broses hon ar draws y byd heddiw. Yn ôl y traddodiad hwn, mae toes neu deisen yn ffurfio sail i'r crwst, a rhoddir blasau ac ansoddau gwrthgyferbyniol gan lenwi gyda [[jam]], [[hufen]], ''[[crème pâtissière]]'', neu [[cwstard|gwstard]], ac yn aml ychwanegir [[ffondant]], [[siocled]], neu [[eisin]].<ref name=Davidson/> |
|||
Mae crystiau [[Sbaen]] a [[Portiwgal|Phortiwgal]] yn llawn [[ŵy (bwyd)|wyau]], tra bo crystiau'r [[Eidal]] yn tueddu i gynnwys cymysgeddau o gnau ac nid cymaint o gynnyrch llaeth.<ref name=Davidson/> |
|||
=== Dwyrain Ewrop a'r Dwyrain Canol === |
|||
Dylanwadwyd traddodiad crystiau yn Nwyrain Ewrop a'r Dwyrain Canol gan goginiaeth [[Ymerodraeth yr Otomaniaid|Otomanaidd]], sef crystiau [[ffilo]] megis y [[baclafa]].<ref name=Davidson/> |
|||
=== De a Dwyrain Asia === |
|||
Nid yw crystiau yn gyffredin iawn yn [[Tsieina]], ac eithrio [[lloerdeisen]]ni.<ref name=Davidson>Davidson, Alan. ''The Oxford Companion to Food'' (Rhydychen, Gwasg Prifysgol Rhydychen, 2006), t. 585.</ref> |
|||
== Gweler hefyd == |
|||
* [[Pastai]] |
|||
* [[Pei]] |
|||
* [[Pwdin]] |
|||
* [[Tarten]] |
|||
* [[Teisen]] |
|||
== Cyfeiriadau == |
== Cyfeiriadau == |
||
| Llinell 15: | Llinell 41: | ||
[[Categori:Bwydydd pob]] |
[[Categori:Bwydydd pob]] |
||
[[Categori:Melysfwydydd]] |
[[Categori:Melysfwydydd]] |
||
{{eginyn crwst}} |
|||
Fersiwn yn ôl 21:25, 27 Rhagfyr 2014
Bwyd pob a wneir o does yw crwst. Gwneir y toes o flawd, halen, siwgr, cymhareb uchel o fraster, ac ychydig o hylif.[1]
Melysfwydydd yw'r mwyafrif o grystiau, ond ceir rhai crystiau sawrus megis voul-au-vents, bouchées, a rholiau selsig. Bwyteir crystiau melys am bwdin ac hefyd am damaid gyda choffi yng nghanol y bore neu am de'r prynhawn.[2]
Geirdarddiad
Daw'r gair Cymraeg "crwst" o'r gair Saesneg Canol crouste.[3]
Mathau o grwst
Ar draws y byd
Gorllewin Ewrop
Yng Ngwledydd Prydain mae crystiau yn cynnwys byns a lefeinir gyda burum. Ar y cyfandir, ceir strwdelau, crystiau cnau, merángs, a chrystiau Danaidd.[2]
Datblygodd traddodiad cywrain a soffistigedig o wneud crystiau yn Ffrainc, y Swistir ac Awstria, gyda phwyslais ar gynhwysion o'r ansawdd gorau a gwaith llaw gofalus a glân, a dilynir y broses hon ar draws y byd heddiw. Yn ôl y traddodiad hwn, mae toes neu deisen yn ffurfio sail i'r crwst, a rhoddir blasau ac ansoddau gwrthgyferbyniol gan lenwi gyda jam, hufen, crème pâtissière, neu gwstard, ac yn aml ychwanegir ffondant, siocled, neu eisin.[2]
Mae crystiau Sbaen a Phortiwgal yn llawn wyau, tra bo crystiau'r Eidal yn tueddu i gynnwys cymysgeddau o gnau ac nid cymaint o gynnyrch llaeth.[2]
Dwyrain Ewrop a'r Dwyrain Canol
Dylanwadwyd traddodiad crystiau yn Nwyrain Ewrop a'r Dwyrain Canol gan goginiaeth Otomanaidd, sef crystiau ffilo megis y baclafa.[2]
De a Dwyrain Asia
Nid yw crystiau yn gyffredin iawn yn Tsieina, ac eithrio lloerdeisenni.[2]
Gweler hefyd
Cyfeiriadau
- ↑ (Saesneg) pastry (food). Encyclopædia Britannica. Adalwyd ar 28 Tachwedd 2013.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 Davidson, Alan. The Oxford Companion to Food (Rhydychen, Gwasg Prifysgol Rhydychen, 2006), t. 585.
- ↑ crwst. Geiriadur Prifysgol Cymru. Adalwyd ar 27 Rhagfyr 2014.