Bryn y Deml: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Oddi ar Wicipedia
Pori'r hanes yn rhyngweithiol
← Cymharer â'r fersiwn gyntCymharer â'r fersiwn dilynol →
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
GweledolCystrawen wici
Dim crynodeb golygu
Dim crynodeb golygu
Llinell 1: Llinell 1:
{{Pethau|fetchwikidata=ALL|suppressfields= | gwlad = {{banergwlad|Palesteina}} }}
{{Pethau|fetchwikidata=ALL|suppressfields= | gwlad = {{banergwlad|Palesteina}} }}
Safle cysegredig wedi'i leoli yn Hen Ddinas [[Jerwsalem]] yw '''Bryn y Deml''', ar diriogaethau sy'n destun anghytuno sofraniaeth rhwng gwladwriaeth [[Israel]] ac [[Awdurdod Palesteina]]. Fe'i gelwir hefyd yn al-Haram esh-Siariff ([[Arabeg]]: الحرام الشريف, al-Haram Sharīff-ash, "Noddfa Urddasol"; '''al-Ḥaram al-Qudsī al-Šarīf''', "Noddfa Urddasol Jerwsalem"; '''Caedle Al Aqsa''' <ref>[[PEF Survey of Palestine]], 1883, [https://archive.org/details/surveyofwesternp00warruoft/page/119 volume III Jerusalem], p.119: "The Jamia el Aksa, or 'distant mosque' (that is, distant from Mecca), is on the south, reaching to the outer wall. The whole enclosure of the Haram is called by Moslem writers Masjid el Aksa, 'praying-place of the Aksa,' from this mosque."<br>[[Yitzhak Reiter]]: <blockquote>"This article deals with the employment of religious symbols for national identities and national narratives by using the sacred compound in Jerusalem (The Temple Mount/al-Aqsa) as a case study. The narrative of The Holy Land involves three concentric circles, each encompassing the other, with each side having its own names for each circle. These are: Palestine/Eretz Israel (i.e., the Land of Israel); Jerusalem/al-Quds and finally The Temple Mount/al-Aqsa compound...Within the struggle over public awareness of Jerusalem's importance, one particular site is at the eye of the storm—the Temple Mount and its Western Wall—the Jewish Kotel—or, in Muslim terminology, the al-Aqsa compound (alternatively: al-Haram al-Sharif) including the al-Buraq Wall... "Al-Aqsa" for the Palestinian-Arab-Muslim side is not merely a mosque mentioned in the Quran within the context of the Prophet Muhammad's miraculous Night Journey to al-Aqsa which, according to tradition, concluded with his ascension to heaven (and prayer with all of the prophets and the Jewish and Christian religious figures who preceded him); rather, it also constitutes a unique symbol of identity, one around which various political objectives may be formulated, plans of action drawn up and masses mobilized for their realization", [https://www.researchgate.net/publication/259734239_Narratives_of_Jerusalem_and_its_Sacred_Compound "Narratives of Jerusalem and its Sacred Compound"], ''Israel Studies'' 18(2):115-132 (July 2013)</blockquote></ref>
Safle cysegredig wedi'i leoli yn Hen Ddinas [[Jerwsalem]] yw '''Bryn y Deml''', ar diriogaethau sy'n destun anghytuno sofraniaeth rhwng gwladwriaeth [[Israel]] ac [[Awdurdod Palesteina]]. Fe'i gelwir hefyd yn '''al-Haram esh-Siariff''' ([[Arabeg]]: الحرام الشريف, al-Haram Sharīff-ash, "Noddfa Urddasol"; '''al-Ḥaram al-Qudsī al-Šarīf''', "Noddfa Urddasol Jerwsalem"; '''Caedle Al Aqsa''' <ref>[[PEF Survey of Palestine]], 1883, [https://archive.org/details/surveyofwesternp00warruoft/page/119 volume III Jerusalem], p.119: "The Jamia el Aksa, or 'distant mosque' (that is, distant from Mecca), is on the south, reaching to the outer wall. The whole enclosure of the Haram is called by Moslem writers Masjid el Aksa, 'praying-place of the Aksa,' from this mosque."<br>[[Yitzhak Reiter]]: <blockquote>"This article deals with the employment of religious symbols for national identities and national narratives by using the sacred compound in Jerusalem (The Temple Mount/al-Aqsa) as a case study. The narrative of The Holy Land involves three concentric circles, each encompassing the other, with each side having its own names for each circle. These are: Palestine/Eretz Israel (i.e., the Land of Israel); Jerusalem/al-Quds and finally The Temple Mount/al-Aqsa compound...Within the struggle over public awareness of Jerusalem's importance, one particular site is at the eye of the storm—the Temple Mount and its Western Wall—the Jewish Kotel—or, in Muslim terminology, the al-Aqsa compound (alternatively: al-Haram al-Sharif) including the al-Buraq Wall... "Al-Aqsa" for the Palestinian-Arab-Muslim side is not merely a mosque mentioned in the Quran within the context of the Prophet Muhammad's miraculous Night Journey to al-Aqsa which, according to tradition, concluded with his ascension to heaven (and prayer with all of the prophets and the Jewish and Christian religious figures who preceded him); rather, it also constitutes a unique symbol of identity, one around which various political objectives may be formulated, plans of action drawn up and masses mobilized for their realization", [https://www.researchgate.net/publication/259734239_Narratives_of_Jerusalem_and_its_Sacred_Compound "Narratives of Jerusalem and its Sacred Compound"], ''Israel Studies'' 18(2):115-132 (July 2013)</blockquote></ref>
) gan [[Islamiaeth|Fwslimiaid]] ac fel '''Har Ha-Bayit''' (yn [[Hebraeg]]: בית המק; 'Bryn y Tŷ' [Duw] h.y. 'y Deml yn Jerswalem', gan gyfeirio at y deml hynafol) gan yr [[Iddewon]] a'r [[Cristnogion]].
) gan [[Islamiaeth|Fwslimiaid]] ac fel '''Har Ha-Bayit''' (yn [[Hebraeg]]: בית המק; 'Bryn y Tŷ' [Duw] h.y. 'y Deml yn Jerswalem', gan gyfeirio at y deml hynafol) gan yr [[Iddewon]] a'r [[Cristnogion]].


