Pensaernïaeth Edwardaidd

Oddi ar Wicipedia
Tŷ Antrim, adeilad Edwardaidd hanesyddol yn Wellington, Seland Newydd.

Arddull bensaernïol boblogaidd yn Ymerodraeth Brydeinig (1901 i 1910) yw pensaernïaeth Edwardaidd. Gellir disgrifio pensaernïaeth hyd at y flwyddyn 1914 hefyd yn yr arddull hon.[1]

Yn gyffredinol, mae pensaernïaeth Edwardaidd yn llai addurnol na phensaernïaeth Fictoraidd,[2] ar wahân i is-arddull, a ddefnyddid ar gyfer adeiladau mawr, a elwir yn bensaernïaeth Faróc Edwardaidd.

Teml y Seiri Rhyddion yn Aberdeen, yr Alban, a adeiladwyd yn 1910.

Mae'r Gymdeithas Fictoraidd yn ymgyrchu i warchod pensaernïaeth a adeiladwyd rhwng 1837 a 1914, ac felly mae'n cynnwys pensaernïaeth Edwardaidd yn ogystal â phensaernïaeth Fictoraidd o fewn ei chylch gwaith.[3]

Disgrifiad[golygu | golygu cod]

Dylanwadwyd nodweddion yr arddull Baróc Edwardaidd o ddwy brif ffynhonnell: pensaernïaeth Ffrainc yn ystod y 18fed ganrif, a phensaernïaeth Syr Christopher Wren yn Lloegr yn ystod yr 17eg - rhan o Faróc Lloegr. Am y rheswm hwn weithiau cyfeirir at Baróc Edwardaidd fel "Wrenaissence". Roedd Syr Edwin Lutyens yn pleidiwr pwysig, yn ddylunio llawer o adeiladau masnachol yn y steil a alwai'n y 'Grand Style' yn ystod y 1910au hwyr a'r 1920au. Mae'r cyfnod hwn o hanes pensaernïol Prydain yn cael ei ystyried yn un arbennig o ôl-syllol, oherwydd datblygodd ar yr un pryd ag Art Nouveau modern.

Mae manylion nodweddiadol pensaernïaeth Baróc Edwardaidd yn cynnwys:

  • golwg wedi rhydu, fel arfer yn fwy eithafol ar y lefel isod, yn aml yn datblygu i mewn i, ac yn gorliwio, voussoirs yr agoriadau bwaog (sy'n deillio o fodelau Ffrengig);
  • pafiliynau gyda toeau cromennog, gyda twr ganolog yn creu silwét to bywiog;
  • elfennau Baróc Eidalaidd fel maenau clo wedi'u gorliwio, pedimentau bwa cylchrannol, ac amgylchoedd ffenestri megis bloc wedi rhydu;
  • colonnadau o golofnau (weithiau mewn parau) yn y drefn ïonig a thyrau cromennog wedi'u modelu'n debyg i Coleg y Llynges Frenhinol yn Greenwich gan Wren.

Mae rhai adeiladau Baróc Edwardaidd yn cynnwys manylion wedi eu ysbrydoli o ffynonellau eraill, megis talcenni Iseldireg yng Ngwesty Piccadilly gan Norman Shaw yn Llundain.

Nodweddion[golygu | golygu cod]

Tai Edwardaidd yn Sutton, Llundain Fwyaf.
Dyluniwyd Catts Farm, Kingsclere, Newbury, gan H. Launcelot Fedden (1869-1910), fel y gwelir yn The Building News (31 Gorffennaf 1908).
  • Lliw: defnyddiwyd lliwiau ysgafnach; roedd y defnydd o oleuadau nwy ac yn ddiweddarach trydan yn peri i ddylunwyr fod yn llai pryderus am yr angen i guddio huddygl ar waliau o'i gymharu â phensaernïaeth o oes Fictoria.[2]
  • Patrymau: "Roedd patrymau addurniadol yn llai cymhleth; roedd y papur wal a'r dyluniadau llenni'n fwy plaen."[2]
  • Annibendod: "Roedd llai o annibendod nag yn oes Victoria. Efallai bod addurniadau wedi'u grwpio yn hytrach na'u gosod ym mhob man."

