Griffith Williams (Gutyn Peris)
| Griffith Williams | |
|---|---|
 | |
| Ffugenw | Gutyn Peris  |
| Ganwyd | 2 Chwefror 1769 Waunfawr |
| Bu farw | 21 Mehefin 1838 Llandygái |
| Dinasyddiaeth |  Cymru |
| Galwedigaeth | bardd, goruchwyliwr, chwarelwr |
Bardd ar y mesurau caeth oedd Griffith Williams neu Gutyn Peris (2 Chwefror 1769 – 18 Medi 1838). Roedd yn ffigwr dylanwadol ym mywyd llenyddol a diwyllianol ardal Arfon, Gwynedd, yn enwedig yn yr adfywiad llenyddol yno ar ddiwedd y 18g a dechrau'r 19g.
Bywgraffiad[golygu | golygu cod]
Ganed ef yn Waunfawr yn Arfon, gogledd Cymru. Symudodd i fyw yn Llandygái, ger Bangor, ac yno y bu am weddill ei oes yn chwarelwr yn Chwarel y Penrhyn. Daeth yn oruchwylwr yn y chwarel yn ddiweddarach.[1]
Cafodd Gutyn Peris ei addysg farddol gan Abraham Williams a Dafydd Ddu Eryri. Roedd yn un o'r disgleiriaf o'r cylch o ddisgyblion a alwyd yn "Gywion Dafydd Ddu", a oedd yn cynnwys yn ogystal Robert Morris 'Robin Ddu Eifionydd' (c. 1767-1816), Elis Wyn o Wyrfai (1827-1895), William Williams (Gwilym Peris) (1769-1847), Richard Jones (Gwyndaf Eryri) (1785-1848), William Edwards (Gwilym Padarn) a'i fab Griffith Edwards (Gutyn Padarn), Owen Williams (Owain Gwyrfai) o Waunfawr a William Ellis Jones (Cawrdaf).[1]
Daeth yn un o feirdd mwyaf adnabyddus ei ddydd a chwareodd ran bwysig yn yr adfywiad llenyddol yn ardal Arfon ar ddiwedd y 18g a dechrau'r 19g. Bu'n cystadlu droeon yn yr Eisteddfod yng nghwmni beirdd fel Gwallter Mechain, Eben Fardd, Caledfryn a Robert Ddu ei hun. Cyhoeddodd ei unig gyfrol o farddoniaeth, Ffrwyth yr Awen, yn 1816.[1]
Roedd yn gynganeddwr da a amddiffynai'r mesurau caeth yn erbyn dylanwad cynyddol y mesurau rhydd, a chafwyd cyfres o erthyglau ganddo yn Y Gwyliedydd yn dadlau o blaid y mesurau traddodiadol yn erbyn Ieuan Glan Geirionydd. Yn 1799 cymerodd ran, gyda Dafydd Ddu Eryri, mewn eisteddfod yn Ninorwig a drefnwyd gan Iolo Morganwg.[1]
Ceir cywydd ganddo sy'n disgrifio ei blentyndod yn ardal Waunfawr a Llanberis a'i athrawon barddol Dafydd Ddu ac Abraham Williams.
Pan fu farw yn 1838, cyfansoddodd Robert Parry (Robyn Ddu Eryri) (1804-1892), un o'i ddisgyblion barddol, farwnad iddo ar y Pedwar Mesur ar Hugain.[2]