Mesur y Gymraeg (Cymru) 2011: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
diweddaru |
|||
Llinell 1: | Llinell 1: | ||
[[Mesur Cynulliad Cenedlaethol Cymru|Mesur Cynulliad Cenedlaethol Cymru]] [[ |
[[Mesur Cynulliad Cenedlaethol Cymru|Mesur Cynulliad Cenedlaethol Cymru]] yw '''Mesur y Gymraeg (Cymru) 2011''' ([[Saesneg]]: ''Welsh Language (Wales) Measure 2011'') sy'n newid y fframwaith cyfreithiol ynghylch defnyddio'r [[Cymraeg|Gymraeg]] wrth ddarparu [[gwasanaethau cyhoeddus]] yng [[Cymru|Nghymru]]. Fe'i basiwyd gan y Cynulliad ar 7 Rhagfyr 2010<ref name="Cynulliad">{{dyf gwe |url=http://www.cynulliadcymru.org/bus-home/bus-third-assembly/bus-legislation-third-assembly/bus-leg-measures/business-legislation-measures-wl.htm |teitl=Mesur y Gymraeg (Cymru) 2011 |cyhoeddwr=[[Cynulliad Cenedlaethol Cymru]] |dyddiadcyrchiad=6 Awst |blwyddyncyrchiad=2011 }}</ref> a [[dod i rym|daeth i rym]] ar 9 Chwefror 2011 pan derbyniodd sêl bendith [[Elisabeth II, brenhines y Deyrnas Unedig|y Frenhines]].<ref>{{dyf gwe |url=http://www.cynulliadcymru.org/bus-home/bus-third-assembly/bus-guide-docs-pub/bus-business-documents/bus-business-documents-doc-laid/cr-ld8414-e.pdf?langoption=3&ttl=CR-LD8414%20-%20Cymeradwyaeth%20Frenhinol%20i%20Fesur%20Cynulliad%3A%20Mesur%20y%20Gymraeg%20%28Cymru%29%202011 |teitl=Cymeradwyaeth Frenhinol i Fesur Cynulliad—Mesur Arfaethedig y Gymraeg (Cymru) 2011 |dyddiad=[[9 Chwefror]], [[2011]] |cyhoeddwr=[[Claire Clancy]], [[Prif Weithredwr a Chlerc y Cynulliad]], [[Cynulliad Cenedlaethol Cymru]] |dyddiadcyrchiad=6 Awst |blwyddyncyrchiad=2011 }}</ref> Mae'r mesur yn creu swydd Comisiynydd y Gymraeg, a benodir gan y [[Prif Weinidog Cymru|Prif Weinidog]], ac yn diddymu [[Bwrdd yr Iaith Gymraeg]]. Bydd gan y Comisiynydd y pŵer i gosbi [[sector cyhoeddus|cyrff cyhoeddus]] a rhai [[sector preifat|cwmnïau preifat]], megis cwmnïau nwy, trydan a ffôn, am dorri eu hymrwymiad i'r iaith.<ref name=BBC>{{dyf gwe |url=http://news.bbc.co.uk/welsh/hi/newsid_8540000/newsid_8548200/8548281.stm |teitl=Y llywodraeth yn cyhoeddi mesur iaith newydd |dyddiad=4 Mawrth 2010 |dyddiadcyrchiad=5 Mawrth 2010 |cyhoeddwr=[[BBC]] }}</ref> |
||
Cyflwynwyd y mesur gan [[Alun Ffred Jones]] [[Aelod Cynulliad|AC]], y Gweinidog dros Dreftadaeth, ar 4 Mawrth 2010.<ref name="Cynulliad" |
Cyflwynwyd y mesur gan [[Alun Ffred Jones]] [[Aelod Cynulliad|AC]], y Gweinidog dros Dreftadaeth, ar 4 Mawrth 2010.<ref name="Cynulliad"/> |
||
==Hanes== |
== Hanes == |
||