Dylanwadau pensaernïol[golygu | golygu cod]

Adeiladau nodweddiadol[golygu | golygu cod]

53 King Street, a adeiladwyd ar gyfer Banc Lloyds ym 1915.
Lancaster House, Manceinion, a adeiladwyd ym 1910.

Y Deyrnas Unedig[golygu | golygu cod]

  • Arch y Morlys, Llundain (1912)
  • Albert Hall, Manceinion (1910)
  • Albert Hall, Nottingham (1910)
  • Cofeb Ashton, Lancaster, gan John Belcher (1909)
  • Asia House, Manceinion (1909)
  • Tŷ Awstralia, Llundain (1918)
  • Neuadd Ddinas Belffast, Belffast, gan Brumwell Thomas (1906)
  • Tŷ Blythe, Llundain, gan Henry Tanner (1903)
  • Tŷ Bridgewater, Manceinion (1912)
  • Neuadd y Ddinas, Caerdydd, gan Henry Vaughan Lanchester, Edwin Alfred Rickards & James A. Stewart, (1906)
  • Llys y Goron, Caerdydd, gan Henry Vaughan Lanchester, Edwin Alfred Rickards & James A. Stewart, (1906)
  • Llys Troseddol Canolog (Old Bailey), Llundain, gan Edward William Mountford (1902–07)
  • Neuadd y Sir, Llundain (1922)
  • Electric Cinema, Llundain (1910)
  • Swyddfeydd y Llywodraeth Great George Street, Llundain, gan John Brydon, (1908-17)
  • Adeilad Hanover, Manceinion (1909)
  • Llyfrgell Hove, Hove (1907–08) [5]
  • Tŷ India , Manceinion (1906)
  • Oriel Gelf Laing, Newcastle upon Tyne (1904)
  • Tŷ Lancaster, Manceinion (1910)
  • Gorsaf Dân a Heddlu London Road, Manceinion (1906)
  • Banc Lloyds ar King Street, Manceinion gan Charles Heathcote (1915)
  • Gorsaf Manceinion Victoria, Manceinion (1909)
  • Gorsaf Marylebone, Llundain. (1899)
  • Adeilad prif swyddfa Banc Midland, Llundain gan Edwin Lutyens (1922)
  • Llyfrgell Mitchell, Glasgow, William B Whitie (1906–11)
  • Sefydliad Technegol Dinesig, aka Blackman Tech, Belffast (1906)[6]
  • Gorsaf reilffordd Nottingham, Nottingham (1904)
  • 163 North Street, Brighton (1904) [7]
  • Adeilad Porthladd Lerpwl, Lerpwl, gan Syr Arnold Thornely, FB Hobbs, Briggs a Wolstenholme (1903–07)
  • Ralli Hall, Hove (1913)
  • Adeiladau St James, Manceinion (1912)
  • Neuadd y Dref, South Shields (1905-10)
  • Neuadd y Dref, Stockport, gan Brumwell Thomas (1908)
  • Swyddfa Ryfel, Llundain (1906)
  • Neuadd Ganolog Westminster, gan Henry Vaughan Lanchester, Edwin Alfred Rickards & James A. Stewart, Llundain (1912)

Rhyngwladol[golygu | golygu cod]

Gweler hefyd[golygu | golygu cod]

Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]

  1. ↑ Long, Helen C. (1993), The Edwardian House: The Middle-class Home in Britain, 1880-1914, Manchester: Manchester University Press, http://trove.nla.gov.au/work/23580585?selectedversion=NBD9817605
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 "Bricks & Brass: Edwardian Style". Bricksandbrass.co.uk. Cyrchwyd 2016-10-25.
  3. ↑ "What we do". The Victorian Society. Cyrchwyd 2016-10-25.
  4. ↑ Evans, Ian (1999) [1986]. The Federation House. Mullumbimby, NSW: Flannel Flower Press. t. 8. ISBN 1-875253-11-4.
  5. ↑ Antram, Nicholas; Pevsner, Nikolaus (2013). Sussex: East with Brighton and Hove. The Buildings of England. London: Yale University Press. t. 247. ISBN 978-0-300-18473-0.
  6. ↑ http://www.belfastmet.ac.uk/about-us/history-of-the-college/
  7. ↑ Antram, Nicholas; Morrice, Richard (2008). Brighton and Hove. Pevsner Architectural Guides. London: Yale University Press. t. 165. ISBN 978-0-300-12661-7.

Darllen pellach[golygu | golygu cod]

  • Gray, A. S., Edwardian Architecture: a Biographical Dictionary (1985).
  • Long, H., The Edwardian House: the Middle-Class Home in Britain 1880-1914 (1993).
  • Service, A., Edwardian Architecture: Edwardian House Style Handbook (2007) David & Charles ISBN 0-7153-2780-1 (1977) Thames & Hudson ISBN 0-500-18158-6

Dolenni allanol[golygu | golygu cod]

Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Pensaernïaeth_Edwardaidd&oldid=11858257"