Cwpan Pêl-droed Asia
 | |
| Founded | 1956 |
|---|---|
| Region | Asia (Cyd-ffederasiwn Pêl-droed Asia) |
| Number of teams | 24 (finals) 46 (eligible to enter qualification) |
| Current champions |  Qatar(1st title) |
| Most successful team(s) |  Japan (4 titles) |
| Website | www.the-afc.com |
 2023 AFC Asian Cup | |
Mae Cwpan Pêl-droed Asia AFC yn cael ei gynnal bob 4 blynedd gan Gydffederasiwn Pêl-droed Asia - yr AFC. Ar ôl 2004, penderfynwyd symud y bencampwriaeth i osgoi gwrthdrawiad â thwrnameintiau eraill. Felly gohiriwyd y digwyddiad nesaf tan 2011.
Cynhaliwyd y bencampwriaeth gyntaf ym 1956. Mae Siapan, Iran a Arabia Sawdi i gyd wedi ennill deirgwaith yr un. Yn ogystal â'r cenhedloedd Asiaidd, mae Awstralia hefyd yn y twrnamaint. Mae Israel wedi cymryd rhan yn y gorffennol, ond wedi ymuno ag UEFA.
Y pencampwyr cyfredol yw Qatar wedi budduoliaeth o 3-1 dros Japan yn 2019.
Sefydlu[golygu | golygu cod y dudalen]
Cynigiwyd cystadleuaeth pan-Asiaidd gyntaf ar ôl diwedd yr Ail Ryfel Byd, ond ni chafodd ei gweithredu tan y 1950au. Ddwy flynedd ar ôl i Gydffederasiwn Pêl-droed Asia (AFC) ddod i fodolaeth ym 1954, cynhaliwyd y Cwpan Asiaidd AFC cyntaf erioed yn Hong Kong gyda saith o'r deuddeg aelod sefydlu yn cymryd rhan, gan wneud y twrnamaint yr ail hynaf yn y byd. Roedd y broses gymhwyso yn cynnwys y gwesteiwyr ynghyd ag enillwyr y gwahanol barthau (Canol, Dwyrain a Gorllewin). Twrnamaint pedwar tîm yn unig ydoedd, fformat a oedd hefyd yn bodoli ar gyfer 1960 a 1964. Mae pob is-gydffederasiwn eisoes yn cynnal eu pencampwriaeth bob dwy flynedd eu hunain, pob un â graddau amrywiol o ddiddordeb.[1]
Dangosodd De Corea ei rhagoriaeth ym mlynyddoedd cynnar y gystadleuaeth wrth i'r wlad orchfygu 1956 a 1960; mae hyn yn parhau i fod fel cyflawniadau gorau De Corea yn y twrnamaint.[2]
Crynodeb o'r enillwyr[golygu | golygu cod y dudalen]
Mae Cwpan Asia wedi ei ddominyddu gan lond dwrn o brif dimau. Y gwledydd cychwynnol llwyddiannus oedd De Corea ac Iran (tair waill ill dau). Er 1984 mae Siapan a Arabia Sawdi wedi bod y timau mwyaf llwyddiannus, gan ennill saith o'r deg ffeinal ddiwethaf. Y gwledydd eraill sydd wedi bod yn llwyddiannus yw Qatar (enillwyr 2015) ac Awstralia (ennillwyr 2015). Irac (2007) a Cowait (1980). Bu i Israel ennill yn 1964 ond fe'i diarddelwyr o'r AFC gan ymuno ag UEFA (corff pêl-droed Ewrop).
Datblygiadau diweddar[golygu | golygu cod y dudalen]
Ymunodd Awstralia yr AFC yn 2007 gan gynnal twrnament Cwpan Asia yn 2015. Ehangwyd twrnament 2019 o 16 tîm i 24 gyda'r broses gymwyso yn dyblu hefyd fel ran o broses cymwyso ar gyfer Cwpan y Byd Pêl-droed 2018.[3][4] Yn y twrnamaint yn 2019 defnyddwyd cynorthwy-ydd dyfarnu fideo (VAR) am y tro cyntaf.[5]
Enillwyr y Cwpan[golygu | golygu cod y dudalen]
| Blwyddyn | Enillydd | Ffeinalist arall | Gwlad cynnar |
|---|---|---|---|
| 1956 |  De Corea De Corea
|
 Israel Israel
|
 Hong Cong
|
| 1960 | De Corea De Corea
|
Israel Israel
|
De Corea
|
| 1964 | Israel Israel
|
 India India
|
Israel
|
| 1968 |  Iran Iran
|
 Myanmar Myanmar
|
Iran
|
| 1972 | Iran
|
De Corea De Corea
|
 Gwlad Thai
|
| 1976 | Iran Iran
|
 Coweit Cowait
|
Iran
|
| 1980 | Coweit Cowait
|
Israel Israel
|
Coweit Kuwait
|
| 1984 |  Sawdi Arabia Arabia Sawdi
|
 Tsieina G.P. China
|
 Singapôr
|
| 1988 | Sawdi Arabia Arabia Sawdi
|
De Corea De Corea
|
 Qatar Qatar
|
| 1992 |  Japan Japan
|
Sawdi Arabia Arabia Sawdi
|
Japan
|
| 1996 | Sawdi Arabia Arabia Sawdi
|
 Emiradau Arabaidd Unedig EAU
|
Emiradau Arabaidd Unedig Emiradau Arabaidd Unedig
|
| 2000 | Japan Japan
|
Sawdi Arabia Arabia Sawdi
|
 Libanus Libanus
|
| 2004 | Japan Japan
|
Tsieina C.P. China
|
Tsieina
|
| 2007 |  Irac Irac
|
Sawdi Arabia Arabia Sawdi
|
India  Maleisia Gwlad Tai  Fietnam De Ddwyrain Asia
|
| 2011 | Japan Japan
|
 Awstralia Awstralia
|
Qatar Qatar
|
| 2015 | Awstralia Awstralia
|
De Corea De Corea
|
Awstralia
|
| 2019 | Qatar
|
Japan
|
Emiradau Arabaidd Unedig
|
Dolenni[golygu | golygu cod y dudalen]
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod y dudalen]
- ↑ https://www.amazon.in/Recurring-Sporting-Events-Established-1956/dp/1156748968
- ↑ "The AFC".
- ↑ "Revamp of AFC competitions". The-afc.com. 25 January 2014. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 3 February 2014.
- ↑ "AFC Asian Cup changes set for 2019". Afcasiancup.com. 26 January 2014. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 30 January 2014.
- ↑ "AFC plans to introduce VAR at UAE 2019". 27 September 2018.