Ar ôl i'r [[Y Blaid Lafur (DU)|Blaid Lafur]] a [[Plaid Cymru|Phlaid Cymru]] ffurfio llywodraeth glymblaid [[Cymru'n Un]] yng Ngorffennaf 2007 roedd addewid yn eu cytundeb i greu "deddf newydd i gadarnhau statws swyddogol ar gyfer y Gymraeg a'r Saesneg ac estyn hawliau i ddefnyddio gwasanaethau yn y Gymraeg". Yn Ionawr 2009 dywedodd Ysgrifennydd Gwladol Cymru [[Paul Murphy]] y gallai'r broses ar gyfer cais gan [[Llywodraeth Cynulliad Cymru|Lywodraeth y Cynulliad]] am yr hawl i ddeddfu ynghylch yr iaith Gymraeg fod yn "stormus", yn debyg yn sgîl pryderon y gallai adrannau [[llywodraeth y Deyrnas Unedig]] gael eu dirwyo am beidio â defnyddio digon o Gymraeg ac amheuon nifer o [[Tŷ'r Cyffredin (DU)|Aelodau Seneddol]] Llafur am estyn cydraddoldeb ieithyddol y tu hwnt i'r sector cyhoeddus.<ref>{{dyf gwe |url=http://news.bbc.co.uk/welsh/hi/newsid_7820000/newsid_7829300/7829303.stm |teitl=Iaith: 'Cyfnod stormus i ddod' |dyddiad=15 Ionawr 2009 |cyhoeddwr=[[BBC]] |dyddiadcyrchiad=7 Mawrth 2010 }}</ref> |
Ar ôl i'r [[Y Blaid Lafur (DU)|Blaid Lafur]] a [[Plaid Cymru|Phlaid Cymru]] ffurfio llywodraeth glymblaid [[Cymru'n Un]] yng Ngorffennaf 2007 roedd addewid yn eu cytundeb i greu "deddf newydd i gadarnhau statws swyddogol ar gyfer y Gymraeg a'r Saesneg ac estyn hawliau i ddefnyddio gwasanaethau yn y Gymraeg". Yn Ionawr 2009 dywedodd Ysgrifennydd Gwladol Cymru [[Paul Murphy]] y gallai'r broses ar gyfer cais gan [[Llywodraeth Cynulliad Cymru|Lywodraeth y Cynulliad]] am yr hawl i ddeddfu ynghylch yr iaith Gymraeg fod yn "stormus", yn debyg yn sgîl pryderon y gallai adrannau [[llywodraeth y Deyrnas Unedig]] gael eu dirwyo am beidio â defnyddio digon o Gymraeg ac amheuon nifer o [[Tŷ'r Cyffredin (DU)|Aelodau Seneddol]] Llafur am estyn cydraddoldeb ieithyddol y tu hwnt i'r sector cyhoeddus.<ref>{{dyf gwe |url=http://news.bbc.co.uk/welsh/hi/newsid_7820000/newsid_7829300/7829303.stm |teitl=Iaith: 'Cyfnod stormus i ddod' |dyddiad=15 Ionawr 2009 |cyhoeddwr=[[BBC]] |dyddiadcyrchiad=7 Mawrth 2010 }}</ref> |
||
===Gorchymyn Cynulliad Cenedlaethol Cymru (Cymhwysedd Deddfwriaethol) (Yr Iaith Gymraeg) 2009=== |
=== Gorchymyn Cynulliad Cenedlaethol Cymru (Cymhwysedd Deddfwriaethol) (Yr Iaith Gymraeg) 2009 === |
||
Gosododd Alun Ffred Jones [[Gorchymyn Cymhwysedd Deddfwriaethol]] (GCD) ar 2 Chwefror 2009 i "ehangu cymhwysedd deddfwriaethol Cynulliad Cenedlaethol Cymru i wneud cyfreithiau newydd i Gymru drwy Fesurau ynglŷn â'r iaith Gymraeg".<ref>{{dyf gwe |url=http://www.cynulliadcymru.org/bus-home/bus-legislation/bus-leg-legislative-competence-orders/bus-legislation-lco-2009-no10.htm |teitl=Gorchymyn Cynulliad Cenedlaethol Cymru (Cymhwysedd Deddfwriaethol) (Yr Iaith Gymraeg) 2009 |cyhoeddwr=[[Cynulliad Cenedlaethol Cymru]] |dyddiadcyrchiad=12 Mawrth 2010 }}</ref> Sefydlwyd Pwyllgor Deddfwriaeth Rhif 5 ar 4 Chwefror i ystyried y GCD. |
