Tomás Ceannt
| Tomás Ceannt | |
|---|---|
 | |
| Ganwyd | 29 Awst 1865  Caisleán Ó Liatháin |
| Bu farw | 9 Mai 1916 Collins Barracks |
| Dinasyddiaeth |  Gwyddel |
| Galwedigaeth | chwyldroadwr |
Cenedlaetholwr Gwyddelig oedd Tomás Ceannt (Saesneg: Thomas Kent; 29 Awst 1865 – 9 Mai 1916) a ddienyddwyd gan fyddin Lloegr ar 2 Mai 1916, yn dilyn Gwrthryfel y Pasg.
Roedd Ceannt o deulu o Wyddelod pybyr a oedd yn byw yn 'Bawnard House', Castlelyons, Swydd Corc. Pan ddechreuodd Gwrthryfel y Pasg, cyrchodd y 'Royal Irish Constabulary' eu cartref, a chartrefi cenedlaetholwyr eraill. Ceisiodd y teulu amddiffyn eu hunain: Toamás a'i frodyr Richard, David and Wiliam a bu saethu o'r ddwy ochr am oriau. Lladdwyd y Prif Gwnstabl William Rowe ac anafwyd David yn ddifrifol a bu'n rhaid iddynt ildio. Ceisiodd Richard ffoi ar y funud olaf ond fe'i lladdwyd.
Rhoddwyd Tomás a Wiliam o flaen eu gwell mewn llys milwrol ar gyhuddiad o wrthryfela. Rhyddhawyd Wiliam ond dedfrydwyd ei frawd Tomás i farwolaeth ac fe'i saethwyd gan sgwad o filwyr Saesnig yng Nghorc ar 9 Mai 1916. Yn Nulun, rhoddwyd y trydydd brawd, David, o flaen ei well, wedi'i gyhuddo o'r un cyhuddiad: gwrthryfela. Fe'i dedfrydwyd yntau i farwolaeth, ond newidiwyd y ddedfryd ychydig yn ddiweddarach i bum mlynedd o garchar.
Claddwyd Tomás Ceannt yng ngerddi Carchar Corc (a elwid gynt yn 'Faracs Victoria').
Rheilffordd[golygu | golygu cod]
Galwyd prif Orsaf Reilffordd Corc ar ei ôl.
Angladd gan y Wladwriaeth[golygu | golygu cod]
Yn 2015 cynigiodd Taoiseach Iwerddon, Enda Kenny, Gynhebrwng gan y Wladwriaeth i deulu Ceannt, a derbyniwyd y cynnig.[1] Codwyd gweddillion ei gorff o garchar Corc (wedi 99 mlynedd yn y ddaear),[2] a chafwyd Angladd gan y Wladwriaeth er cof amdano ar 18 Medi 2015 yn Eglwys Sant Nicolas, Castlelyons.[3]
Gweler hefyd[golygu | golygu cod]
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ "Thomas Kent: State funeral in Cork for 1916 rebel". BBC News. 18 Medi 2015. http://www.bbc.com/news/world-europe-34281843. Adalwyd 18 Medi 2015.
- ↑ "Volunteer executed after 1916 farmhouse battle". Irish Independent. 18 Medi 2015. http://www.independent.ie/irish-news/news/volunteer-executed-after-1916-farmhouse-battle-31536796.html. Adalwyd 18 Medi 2015.
- ↑ "Honouring Thomas Kent’s ultimate sacrifice with state funeral". Irish Examiner. 18 Medi 2015. http://www.irishexaminer.com/ireland/honouring-thomas-kents-ultimate-sacrifice-with-state-funeral-354590.html. Adalwyd 18 Medi 2015.
| |||||||||||||||||