Llosgfynydd: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

← Cymharer â'r fersiwn gynt Cymharer â'r fersiwn dilynol →

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu

Mewn-lein

Fersiwn yn ôl 22:31, 6 Ionawr 2015

Caiff llosgfynydd (mynydd tân) ei greu lle mae craig tawdd (magma) yn codi i wyneb y ddaear gan achosi echdoriadau folcanig. Craig wedi ei doddi mwy na 100 km o dan wyneb y Ddaear yw magma sydd wedyn yn dechrau codi tuag at wyneb y ddaear. Pan gyrhaedda'r magma wyneb y ddaear fe lifa neu fe dasga o'r ddaear ar ffurf lafa neu lydw folcanig. Ar wahân i graig tawdd mae lafa yn cynnwys creigiau a nwy.

Gelwir y creigiau sydd yn ffurfio o achos ffrwydriadau folcanig yn Greigiau Igenaidd, er enghraifft Basalt neu Gwenithfaen.

Lleolir llosgfynyddoedd y ddaear lle mae platiau tectonig yn cwrdd neu uwchben mannau poeth. Ar hyn o bryd mae'r mwyafrif o ffrwydriadau llosgfynyddoedd a daeargrynfeydd y ddaear yn digwydd o gwmpas y Môr Tawel, yn dilyn ymylon plât tectonig y Môr Tawel.

Echdoriadau diweddar

Llosgfynydd yn Gwlad yr Iâ ydy Eyjafjallajökull ac fe achosodd gryn anhwylustod i deithio awyr drwy Ewrop yng ngwanwyn 2010. Chwythodd gwynt y gogledd ei lwch dros wledydd Prydain yn Ebrill a Mai pan waharddwyd awyrennau rhag hedfan. Ym Mai 2011 ffrwydrodd llosgfynydd arall yn Gwlad yr Iâ, sef Grímsvötn. Rhyddhawyd mwy o ludw yn ystod y 24 awr cyntaf na wnaeth Eyjafjallajökull drwy gydol ei echdoriad. Roedd y cymylau lludw'n codi hyd at 15 km. Mesurodd VEI4 ar y raddfa berthnasol.

Llosgfynyddoedd y Byd

Dyma rai o'r llosgfynyddoedd enwocaf:

Llosgfynyddoedd Cymru

Nid oes llosgfynyddoedd yn ffrwydro yng Nghymru heddiw, ond fe oedd miliynau o flynyddoedd yn ôl. O ganlyniad, mae'n bosib gweld creigiau a lludw folcanig yng Nghymru, er engraifft ar Rhobell Fawr. Fe ddefnyddir y creigiau hyn ar gyfer adeiladu.

Nodyn:Cyswllt erthygl ddethol Nodyn:Cyswllt erthygl ddethol Nodyn:Cyswllt erthygl ddethol Nodyn:Cyswllt erthygl ddethol

Eginyn erthygl sydd uchod am ddaeareg. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato

