Tennessee
![]() | |
Arwyddair |
Agriculture and Commerce ![]() |
---|---|
Math |
taleithiau'r Unol Daleithiau ![]() |
Enwyd ar ôl |
Tanasi ![]() |
![]() | |
Prifddinas |
Nashville ![]() |
Poblogaeth |
6,600,299 ![]() |
Sefydlwyd | |
Pennaeth llywodraeth |
Bill Lee ![]() |
Cylchfa amser |
Cylchfa Amser y Dwyrain, Cylchfa Amser Canolog ![]() |
Iaith/Ieithoedd swyddogol |
Saesneg ![]() |
Daearyddiaeth | |
Rhan o'r canlynol |
taleithiau cyfagos UDA ![]() |
Sir |
Unol Daleithiau America ![]() |
Gwlad |
![]() |
Arwynebedd |
109,247 km² ![]() |
Uwch y môr |
280 metr ![]() |
Yn ffinio gyda |
Arkansas, Missouri, Kentucky, Virginia, Gogledd Carolina, Georgia, Alabama, Mississippi ![]() |
Cyfesurynnau |
36°N 86°W ![]() |
US-TN ![]() | |
Gwleidyddiaeth | |
Corff gweithredol |
Government of Tennessee ![]() |
Corff deddfwriaethol |
Tennessee General Assembly ![]() |
Swydd pennaeth y Llywodraeth |
Governor of Tennessee ![]() |
Pennaeth y Llywodraeth |
Bill Lee ![]() |
![]() | |
Mae Tennessee yn dalaith yn ne canolbarth yr Unol Daleithiau, sy'n ymrannu'n Ddwyrain, Canolbarth a Gorllewin Tennessee. Yn Nwyrain Tennessee ceir ardal o fryniau coediog; mae Canolbarth Tennessee (Middle Tennessee), drofa ar Afon Tennessee, yn ardal o lwyfandir ucheldirol a bryniau, ac mae Gorllewin Tennessee yn ardal o gorsydd a thir isel sy'n gorwedd rhwng Afon Tennessee ac Afon Mississippi. Brwydrai Prydain Fawr a Ffrainc am feddiant o'r ardal yn yr 17g a daeth dan reolaeth Prydain. Cafodd ei datgan yn diriogaeth yn 1790 a daeth yn dalaith yn 1796. Cefnogodd y De yn Rhyfel Cartref America. Bu'n dyst i anghydfod sifil yn y 1960au; saethwyd Martin Luther King ym Memphis yn 1968. Nashville yw'r brifddinas.
Mewnfudo o Gymru[golygu | golygu cod y dudalen]
Yn dilyn y Rhyfel Cartref symudodd 104 teulu Cymraeg o Pennsylvania i Ddwyrain Tennessee - i ran o'r enw Mechanicsville, a rhan o ddinas Knoxville. Fe'u cyflogwyd gan y brodyr Joseph a David Richards (a John H. Jones)i weithio mewn ffatri metal. Roedd y brodyr wedi sefydlu Gwaith Haearn Knoxville gerllaw rheilffordd yr "L&N Railroad", ar safle a ddefnyddiwyd yn ddiweddarach fel safle ar gyfer "1982 World's Fair". Mae'r hen ffwndri, a ddefnyddir heddiw fel tŷ bwyta, yn dal i sefyll; yr unig ddarn.
Codwyd capel Cymraeg ganddynt, gyda'r Parchedig Thomas Thomas yn weinidog arnynt yn 1870. Gwerthwyd y capel yn 1899.
Daeth y gwladychwyr Cymreig hyn yn llwyddiannus iawn yn yr ardal gan sefydlu sawl busnes arall yn y ddinas, gan gynnwys y cwmni oedd yn gyfrifol am greu cerbydau rheilffordd, cwmni llechi (a thoi), cwmni marmor a sawl cwmni gwneud dodrefn. Erbyn 1930 roedd plant y teuluoedd wedi lledaenu drwy'r ddinas a siroedd eraill megis Swydd Sevier. Heddiw, mae dros 250 teulu'n olrhain eu hachau i'r mewnfudwyr cyntaf hynny ac maent yn parhau i ddathlu Dydd Gŵyl Dewi.
Dinasoedd Tennessee[golygu | golygu cod y dudalen]
1 | Memphis | 662,897 |
2 | Nashville | 626,681 |
3 | Knoxville | 178,874 |
4 | Chattanooga | 167,674 |
5 | Clarksville | 132,929 |
6 | Soddy-Daisy | 11,530 |
Dolenni Allanol[golygu | golygu cod y dudalen]
- (Saesneg) www.tennessee.gov