Sopot

Sopot

Math	dinas gyda grymoedd powiat, dinas, cyrchfan lan môr
Poblogaeth	32,962
Cylchfa amser	UTC+01:00, UTC+2
Gefeilldref/i	Frankenthal, Ashkelon, Bwrdeistref Karlshamn, Ratzeburg, Næstved, Miastko
Daearyddiaeth
Sir	Pomeranian Voivodeship
Gwlad	Gwlad Pwyl
Arwynebedd	17.31 km²
Yn ffinio gyda	Gdańsk, Gdynia
Cyfesurynnau	54.44185°N 18.54782°E
Cod post	81-701, 81-701–81-806
Ffeiliau perthnasol ar Comin

Dinas Bwylaidd yw Sopot (Casiwbeg: Sopòt; Almaeneg Zoppot) sydd wedi'i lleoli rhwng Gdansk a Gdynia, ynghyd â hi sy'n ffurfio'r Ddinas Driphlyg, fel y'i gelwir. Mae'n cwmpasu ardal o 17.3 km² ac mae ganddi 42,800 o drigolion (2001).

Disgrifiad

Yn 1990au datblygodd Sopot yn gyflym diolch i dwristiaeth a gweinyddiaeth effeithlon. Ar ôl diwygio gweinyddol 1999, cafodd Sopot ei gydnabod yn eithriadol fel ardal, er bod yr enwebiad hwn fel arfer yn cael ei briodoli i ddinasoedd sydd â phoblogaeth o dros 100,000 o drigolion. Mae dinas Sopot yn fwyaf adnabyddus am yr Ŵyl Gân a gynhelir yn theatr awyr agored Opera Leśna ac am y pier (yr hiraf yn Ewrop gyda strwythur pren). Sefydlwyd yr Ŵyl gan Władysław Szpilman, oedd yn bianydd proffesiynol o Iddew a lwyddodd i ddianc a chuddio rhag y Natsïaid a daeth yn destun ffilm enwog Roman Polanski, The Pianist. Yn 1977 esblygodd yr Ŵyl i gynnal Cystadleuaeth Cân Intervision, sef, yn fras, fersiwn Dwyrain Ewrop a'r Bloc Comiwnyddol o gystadleuaeth dra-phoblogaidd, Eurovision.

Etymoleg

Credir bod yr enw yn deillio o sopot, gair Hen Slafeg sy'n golygu "nant/ffrwd" neu "ffynnon". Mae'r un gwreiddyn i'w gael mewn nifer o enwau Slafaidd eraill; mae'n debyg ei fod yn onomatopeig, yn dynwared sŵn dŵr rhedeg - murmur (Šepot).

Cofnodir yr enw gyntaf fel Sopoth ym 1283 a Sopot ym 1291. Mae'r "Zoppot" Almaeneg yn deillio'n uniongyrchol o'r enw gwreiddiol. Yn y 19g ac yn y blynyddoedd rhwng y ddau Ryfel byd, ail-Boloneiddiwyd yr enw Almaeneg fel Sopoty (ffurf luosog, yn agosach at ynganiad yr Almaen). Gwnaed "Sopot" yn enw swyddogol Pwylaidd pan ddaeth y dref eto dan lywodraeth Gwlad Pwyl wedi diwedd yr Ail Ryfel Byd yn 1945.

Hanes

Yn y man lle mae tref Sopot ar hyn o bryd, adroddir am bresenoldeb anheddiad trefol o'r 8g i hanner cyntaf y 10g. Sonnir am Sopot am y tro cyntaf mewn dogfen o 1283, ac yn union yn y weithred o roi Tywysog Pomerania Mściwoj II o blaid mynachlog Sistersaidd Oliwa. Mae'r sba ar gyfer dinasyddion Gdańsk wedi bod yn weithredol ers yr 16g. Bu'r pentref o dan reolaeth Cymanwlad Pwyl-Lithwania ond yn 1772, atodwyd Sopot gan Deyrnas Prwsia yn Rhaniad Cyntaf Gwlad Pwyl.

Ers diwedd y 19g daeth y dref yn gyrchfan wyliau i drigolion Danzig gerllaw, yn ogystal ag aristocratiaid cyfoethog o Berlin, Warsaw, a Königsberg. Ymwelodd Pwyliaid ddinas mewn niferoedd mawr a daeth y sba yn boblogaidd iawn ymhlith y goreuon deallusol Pwyl, i'r graddau bod yr awdur Pwyl ddechrau'r 20g, Adolf Nowaczyński, yn cyfeirio at y lle fel "ymestyniad Warsaw i'r Môr Baltig". Ymwelodd Almaenwyr a Rwsiaid â'r ddinas hefyd. Ar ddechrau'r 20g roedd yn hoff sba Wilhelm II, Ymerawdwr yr Almaen. Cafodd Sopot ei gydnabod yn swyddogol fel dinas ym 1902.