Gosododd Alun Ffred Jones [[Gorchymyn Cymhwysedd Deddfwriaethol]] (GCD) ar 2 Chwefror 2009 i "ehangu cymhwysedd deddfwriaethol Cynulliad Cenedlaethol Cymru i wneud cyfreithiau newydd i Gymru drwy Fesurau ynglŷn â'r iaith Gymraeg".<ref>{{dyf gwe |url=http://www.cynulliadcymru.org/bus-home/bus-legislation/bus-leg-legislative-competence-orders/bus-legislation-lco-2009-no10.htm |teitl=Gorchymyn Cynulliad Cenedlaethol Cymru (Cymhwysedd Deddfwriaethol) (Yr Iaith Gymraeg) 2009 |cyhoeddwr=[[Cynulliad Cenedlaethol Cymru]] |dyddiadcyrchiad=12 Mawrth 2010 }}</ref> Sefydlwyd Pwyllgor Deddfwriaeth Rhif 5 ar 4 Chwefror i ystyried y GCD. |
||
{{eginyn-adran}} |
{{eginyn-adran}} |
||
==Proses== |
== Proses == |
||
Ar 4 Mawrth 2010 datganodd [[yr Arglwydd Elis-Thomas]], [[Llywydd Cynulliad Cenedlaethol Cymru|Llywydd y Cynulliad]], bod darpariaethau'r mesur arfaethedig o fewn cymhwysedd deddfwriaethol [[Cynulliad Cenedlaethol Cymru]].<ref>{{dyf gwe |url=http://www.cynulliadcymru.org/ms-ld7944-pos-e.pdf |teitl=Datganiad y Llywydd am Gymhwysedd Deddfwriaethol—Mesur Arfaethedig y Gymraeg (Cymru) |dyddiad=4 Mawrth 2010 |cyhoeddwr=[[Yr Arglwydd Elis-Thomas]], [[Llywydd y Cynulliad]], [[Cynulliad Cenedlaethol Cymru]] |dyddiadcyrchiad=7 Mawrth 2010 }}</ref> |
Ar 4 Mawrth 2010 datganodd [[yr Arglwydd Elis-Thomas]], [[Llywydd Cynulliad Cenedlaethol Cymru|Llywydd y Cynulliad]], bod darpariaethau'r mesur arfaethedig o fewn cymhwysedd deddfwriaethol [[Cynulliad Cenedlaethol Cymru]].<ref>{{dyf gwe |url=http://www.cynulliadcymru.org/ms-ld7944-pos-e.pdf |teitl=Datganiad y Llywydd am Gymhwysedd Deddfwriaethol—Mesur Arfaethedig y Gymraeg (Cymru) |dyddiad=4 Mawrth 2010 |cyhoeddwr=[[Yr Arglwydd Elis-Thomas]], [[Llywydd y Cynulliad]], [[Cynulliad Cenedlaethol Cymru]] |dyddiadcyrchiad=7 Mawrth 2010 }}</ref> |
||
==Ymateb== |
== Ymateb == |
||
{{blwch dyfyniad |width=350px |align=right |quote="R'yn ni am i’r iaith gael ei thrin fel cydraddoldebau eraill lle mae unigolion yn cael hawliau sylfaenol. Ac r'yn ni eisiau i'r Mesur ffitio i mewn gyda chyfundrefn hawliau ryngwladol. Mae pobol yn delio gyda materion fel hyn ar draws y byd." |source=Menna Machreth, Cadeirydd Cymdeithas yr Iaith Gymraeg<ref>{{dyf gwe |url=http://www.golwg360.com/UI/News/ViewNewsDetails.aspx?ID=10383 |teitl=Ymateb - ‘Tŷ ar y tywod’ yw’r Mesur Iaith |dyddiad=4 Mawrth 2010 |cyhoeddwr=[[Golwg|Golwg360]] |dyddiadcyrchiad=7 Mawrth 2010 }}</ref> }} |
{{blwch dyfyniad |width=350px |align=right |quote="R'yn ni am i’r iaith gael ei thrin fel cydraddoldebau eraill lle mae unigolion yn cael hawliau sylfaenol. Ac r'yn ni eisiau i'r Mesur ffitio i mewn gyda chyfundrefn hawliau ryngwladol. Mae pobol yn delio gyda materion fel hyn ar draws y byd." |source=Menna Machreth, Cadeirydd Cymdeithas yr Iaith Gymraeg<ref>{{dyf gwe |url=http://www.golwg360.com/UI/News/ViewNewsDetails.aspx?ID=10383 |teitl=Ymateb - ‘Tŷ ar y tywod’ yw’r Mesur Iaith |dyddiad=4 Mawrth 2010 |cyhoeddwr=[[Golwg|Golwg360]] |dyddiadcyrchiad=7 Mawrth 2010 }}</ref> }} |
