Clust
 | |
| Enghraifft o'r canlynol | dosbarth o endid anatomegol  |
|---|---|
| Math | subdivision of auriculotemporal part of head, endid anatomegol arbennig, organ of hearing |
| Rhan o | pen |
| Yn cynnwys | y glust allanol, y glust ganol, y glust fewnol, godre'r glust |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Organ anifail a dynol a ddefnyddir i synhwyro synau yw clust. Mae hefyd yn helpu i gadw cydbwysedd y corff. Mae gan famaliaid ddwy glust, Mae gan gorynnod flew ar eu coesau a ddefnyddir i synhwyro synau. Mae clustiau fertebratau i'w gweld ar safle cymesur ar y naill ochr o'r pen, trefniant sy'n cymorth i olrhain lleoliad trwy sŵn.
Mamaliaid[golygu | golygu cod]
Mewn mamaliaid, mae'r glust yn cael ei ddisgrifio fel arfer fel tair rhan - y glust allanol, y clust canol a'r glust fewnol.
Clust allanol[golygu | golygu cod]
Mae'r glust allanol yn cynnwys godre a chorn y glust. Gan mai clust allanol yw'r unig ran weladwy o'r glust yn y rhan fwyaf o anifeiliaid, mae'r gair clust yn aml yn cyfeirio at y rhan allanol yn unig.
Clust ganol[golygu | golygu cod]
Mae'r glust ganol yn gorwedd rhwng y glust allanol a'r glust fewnol. Mae'n cynnwys ceudod llawn aer o'r enw'r ceudod tympanig ac mae'n cynnwys y tri esgyrnyn a'u gewynnau atodi; y tiwb clywedol; a'r ffenestri crwn a hirgrwn. Mae'r esgyrnynnau yn dri asgwrn bach sy'n gweithio gyda'i gilydd i dderbyn, ehangu, a throsglwyddo'r sain o bilen y glust i'r glust fewnol. Enwau'r esgyrnynnau yw y morthwyl, yr eingion a'r gwarthol. Y gwarthol yw'r asgwrn lleiaf efo enw yn y corff. Mae'r glust ganol hefyd yn cysylltu â'r gwddf uchaf yn trwy agoriad ffaryngeal y tiwb Eustachio[1]
Clust fewnol[golygu | golygu cod]
Mae'r glust fewnol yn eistedd yn y labyrinth esgyrnog, ac mae'n cynnwys strwythurau sy'n allweddol i sawl synnwyr: y camlesi cylchredeg, sy'n galluogi cydbwysedd ac olrhain llygaid wrth symud; y wtrigl a'r codennyn, sy'n galluogi cydbwysedd wrth sefyll; a'r cochlea, sy'n galluogi clyw.
Clefydau[golygu | golygu cod]
Mae clefyd sy'n effeithio ar y glust, yn cynnwys haint a niwed trawmatig. Gall clefydau'r glust arwain at golli clyw, tinitws ac anhwylderau cydbwysedd fel madrondod. Gall difrod i'r ymennydd neu'r llwybrau nerfol sy'n arwain o'r glust creu'r symptomau hyn hefyd.
Cymdeithas a diwylliant[golygu | golygu cod]
Mae'r clustiau wedi'u haddurno gyda gemwaith wedi bod yn draddodiad am filoedd o flynyddoedd, gan amlaf trwy dyllu'r pinna. Mewn diwylliannau hynafol a modern, rhoddwyd addurniadau i ymestyn ac ehangu'r llabedau, gan ganiatáu i flychau mwy cael eu llithro i mewn i fwlch bach yn y llabed. Mae niweidio'r llabed o bwysau clustdlysau trwm, neu o dynnu clustdlysau trawmatig (er enghraifft, trwy glymu ar siwmper), yn weddol gyffredin[2].
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ Mitchell, Richard L. Drake, Wayne Vogl, Adam W. M. (2005). Gray's anatomy for students. Philadelphia, Pa.: Elsevier. t. 858. ISBN 978-0-8089-2306-0.
- ↑ Deborah S. Sarnoff; Robert H. Gotkin; Joan Swirsky (2002). Instant Beauty: Getting Gorgeous on Your Lunch Break. St. Martin's Press. ISBN 0-312-28697-X.