Fersiwn yn ôl 13:47, 24 Awst 2021

Bryn y Deml
Enghraifft o'r canlynolbryn, mynydd sanctaidd, caeadle, mosg, cymdogaeth Edit this on Wikidata
Label brodorolהַר הַבַּיִת Edit this on Wikidata
CrefyddIslam, iddewiaeth, cristnogaeth edit this on wikidata
GwladBaner Palesteina Palesteina
LleoliadHen Ddinas Caersalem, Israel Edit this on Wikidata
Map
SylfaenyddSolomon Edit this on Wikidata
Enw brodorolהַר הַבַּיִת Edit this on Wikidata
RhanbarthJeriwsalem Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Safle cysegredig wedi'i leoli yn Hen Ddinas Jerwsalem yw Bryn y Deml, ar diriogaethau sy'n destun anghytuno sofraniaeth rhwng gwladwriaeth Israel ac Awdurdod Palesteina. Fe'i gelwir hefyd yn al-Haram esh-Siariff (Arabeg: الحرام الشريف, al-Haram Sharīff-ash, "Noddfa Urddasol"; al-Ḥaram al-Qudsī al-Šarīf, "Noddfa Urddasol Jerwsalem"; Caedle Al Aqsa [1] ) gan Fwslimiaid ac fel Har Ha-Bayit (yn Hebraeg: בית המק; 'Bryn y Tŷ' [Duw] h.y. 'y Deml yn Jerswalem', gan gyfeirio at y deml hynafol) gan yr Iddewon a'r Cristnogion.

Bryn Y Deml Iddewig

Dyma safle sancteiddiaf Iddewiaeth oherwydd bod stori Feiblaidd aberth Isaac wedi'i gosod ar Fynydd Moriah. Dewiswyd safle carreg aberth Isaac (Carreg Sanctaidd Abraham) gan y Brenin Dafydd i adeiladu cysegrfa a fyddai’n gartref i wrthrych sancteiddiaf Iddewiaeth, Arch y Cyfamod.

