Alaska

Oddi ar Wicipedia
Alaska
ArwyddairNorth to the Future Edit this on Wikidata
Mathtaleithiau'r Unol Daleithiau, allglofan Edit this on Wikidata
En-us-Alaska.ogg Edit this on Wikidata
PrifddinasJuneau Edit this on Wikidata
Poblogaeth733,391 Edit this on Wikidata
Sefydlwyd
  • 3 Ionawr 1959 (An Act to provide for the admission of the State of Alaska into the Union) Edit this on Wikidata
AnthemAlaska's Flag Edit this on Wikidata
Pennaeth llywodraethMike J. Dunleavy Edit this on Wikidata
Cylchfa amserUTC−09:00, UTC+14:00, Hawaii–Aleutian Time Zone, America/Anchorage Edit this on Wikidata
Iaith/Ieithoedd
  swyddogol
Saesneg, Tlingit, Iñupiaq, Yupik, Alutiiq, Aleut, Dena'ina, Deg Xinag, Holikachuk, Koyukon, Upper Kuskokwim, Gwich’in, Tanana, Tanacross, Hän, Ahtna, Eyak, Haideg, Tsimshian Edit this on Wikidata
Daearyddiaeth
Rhan o'r canlynolcontinental United States Edit this on Wikidata
SirUnol Daleithiau America Edit this on Wikidata
GwladBaner Unol Daleithiau America Unol Daleithiau America
Arwynebedd1,717,856 km² Edit this on Wikidata
Uwch y môr580 metr Edit this on Wikidata
GerllawY Cefnfor Tawel Edit this on Wikidata
Yn ffinio gydaYukon, British Columbia, Ocrwg Ymreolaethol Chukotka Edit this on Wikidata
Cyfesurynnau64°N 150°W Edit this on Wikidata
US-AK Edit this on Wikidata
Gwleidyddiaeth
Corff gweithredolGovernment of Alaska Edit this on Wikidata
Corff deddfwriaetholAlaska Legislature Edit this on Wikidata
Swydd pennaeth
  y Llywodraeth
Governor of Alaska Edit this on Wikidata
Pennaeth y LlywodraethMike J. Dunleavy Edit this on Wikidata
Map

49fed talaith yr Unol Daleithiau (UDA) yw Alaska neu yn Gymraeg Alasga.[1] Fe'i derbyniwyd i'r undeb ar 3 Ionawr 1959. Yn 2000 roedd poblogaeth y dalaith yn 626,932.

Daeth pobl i Alaska gyntaf dros Pont Tir Bering. Yn raddol cyfaneddwyd hi gan lwythau Esgimo fel yr Inupiaq, yr Inuit a'r Yupik, a brodorion Americanaidd fel yr Aleut. Mae'r cofnod ysgrifenedig cyntaf yn awgrymu i'r Ewropeaid cyntaf gyrraedd Alaska trwy Rwsia.

Lleoliad Alaska yn yr Unol Daleithiau

Daeareg[golygu | golygu cod]

Mae toreth o ynysoedd a 54,720 km (34,000 milltir) o draethau yn Alaska, gan gynnwys Ynysoedd Aleutia. Ceir ar yr ynysoedd hyn lawer o losgfynyddoedd megis Mount Shishaldin ar Ynys Unimak, sy'n codi 3,048 o fetrau (10,000 o droedfeddi) uwchlaw'r môr ac a welir yn mygu'n achlysurol. Credir mai dyma'r côn mwyaf perffaith yn y byd o ran siap, hyd yn oed yn berffeithiach na Mount Fuji yn Japan. Mae'r mwclis o losgfynyddoedd yn llifo i'r tir mawr lle gwelir Mount Spurr i'r gorllewin o Anchorage. Cred y daearegwyr fod rhanbarth eitha eang o dir sy'n cynyddu'n ddyddiol o ran maint, gelwir yr ardal yma'n Wrangellia ac mae'n cwmpasu sawl talaith arall a rhan o Ganada.

Ceir un o'r llanw mwya'n y byd ym Mraich Turnagain i'r de o Anchorage - gall y gwahaniaeth uchder rhwng y llanw a'r trai yn y rhan hon o'r byd fod cymaint â 10.7 m (35 troedfedd).

Mae gan y wlad dros dair miliwn o lynnoedd. Ceir rhew parhaol (neu permaffrost) yn gorchuddio 487,747 km2 (188,320 milltir) o dir yn y gogledd a'r de-orllewin. Mae rhewlifoedd yno hefyd: dros 41,440 km2 (16,000 milltir sgwâr) o'r tir. Un o'r rhewlifoedd mwyaf yw Rhewlif Bering ger Yukon, sydd ar ei ben ei hun yn gorchuddio dros 5,827 km2 (2,250 millt sg) o dir. Ceir tua 100,000 rhewlif i gyd: hanner cyfanswm y byd!

Dinasoedd Alaska[golygu | golygu cod]

1 Anchorage 291,826
2 Juneau 31,275
3 Fairbanks 31,535
4 Sitka 8,986
5 Ketchikan 8,050
6 Nome 3,598
7 Ruby 169
8 Wales 145

Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]

Dolen allanol[golygu | golygu cod]

Eginyn erthygl sydd uchod am Alaska. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.