Yn y blynyddoedd 1919 - 1939 cafodd Sopot ei hun o fewn ffiniau Dinas Rydd Danzig a rhan o'r ardal a enwyd yn y Coridor Pwylaidd. Rhwng 1945 a 1975 roedd y ddinas yn sedd ardal. Yn ystod yr un cyfnod roedd y ddinas yn rhan o Voivodia Gdansk.

Sopot Wedi'r Ail Ryfel Byd

Fe adferodd Sopot yn gyflym ar ôl y Rhyfel. Agorwyd llinell tram i Gdańsk, yn ogystal â'r Ysgol Gerdd, yr Ysgol Masnach Forwrol, llyfrgell, ac oriel gelf. Yn ystod arlywyddiaeth dinas Jan Kapusta, agorodd y dref Ŵyl Gelf flynyddol ym 1948. Ym 1952, disodlwyd y tramffyrdd gan linell gymudwyr rheilffyrdd trwm yn cysylltu Gdańsk, Sopot, a Gdynia. Er ym 1954 symudwyd Ysgol y Celfyddydau i Gdańsk, arhosodd Sopot yn ganolfan ddiwylliant bwysig, ac ym 1956 cynhaliwyd yr ŵyl jazz Bwylaidd gyntaf yno (tan hynny roedd jazz wedi'i gwahardd gan yr awdurdodau Comiwnyddol).

Yn 1961, cychwynwyd Gŵyl Gerdd Ryngwladol Sopot, er iddi gael ei chynnal yn Gdańsk am ei thair blynedd gyntaf - symudodd i'w lleoliad parhaol yn Opera Coedwig Sopot ym 1964. Yn 1963, gwnaed prif stryd Sopot (Bohaterów Monte Cassino, "Arwyr Monte Cassino") yn bromenâd ar gyfer cerddwyr yn unig. Meithrinwyd yr Ŵyl Gerdd gan Gystadleuaeth Cân Intervision yn yr 1970au mewn ymgais i gynnal digwyddiad a sbloets gerddoriaeth pop i gystadlu â llwyddiant Cystadleuaeth Cân Eurovision. Er i'r Intervision ddod i ben yn sgil gwrthdaro, protestiadau ac yna cyfraith filwrol Gwlad Pwyl Gomiwnyddol yn 1980, mae'r Ŵyl Gerdd yn dal i fodoli a dyma'r ail ddigwyddiad gerddorol fwyaf Ewrop wedi'r Eurovision.

Ym 1995, estynnwyd y baddon deheuol a chyfadeilad sanatoria yn sylweddol ac agorodd gwanwyn Saint Adalbert ddwy flynedd yn ddiweddarach, o ganlyniad i 1999 adenillodd Sopot ei statws tref sba swyddogol. Ym 1999, ymwelodd y Pab Ioan Pawl II â Sopot, mynychodd tua 800,000 o bererinion ei offeren.

Poblogaeth

Blwyddyn	Poblogaeth
1772	301
1819	350
1874	2834
1995	43 576
2000	42 348
2005	40 075
2010	38 858
2014	37 654

Oriel

• 
  Grand Hotel Sopot
• 
  Golygfa o'r pier - y pier pren hiraf yn Ewrop, 515.5m
• 
  Goleudy Sopot
• 
  Balneotherapy, Canol y dref
• 
  Dom Zdrojowy a gardd
• 
  [Krzywy Domek ("Y Tŷ Cam")
• 
  Oriel Gelf y Wladwriaethol yn Sopot
• 
  Amgueddfa Sopot
• 
  Sopocki Belwederek
• 
  Cofeb garreg i Danuta Siedzikówna
• 
  Traeth yn Sopot
• 
  Gwesty'r Sheraton Sopot

Gefeilldrefi Sopot

Mae gan Sopot sawl gefeilldref tramor:

Ashkelon, Israel Frankenthal, Yr Almaen Karlshamn, Sweden

Lake Worth, Florida, Unol Daleithiau Næstved, Denmarc Peterhof, Rwsia

Ratzeburg, Yr Almaen Southend-on-Sea, Lloegr Zakopane, Gwlad Pwyl

Gweler hefyd

• Cystadleuaeth Cân Intervision

Dolenni

• Gwefan swyddogol i ymwelwyr (Saesneg) Archifwyd 2020-04-26 yn y Peiriant Wayback
• Gwefan swyddogol tref Sopot
• Hanes Sopot