Cwblhawyd y gweithiau gan Solomon yn y Deml Gyntaf neu Deml Solomon, fel y'i gelwir, ac mae'n hysbys yn unig o'r disgrifiadau o'r Beibl, gan iddo gael ei ddistrywio a'i ddinistrio gan Nebuchadnesar II yn 587 CC, ac felly ysgogodd ddechrau. alltudiaeth yr Iddewon i Babilon.

Flynyddoedd yn ddiweddarach, adeiladwyd yr Ail Deml, a ddinistriwyd yn 70 OC gan y Rhufeiniaid. Yn ôl traddodiad, ac eithrio'r Wal Orllewinol, a elwir y Wal Wylofain, sy'n dal i gael ei chadw heddiw ac sy'n fan gweddi pwysicaf yn y grefydd Iddewig. Yn ôl y mwyafrif o archeolegwyr, clo ydyw ar wal Rufeinig y Brenin Herod mewn gwirionedd. Yn ôl y traddodiad Iddewig, dyma’r man lle bydd yn rhaid adeiladu’r drydedd deml a’r olaf ar ddyfodiad y Meseia.

Yn ôl uniongrededd Iddewig, mae Iddewon yn cael eu gwahardd i fynd i mewn i Fryn y Deml oherwydd eu bod yn ei ystyried yn lle cysegredig ac oherwydd y byddai posibilrwydd o fynd yn groes i sancta sanctorum y deml sydd wedi darfod, hynny yw, yr ardal lle y gallai yn unig (ac y gall, hyd yn oed heddiw) i fynd i mewn i'r Archoffeiriad. Dim ond os ydyn nhw'n ufuddhau i reoliadau caeth y gall Cristnogion fynd i mewn.

Adeiladau Mwslimaidd

Ar y Caedle al Asqa hefyd mae dau o demlau pwysicaf Islam a adeiladwyd yn y seithfed ganrif, sef, Mosg Al-Aqsa, sef y mosg mwyaf yn Jerwsalem.

Ceir hefyd adeilad hardd 'Cromen y Graig' neu 'Dôm y Graig', (Saesneg: The Dome of the Rock; Arabeg: قبة الصخرة‎ Qubbat aṣ-Ṣakhra, Hebraeg: כיפת הסלע‎ Kippat ha-Sela) sy'n ddyledus i'w henw y credir ei bod y tu mewn i'r garreg yr oedd Abraham yn paratoi i aberthu ei fab Ishmael - yn unol â thraddodiad Islamaidd; Mae Mwslimiaid yn credu bod Muhammad, o'r un garreg hon, wedi'i ddyrchafu i'r nefoedd. Mae'r gromen yn un o'r lleoedd mwyaf cynrychioliadol yn y ddinas. Fe'i hadeiladwyd rhwng 687 a 691 gan y nawfed caliph, Abd-al-Malik ibn Marwan. Heb unrhyw newidiadau hanfodol am fwy na thair canrif ar ddeg, mae'n un o'r lleoedd mwyaf cynrychioliadol yn y ddinas.[2]

Man Dadl

Yng ngoleuni honiadau deuol Iddewiaeth ac Islam, mae'n un o'r safleoedd crefyddol sy'n achosi'r fwyaf o ymryson yn y byd. Ers y Croesgadau, mae cymuned Fwslimaidd Jerwsalem wedi rheoli'r safle trwy Waqf Islamaidd Jerwsalem. Mae Bryn y Deml o fewn yr Hen Ddinas, sydd wedi cael ei reoli gan Israel er 1967. Ar ôl y Rhyfel Chwe Diwrnod, rhoddodd Israel weinyddiaeth y safle yn ôl i'r Waqf o dan warchodaeth Gwlad yr Iorddonen, ond gydag Israel yn gyfrifol am gynnal rheolaeth dros ddiogelwch y fangre. [11] Mae'n fangre parhau i fod yn ganolbwynt mawr i'r gwrthdaro rhwng Arabiaid ac Israel. [12] Mewn ymgais i gadw'r status quo, mae llywodraeth Israel yn gorfodi gwaharddiad dadleuol ar weddi gan bobl nad ydyn nhw'n Fwslimiaid.[3][4]

