Cadwallon ap Cadfan: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
dolen i Frwydr Hexham |
Moliant C. ayyb |
||
Llinell 1: | Llinell 1: | ||
Roedd '''Cadwallon ap Cadfan''' (bu farw [[633]]) yn frenin [[teyrnas Gwynedd|Gwynedd]] o tua 625 hyd ei farw. |
Roedd '''Cadwallon ap Cadfan''' (bu farw [[633]]) yn frenin [[teyrnas Gwynedd|Gwynedd]] o tua 625 hyd ei farw. |
||
==Hanes== |
|||
Etifeddodd Cadwallon deyrnas Gwynedd ar farwolaeth ei dad, [[Cadfan ap Iago]]. Ymosododd [[Edwin, brenin Northumbria|Edwin]] o [[Deira]] ([[Northumbria]] heddiw) ar Wynedd gan gyrraedd cyn belled ag [[Ynys Môn]] gan orfodi Cadwallon i ffoi i [[Ynys Lannog]] ac yna i [[Iwerddon]]. Yn ôl yr ''[[Annales Cambriae]]'' digwyddodd hyn yn [[629]]. Yn ôl [[Sieffre o Fynwy]] yr oedd Edwin flynyddoedd ynghynt wedi cael lloches gan dad Cadwallon, [[Cadfan]], ac mae'r [[Trioedd Cymreig]] yn disgrifio Edwin fel "un o dri gormeswr ar Fôn a fagwyd ar yr ynys". |
Etifeddodd Cadwallon deyrnas Gwynedd ar farwolaeth ei dad, [[Cadfan ap Iago]]. Ymosododd [[Edwin, brenin Northumbria|Edwin]] o [[Deira]] ([[Northumbria]] heddiw) ar Wynedd gan gyrraedd cyn belled ag [[Ynys Môn]] gan orfodi Cadwallon i ffoi i [[Ynys Lannog]] ac yna i [[Iwerddon]]. Yn ôl yr ''[[Annales Cambriae]]'' digwyddodd hyn yn [[629]]. Yn ôl [[Sieffre o Fynwy]] yr oedd Edwin flynyddoedd ynghynt wedi cael lloches gan dad Cadwallon, [[Cadfan]], ac mae'r [[Trioedd Cymreig]] yn disgrifio Edwin fel "un o dri gormeswr ar Fôn a fagwyd ar yr ynys". |
||
Daeth Cadwallon i gytundeb â [[Penda]], brenin [[Mercia]], ac ymosododd y ddau ar Northumbria. Lladdwyd Edwin mewn brwydr ym [[Brwydr Meicen (Hatfield)|Meicen]] (neu Meigen: "Heathfield" yn [[Saesneg]], sef Hatfield Chase yn Swydd Efrog yn ôl pob tebyg) yn [[632]].<ref>Hanes Cymru gan John Davies, Llyfrau Penguin, 1990; tudalen 62</ref>. Dyma'r cofnod cyntaf i Gymry a Saeson ymuno mewn cynghrair fel hyn. |
Daeth Cadwallon i gytundeb â [[Penda]], brenin [[Mercia]], ac ymosododd y ddau ar Northumbria. Lladdwyd Edwin mewn brwydr ym [[Brwydr Meicen (Hatfield)|Meicen]] (neu Meigen: "Heathfield" yn [[Saesneg]], sef Hatfield Chase yn Swydd Efrog yn ôl pob tebyg) yn [[632]].<ref>''Hanes Cymru'' gan John Davies, Llyfrau Penguin, 1990; tudalen 62.</ref>. Dyma'r cofnod cyntaf i Gymry a Saeson ymuno mewn cynghrair fel hyn. |
||
Am gyfnod yr oedd Cadwallon yn feistr ar Northumbria, ond y flwyddyn ganlynol lladdwyd ef ym [[Brwydr Hexham|Mrwydr Hexham]] yn erbyn Oswald, brenin Brynaich. |
Am gyfnod yr oedd Cadwallon yn feistr ar Northumbria, ond y flwyddyn ganlynol lladdwyd ef ym [[Brwydr Hexham|Mrwydr Hexham]] yn erbyn Oswald, brenin Brynaich. |
||
==''Moliant Cadwallon''== |
|||
Credir fod y gerdd ''[[Moliant Cadwallon]]'' yn perthyn i gyfnod Cadwallon ei hun. Mae'n bosibl mai [[Afan Ferddig]] a'i cyfansoddodd, er nas oes modd profi hynny. Yn ôl y gerdd, ymestynnai awdurdod Cadwallon o Fôn i Fynwy ([[Porth Sgiwed]]), a chyfeirir ato yn ymosod ar diriogaeth [[Elmet|Elfed]]. |
|||
==Cyfeiriadau== |
==Cyfeiriadau== |
||
Llinell 13: | Llinell 17: | ||
''Y Bywgraffiadur Cymreig hyd 1940'' (Anrhydeddus Gymdeithas y Cymmrodorion) |
''Y Bywgraffiadur Cymreig hyd 1940'' (Anrhydeddus Gymdeithas y Cymmrodorion) |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[Categori:Teyrnoedd Gwynedd]] |
[[Categori:Teyrnoedd Gwynedd]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[en:Cadwallon ap Cadfan]] |
[[en:Cadwallon ap Cadfan]] |
Fersiwn yn ôl 22:59, 7 Ionawr 2010
Roedd Cadwallon ap Cadfan (bu farw 633) yn frenin Gwynedd o tua 625 hyd ei farw.
Hanes
Etifeddodd Cadwallon deyrnas Gwynedd ar farwolaeth ei dad, Cadfan ap Iago. Ymosododd Edwin o Deira (Northumbria heddiw) ar Wynedd gan gyrraedd cyn belled ag Ynys Môn gan orfodi Cadwallon i ffoi i Ynys Lannog ac yna i Iwerddon. Yn ôl yr Annales Cambriae digwyddodd hyn yn 629. Yn ôl Sieffre o Fynwy yr oedd Edwin flynyddoedd ynghynt wedi cael lloches gan dad Cadwallon, Cadfan, ac mae'r Trioedd Cymreig yn disgrifio Edwin fel "un o dri gormeswr ar Fôn a fagwyd ar yr ynys".
Daeth Cadwallon i gytundeb â Penda, brenin Mercia, ac ymosododd y ddau ar Northumbria. Lladdwyd Edwin mewn brwydr ym Meicen (neu Meigen: "Heathfield" yn Saesneg, sef Hatfield Chase yn Swydd Efrog yn ôl pob tebyg) yn 632.[1]. Dyma'r cofnod cyntaf i Gymry a Saeson ymuno mewn cynghrair fel hyn.
Am gyfnod yr oedd Cadwallon yn feistr ar Northumbria, ond y flwyddyn ganlynol lladdwyd ef ym Mrwydr Hexham yn erbyn Oswald, brenin Brynaich.
Moliant Cadwallon
Credir fod y gerdd Moliant Cadwallon yn perthyn i gyfnod Cadwallon ei hun. Mae'n bosibl mai Afan Ferddig a'i cyfansoddodd, er nas oes modd profi hynny. Yn ôl y gerdd, ymestynnai awdurdod Cadwallon o Fôn i Fynwy (Porth Sgiwed), a chyfeirir ato yn ymosod ar diriogaeth Elfed.
Cyfeiriadau
- ↑ Hanes Cymru gan John Davies, Llyfrau Penguin, 1990; tudalen 62.
Llyfryddiaeth
Y Bywgraffiadur Cymreig hyd 1940 (Anrhydeddus Gymdeithas y Cymmrodorion)