@@ Llinell 1: / Llinell 1: @@
 [[Delwedd:Volcano.jpeg|bawd|300px|Llosgfynydd yn Tambora, Indonesia]]
 Caiff '''llosgfynydd''' (mynydd tân) ei greu lle mae [[Creigiau|craig]] tawdd ([[magma]]) yn codi i wyneb y ddaear gan achosi echdoriadau folcanig. Craig wedi ei doddi mwy na 100&nbsp;km o dan wyneb [[y Ddaear]] yw magma sydd wedyn yn dechrau codi tuag at wyneb y ddaear. Pan gyrhaedda'r magma wyneb y ddaear fe lifa neu fe dasga o'r ddaear ar ffurf [[lafa]] neu ''lydw folcanig''. Ar wahân i graig tawdd mae lafa yn cynnwys creigiau a [[nwy]].
 Gelwir y creigiau sydd yn ffurfio o achos ffrwydriadau folcanig yn [[Creigiau Igenaidd|Greigiau Igenaidd]], er enghraifft [[Basalt]] neu [[Gwenithfaen]].
 Lleolir llosgfynyddoedd y ddaear lle mae platiau tectonig yn cwrdd neu uwchben mannau poeth. Ar hyn o bryd mae'r mwyafrif o ffrwydriadau llosgfynyddoedd a [[daeargryn]]feydd y ddaear yn digwydd o gwmpas y [[Môr Tawel]], yn dilyn ymylon [[symudiadau'r platiau|plât tectonig]] y Môr Tawel.
 == Echdoriadau diweddar ==
-[[Delwedd:Pelean Eruption-numbers.svg|bawd|chwith|Diagram o echdoriad yn Hawaii. 1. Lludw 2. Lafa 3. Ceudwll 4. Pwll lafa 5. ''Fumaroles'' 6. Llif y lafa 7. Haenau o lafa a lludw </br>8. Stratwm 9. Silff 10. Sianel fagma 11. Siambr fagma 12. Deic]]
+[[Delwedd:Pelean Eruption-numbers.svg|bawd|chwith|Diagram o echdoriad yn Hawaii. 1. Lludw 2. Lafa 3. Ceudwll 4. Pwll lafa 5. ''Fumaroles'' 6. Llif y lafa 7. Haenau o lafa a lludw <br />8. Stratwm 9. Silff 10. Sianel fagma 11. Siambr fagma 12. Deic]]
-Llosgfynydd yn [[Ynys yr Iâ]] ydy [[Eyjafjallajökull]] ac fe achosodd gryn anhwylustod i deithio awyr drwy Ewrop yng ngwanwyn 2010. Chwythodd gwynt y gogledd ei lwch dros wledydd Prydain yn Ebrill a Mai pan waharddwyd awyrennau rhag hedfan. Ym Mai 2011 ffrwydrodd llosgfynydd arall yn Ynys yr Iâ, sef [[Grímsvötn]]. Rhyddhawyd mwy o ludw yn ystod y 24 awr cyntaf na wnaeth Eyjafjallajökull drwy gydol ei echdoriad. Roedd y cymylau lludw'n codi hyd at 15 [[kilometr|km]]. Mesurodd VEI4 ar y raddfa berthnasol.
+Llosgfynydd yn [[Gwlad yr Iâ]] ydy [[Eyjafjallajökull]] ac fe achosodd gryn anhwylustod i deithio awyr drwy Ewrop yng ngwanwyn 2010. Chwythodd gwynt y gogledd ei lwch dros wledydd Prydain yn Ebrill a Mai pan waharddwyd awyrennau rhag hedfan. Ym Mai 2011 ffrwydrodd llosgfynydd arall yn Gwlad yr Iâ, sef [[Grímsvötn]]. Rhyddhawyd mwy o ludw yn ystod y 24 awr cyntaf na wnaeth Eyjafjallajökull drwy gydol ei echdoriad. Roedd y cymylau lludw'n codi hyd at 15 [[kilometr|km]]. Mesurodd VEI4 ar y raddfa berthnasol.
 == Llosgfynyddoedd y Byd ==
@@ Llinell 34: / Llinell 34: @@
 == Llosgfynyddoedd Cymru ==
 Nid oes llosgfynyddoedd yn ffrwydro yng [[Cymru|Nghymru]] heddiw, ond fe oedd miliynau o flynyddoedd yn ôl. O ganlyniad, mae'n bosib gweld creigiau a lludw folcanig yng Nghymru, er engraifft ar [[Rhobell Fawr]]. Fe ddefnyddir y creigiau hyn ar gyfer adeiladu.
 {{comin|Category:Volcanoes|llosgfynyffoedd}}
-{{eginyn daeareg}}
 {{Cyswllt erthygl ddethol|eo}}
@@ Llinell 48: / Llinell 46: @@
 [[Categori:Tirffurfiau]]
 [[Categori:Tectoneg platiau]]
+{{eginyn daeareg}}