||
Croesawyd cyhoeddiad y mesur arfaethedig fel "diwrnod hanesyddol" gan [[Cymdeithas yr Iaith Gymraeg|Gymdeithas yr Iaith Gymraeg]], er disgrifiodd y mudiad hepgor sôn am [[hawliau iaith|hawliau]] o'r mesur "fel [[Dameg yr Adeiladwyr Call a Ffôl|adeiladu tŷ ar dywod]]".<ref>{{dyf gwe |url=http://cymdeithas.org/2010/03/04/ein_ymateb_ir_mesur_iaith_gymraeg.html |cyhoeddwr=[[Cymdeithas yr Iaith Gymraeg]] |teitl=Ein ymateb i'r Mesur Iaith Gymraeg |dyddiad=4 Mawrth 2010 |dyddiadcyrchiad=7 Mawrth 2010 }}</ref> Ar 10 Mawrth anfonodd Cymdeithas lythyr at [[Carwyn Jones]], Prif Weinidog Cymru, yn gwneud cwyn swyddogol am y mesur arfaethedig, gan gyhuddo bod Llywodraeth y Cynulliad wedi camarwain y cyhoedd trwy honni bydd y mesur yn sicrhau statws swyddogol i'r Gymraeg.<ref>{{dyf gwe |url=http://news.bbc.co.uk/welsh/hi/newsid_8550000/newsid_8559100/8559140.stm |teitl=Cwyn Cymdeithas at y Prif Weinidog am y mesur iaith |dyddiad=10 Mawrth 2010 |cyhoeddwr=[[BBC]] |dyddiadcyrchiad=13 Mawrth 2010 }}</ref> |
Croesawyd cyhoeddiad y mesur arfaethedig fel "diwrnod hanesyddol" gan [[Cymdeithas yr Iaith Gymraeg|Gymdeithas yr Iaith Gymraeg]], er disgrifiodd y mudiad hepgor sôn am [[hawliau iaith|hawliau]] o'r mesur "fel [[Dameg yr Adeiladwyr Call a Ffôl|adeiladu tŷ ar dywod]]".<ref>{{dyf gwe |url=http://cymdeithas.org/2010/03/04/ein_ymateb_ir_mesur_iaith_gymraeg.html |cyhoeddwr=[[Cymdeithas yr Iaith Gymraeg]] |teitl=Ein ymateb i'r Mesur Iaith Gymraeg |dyddiad=4 Mawrth 2010 |dyddiadcyrchiad=7 Mawrth 2010 }}</ref> Ar 10 Mawrth anfonodd Cymdeithas lythyr at [[Carwyn Jones]], Prif Weinidog Cymru, yn gwneud cwyn swyddogol am y mesur arfaethedig, gan gyhuddo bod Llywodraeth y Cynulliad wedi camarwain y cyhoedd trwy honni bydd y mesur yn sicrhau statws swyddogol i'r Gymraeg.<ref>{{dyf gwe |url=http://news.bbc.co.uk/welsh/hi/newsid_8550000/newsid_8559100/8559140.stm |teitl=Cwyn Cymdeithas at y Prif Weinidog am y mesur iaith |dyddiad=10 Mawrth 2010 |cyhoeddwr=[[BBC]] |dyddiadcyrchiad=13 Mawrth 2010 }}</ref> |
||
==Gweler hefyd== |
== Gweler hefyd == |
||
* [[Deddf yr Iaith Gymraeg 1967]] |
* [[Deddf yr Iaith Gymraeg 1967]] |
||
* [[Deddf yr Iaith Gymraeg 1993]] |
* [[Deddf yr Iaith Gymraeg 1993]] |
||
==Cyfeiriadau== |
== Cyfeiriadau == |
||
{{cyfeiriadau}} |
{{cyfeiriadau}} |
||
==Dolenni allanol== |
== Dolenni allanol == |
||
* [http://www.cynulliadcymru.org/bus-home/bus-legislation/bus-leg-measures/business-legislation-measures-wl.htm Mesur |
* [http://www.cynulliadcymru.org/bus-home/bus-third-assembly/bus-legislation-third-assembly/bus-leg-measures/business-legislation-measures-wl.htm Mesur y Gymraeg (Cymru) 2011] – manylion a hanes y mesur ar wefan y Cynulliad |
