Max Planck
| Max Planck | |
|---|---|
 | |
| Ganwyd | Max Karl Ernst Ludwig Planck  23 Ebrill 1858 Kiel |
| Bu farw | 4 Hydref 1947 Göttingen |
| Man preswyl | Kiel, München |
| Dinasyddiaeth | Ymerodraeth yr Almaen, Gweriniaeth Weimar, yr Almaen Natsïaidd, Bizone |
| Alma mater |
|
| ymgynghorydd y doethor |
|
| Galwedigaeth | ffisegydd damcaniaethol, academydd, ffisegydd, athronydd |
| Swydd | Geheimrat |
| Cyflogwr |
|
| Adnabyddus am | Planck's law, Planck constant |
| Plaid Wleidyddol | German People's Party |
| Tad | Wilhelm von Planck |
| Priod | Marie Merck |
| Plant | Erwin Planck |
| Gwobr/au | Gwobr Ffiseg Nobel, Adlerschild des Deutschen Reiches, Max Planck Medal, Gwobr Goethe, Medal Copley, Urdd Teilyngdod am Wyddoniaeth a Chelf, Lorentz Medal, Harnack medal, Medal Helmholtz, Urdd Maximilian Bafaria am Wyddoniaeth a Chelf, Medal Liebig, Medal Franklin, doethuriaeth anrhydeddus o Brifysgol Genedlaethol Kapodistrian, Athen, Doethor Anrhydeddus Prifysgol Caergrawnt, doethur anrhydeddus Prifysgol Glasgow, Honorary doctor of the Technical University of Berlin, Guthrie Lecture, Medal Goethe ar gyfer Celf a Gwyddoniaeth, Aelod Tramor o'r Gymdeithas Frenhinol |
| Llofnod | |
 | |
Roedd Max Karl Ernst Ludwig Planck (23 Ebrill 1858 – 4 Hydref 1947) yn ffisegydd o Almaenwr. Ef a luniodd y ddamcaniaeth cwantwm.
Cefndir[golygu | golygu cod y dudalen]
Ganwyd yn Kiel, a hanai Planck o deulu dawnus; roedd nifer o aelodau o'r teulu wedi gwneud gwaith ymchwil mewn amryw o feysydd academaidd. Roedd ei dad yn athro coleg yn y gyfraith. Pan oedd Planck yn llanc symudodd y teulu i München yn dilyn penodiad ei dad yn athro yn y coleg.
Addysg[golygu | golygu cod y dudalen]
Dechreuodd Planck astudio ffiseg yn München yn 1874, gan raddio'n athro yn 1878. Derbyniodd radd doethur yn 1879 a gradd uwch-ddoethur Privatdozent yn 1880.
Gyrfa[golygu | golygu cod y dudalen]
Yn 1885 penodwyd Planck yn athro cyswllt (heb gadair) ym maes Ffiseg Damcaniaethol yn Göttingen. Yn 1889 fe'i penodwyd yn athro (gyda chadair) yn Berlin.
Darganfyddiadau ffiseg[golygu | golygu cod y dudalen]
Yn 1900 darganfu Planck ddeddfau pelydriad thermol a thrwy'r gwaith hwnnw lluniodd y ddamcaniaeth cwantwm. Derbyniodd y Wobr Nobel ar gyfer Ffiseg yn 1918 ar sail ei waith ar y ddamcaniaeth cwantwm. Bu'n meithrin doniau Albert Einstein, gan ddechrau yn 1905, ond yn wahanol i Einstein, arhosodd yn yr Almaen yn ystod cyfnod y Natsïaid.
Manylion personol[golygu | golygu cod y dudalen]
Priododd Planck ddwywaith. Cafodd 5 o blant ond bu tri ohonynt farw'n ifainc. Bu farw Planck o'r diciâu yn Göttingen.