Dechrau'r Ail Intifada

Ar 28 Medi 2000, ar ôl ymweliad Ariel Sharon â'r Bryn gan rhoi ar droed cychwyn Ail Intifada'r Palesteiniaid a gelwir hefyd yn Intifada Al-Aqsa. Gwelai'r Arabaid Mwslemaidd penderfyniad Sharon fel gweithred trahaus a phryfoclyd honedig. Roedd y digwyddiad yn, wedi oedi ac, i nifer o Balesteiniaid, llusgo traed a diffyg gwella yn ei hamgylchiadau materol a gwleidyddol wedi Cytundebau Oslo, yn sbardun a arweiniodd at y gwrthryfel a barodd o 2000 hyd at 2005.[5]

Fodd bynnag, daeth Comisiwn Mitchell, gyda'r dasg o astudio gwreiddiau'r Intifada, ac archwilio'r terfysgoedd a'r gormes yn ystod ymweliad Sharon, i'r casgliad nad yr ymweliad oedd y rheswm dros y cychwyn Intiffada Al-Aqsa, ond yn hytrach mae'n mynd yn ôl at ddadansoddiad y trafodaethau yn Camp David ar 25 Gorffennaf 2000.[6]

Oriel


  • Bryn y Deml
  • Model o'r Ail Deml
    Model o'r Ail Deml
  • Wal y Wylofain neu, y Mur Orllewinol
    Wal y Wylofain neu, y Mur Orllewinol
  • Mosg Al-Aqsa
    Mosg Al-Aqsa
  • Cromen (Dôm) y Graig
    Cromen (Dôm) y Graig
  • Minaret Bab-al-Silsila
    Minaret Bab-al-Silsila
  • Bwâu carreg ar y Bryn
    Bwâu carreg ar y Bryn
  • Dôm y Dyrchafael
    Dôm y Dyrchafael

Dolenni

Cyfeiriadau

  1. ↑ PEF Survey of Palestine, 1883, volume III Jerusalem, p.119: "The Jamia el Aksa, or 'distant mosque' (that is, distant from Mecca), is on the south, reaching to the outer wall. The whole enclosure of the Haram is called by Moslem writers Masjid el Aksa, 'praying-place of the Aksa,' from this mosque."
    Yitzhak Reiter:

    "This article deals with the employment of religious symbols for national identities and national narratives by using the sacred compound in Jerusalem (The Temple Mount/al-Aqsa) as a case study. The narrative of The Holy Land involves three concentric circles, each encompassing the other, with each side having its own names for each circle. These are: Palestine/Eretz Israel (i.e., the Land of Israel); Jerusalem/al-Quds and finally The Temple Mount/al-Aqsa compound...Within the struggle over public awareness of Jerusalem's importance, one particular site is at the eye of the storm—the Temple Mount and its Western Wall—the Jewish Kotel—or, in Muslim terminology, the al-Aqsa compound (alternatively: al-Haram al-Sharif) including the al-Buraq Wall... "Al-Aqsa" for the Palestinian-Arab-Muslim side is not merely a mosque mentioned in the Quran within the context of the Prophet Muhammad's miraculous Night Journey to al-Aqsa which, according to tradition, concluded with his ascension to heaven (and prayer with all of the prophets and the Jewish and Christian religious figures who preceded him); rather, it also constitutes a unique symbol of identity, one around which various political objectives may be formulated, plans of action drawn up and masses mobilized for their realization", "Narratives of Jerusalem and its Sacred Compound", Israel Studies 18(2):115-132 (July 2013)
  2. ↑ http://books.google.nl/books?id=tvgmAQAAIAAJ&q&hl=nl&sa=X&ei=tN7BU7vyFsXoOraXgYAO&ved=0CEgQ6AEwBw&rlz=1Y1XIUG_nlNL595NL596
  3. ↑ https://www.hudson.org/research/11686-the-temple-mount-outrageous-lies-and-escalating-dangers
  4. ↑ https://www.israelnationalnews.com/News/News.aspx/202602
  5. ↑ https://www.britannica.com/topic/intifadah
  6. ↑ https://www.jewishvirtuallibrary.org/the-mitchell-report-may-2001
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Bryn_y_Deml&oldid=10977713"