||
;Testun y mesur |
;Testun y mesur |
||
* [http://www. |
* [http://www.legislation.gov.uk/mwa/2011/1/contents/enacted/welsh Mesur y Gymraeg (Cymru) 2011] (HTML) |
||
* [http://www.opsi.gov.uk/legislation/wales/mwa2011/pdf/mwa_20110001_we.pdf Mesur y Gymraeg (Cymru) 2011] {{cyswlltPDF}} |
|||
* [http://www.opsi.gov.uk/legislation/wales/mwa2011/pdf/mwa_20110001_mi.pdf Mesur y Gymraeg (Cymru) 2011/Welsh Language (Wales) Measure 2011 (dwyieithog)] {{cyswlltPDF}} |
|||
[[Category:2010 yng Nghymru]] |
[[Category:2010 yng Nghymru]] |
||
[[Categori: |
[[Categori:2011 yng Nghymru]] |
||
[[Categori:Hanes y Gymraeg]] |
[[Categori:Hanes y Gymraeg]] |
||
[[Categori:Hawliau iaith]] |
[[Categori:Hawliau iaith]] |
||
[[Categori:Mesurau Cynulliad Cenedlaethol Cymru|Cymraeg (Cymru) 2010]] |
Fersiwn yn ôl 00:50, 6 Awst 2011
Mesur Cynulliad Cenedlaethol Cymru yw Mesur y Gymraeg (Cymru) 2011 (Saesneg: Welsh Language (Wales) Measure 2011) sy'n newid y fframwaith cyfreithiol ynghylch defnyddio'r Gymraeg wrth ddarparu gwasanaethau cyhoeddus yng Nghymru. Fe'i basiwyd gan y Cynulliad ar 7 Rhagfyr 2010[1] a daeth i rym ar 9 Chwefror 2011 pan derbyniodd sêl bendith y Frenhines.[2] Mae'r mesur yn creu swydd Comisiynydd y Gymraeg, a benodir gan y Prif Weinidog, ac yn diddymu Bwrdd yr Iaith Gymraeg. Bydd gan y Comisiynydd y pŵer i gosbi cyrff cyhoeddus a rhai cwmnïau preifat, megis cwmnïau nwy, trydan a ffôn, am dorri eu hymrwymiad i'r iaith.[3]
Cyflwynwyd y mesur gan Alun Ffred Jones AC, y Gweinidog dros Dreftadaeth, ar 4 Mawrth 2010.[1]
Hanes
Ar ôl i'r Blaid Lafur a Phlaid Cymru ffurfio llywodraeth glymblaid Cymru'n Un yng Ngorffennaf 2007 roedd addewid yn eu cytundeb i greu "deddf newydd i gadarnhau statws swyddogol ar gyfer y Gymraeg a'r Saesneg ac estyn hawliau i ddefnyddio gwasanaethau yn y Gymraeg". Yn Ionawr 2009 dywedodd Ysgrifennydd Gwladol Cymru Paul Murphy y gallai'r broses ar gyfer cais gan Lywodraeth y Cynulliad am yr hawl i ddeddfu ynghylch yr iaith Gymraeg fod yn "stormus", yn debyg yn sgîl pryderon y gallai adrannau llywodraeth y Deyrnas Unedig gael eu dirwyo am beidio â defnyddio digon o Gymraeg ac amheuon nifer o Aelodau Seneddol Llafur am estyn cydraddoldeb ieithyddol y tu hwnt i'r sector cyhoeddus.[4]
Gorchymyn Cynulliad Cenedlaethol Cymru (Cymhwysedd Deddfwriaethol) (Yr Iaith Gymraeg) 2009
Gosododd Alun Ffred Jones Gorchymyn Cymhwysedd Deddfwriaethol (GCD) ar 2 Chwefror 2009 i "ehangu cymhwysedd deddfwriaethol Cynulliad Cenedlaethol Cymru i wneud cyfreithiau newydd i Gymru drwy Fesurau ynglŷn â'r iaith Gymraeg".[5] Sefydlwyd Pwyllgor Deddfwriaeth Rhif 5 ar 4 Chwefror i ystyried y GCD. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu at yr adran hon.
Proses
Ar 4 Mawrth 2010 datganodd yr Arglwydd Elis-Thomas, Llywydd y Cynulliad, bod darpariaethau'r mesur arfaethedig o fewn cymhwysedd deddfwriaethol Cynulliad Cenedlaethol Cymru.[6]
Ymateb
"R'yn ni am i’r iaith gael ei thrin fel cydraddoldebau eraill lle mae unigolion yn cael hawliau sylfaenol. Ac r'yn ni eisiau i'r Mesur ffitio i mewn gyda chyfundrefn hawliau ryngwladol. Mae pobol yn delio gyda materion fel hyn ar draws y byd."
Croesawyd cyhoeddiad y mesur arfaethedig fel "diwrnod hanesyddol" gan Gymdeithas yr Iaith Gymraeg, er disgrifiodd y mudiad hepgor sôn am hawliau o'r mesur "fel adeiladu tŷ ar dywod".[8] Ar 10 Mawrth anfonodd Cymdeithas lythyr at Carwyn Jones, Prif Weinidog Cymru, yn gwneud cwyn swyddogol am y mesur arfaethedig, gan gyhuddo bod Llywodraeth y Cynulliad wedi camarwain y cyhoedd trwy honni bydd y mesur yn sicrhau statws swyddogol i'r Gymraeg.[9]
Gweler hefyd
Cyfeiriadau
- ↑ 1.0 1.1 Mesur y Gymraeg (Cymru) 2011. Cynulliad Cenedlaethol Cymru. Adalwyd ar 6 Awst, 2011.
- ↑ Cymeradwyaeth Frenhinol i Fesur Cynulliad—Mesur Arfaethedig y Gymraeg (Cymru) 2011. Claire Clancy, Prif Weithredwr a Chlerc y Cynulliad, Cynulliad Cenedlaethol Cymru (9 Chwefror, 2011). Adalwyd ar 6 Awst, 2011.
- ↑ Y llywodraeth yn cyhoeddi mesur iaith newydd. BBC (4 Mawrth 2010). Adalwyd ar 5 Mawrth 2010.
- ↑ Iaith: 'Cyfnod stormus i ddod'. BBC (15 Ionawr 2009). Adalwyd ar 7 Mawrth 2010.
- ↑ Gorchymyn Cynulliad Cenedlaethol Cymru (Cymhwysedd Deddfwriaethol) (Yr Iaith Gymraeg) 2009. Cynulliad Cenedlaethol Cymru. Adalwyd ar 12 Mawrth 2010.
- ↑ Datganiad y Llywydd am Gymhwysedd Deddfwriaethol—Mesur Arfaethedig y Gymraeg (Cymru). Yr Arglwydd Elis-Thomas, Llywydd y Cynulliad, Cynulliad Cenedlaethol Cymru (4 Mawrth 2010). Adalwyd ar 7 Mawrth 2010.
- ↑ Ymateb - ‘Tŷ ar y tywod’ yw’r Mesur Iaith. Golwg360 (4 Mawrth 2010). Adalwyd ar 7 Mawrth 2010.
- ↑ Ein ymateb i'r Mesur Iaith Gymraeg. Cymdeithas yr Iaith Gymraeg (4 Mawrth 2010). Adalwyd ar 7 Mawrth 2010.
- ↑ Cwyn Cymdeithas at y Prif Weinidog am y mesur iaith. BBC (10 Mawrth 2010). Adalwyd ar 13 Mawrth 2010.
Dolenni allanol
- Mesur y Gymraeg (Cymru) 2011 – manylion a hanes y mesur ar wefan y Cynulliad
- Testun y mesur