Günter Grass

Günter Grass
Ganwyd	Günter Wilhelm Grass  16 Hydref 1927  Gdańsk
Bu farw	13 Ebrill 2015  (87 oed) Achos: haint  Lübeck
Man preswyl	Paris, Friedenau, Wewelsfleth, Behlendorf, Gdańsk, Düsseldorf
Dinasyddiaeth	Yr Almaen, Ymerodraeth yr Almaen, Free City of Danzig
Alma mater	Kunstakademie Düsseldorf Prifysgol Gelf yr Almaen Pestalozzischule
Galwedigaeth	awdur geiriau, sgriptiwr, bardd, cerflunydd, nofelydd, dramodydd, awdur ysgrifau, hunangofiannydd, arlunydd, arlunydd graffig, altar server, darlunydd, ysgrifennwr
Adnabyddus am	Y Drwm Tun, Cath a Llygoden, Blynyddoedd y Cwn, En crabe, Was gesagt werden muss, Galwad y Llyffant, Die Rättin, Letzte Tänze
Plaid Wleidyddol	Plaid Sosialaidd, Democrataidd yr Almaen
Priod	Anna Schwarz, Ute Grass
Plant	Helene Grass
Gwobr/au	Gwobr Lenyddol Nobel, Gwobr Georg Büchner, Hermann Kesten, Gwobr Lenyddol Tywysog Asturias, Gwobr Hans Fallada, Gwobr Samuel-Bogumil-Linde, Fontane-Preis, Ernst-Toller-Preis, gwobr llenyddiaeth academi y celfyddydau cainBafaria, Doethor Anrhydeddus Prifysgol Rydd Berlin, Doethor Anrhydeddus Prifysgol Harvard, Doethor Anrhydeddus Prifysgol Gdańsk, Carl-von-Ossietzky-Medaille, Fontane-Preis, Gwobr Thomas-Mann, doctor honoris causa, doctor honoris causa, doctor honoris causa, honorary citizen of Gdańsk, Deutscher Kritikerpreis, Theodor Heuss award, Cymrawd o'r Gymdeithas Frenhinol a Llenyddol, pipe smoker of the year
Llofnod

Awdur Almaenig oedd Günter Grass (16 Hydref 1927 – 13 Ebrill 2015). Enillydd Gwobr Llenyddiaeth Nobel ym 1999.

Bywyd Cynnar

Fe'i ganwyd yn Danzig (Gdansk), Gwlad Pwyl heddiw. Magwyd ef ar aelwyd Gatholig i deulu a gadwodd siop yn Danzig. Aeth i'r ysgol leol, y "Gymnasium Conradinum" pan ddechreuodd y rhyfel tra oedd yn 12 oed ym 1939. Yn 15 oed ceisiodd ymuno â'r llynges, ond yn lle hyn aeth i weithio ar y tir. Cafodd ei gonsgriptio yn 17 oed yn Nhachwedd 1944 ac aeth i Dresden lle rhoddwyd e yn y Waffen-SS. Byr oedd ei wasanaeth milwrol ac fe'i anafwyd gan yr Americanwyr yn Ebrill 1945 ac aeth yn garcharor rhyfel.

Symudodd y teulu i Orllewin yr Almaen wedi'r rhyfel; hyfforddodd fel saer maen cyn astudio i fod yn gerflunydd yn Kunstakademie Düsseldorf a'r Universität der Künste Berlin. Wedi priodi yn 1954 dechreuodd ddod yn awdur amlwg.

Gyrfa fel Awdur

Daeth yn enwog wedi cyhoeddi Die Blechtrommel (Y Drwm Tun) - hunangofiant bachgen o Wlad Pwyl, Oskar Mazerath, nofel a ddaeth yn drioleg yn nes ymlaen. Hunangofiannol yw ei waith cynnar. Y Vergangenheitsbewältigung neu 'dod i delerau a'r gorffennol' yw thema mawr llawer o'r gwaith. Yn y 70au trodd yn wleidyddol ac ymaelododd a'r SPD er mwyn cefnogi ethol Willy Brandt - roedd yn ofalus iawn a cheir blas ei wleidyddiaeth 'araf' yn (Aus dem Tagebuch einer Schnecke).

Roedd yn weithgar yn y mudiad heddwch drwy'r 80au a dyna sail "Zunge Zeigen". O 1983 i 1986 roedd yn llywydd y Berlin Akademie der Künste (Academi Celf Berlin). Enillodd lawer o wobrau gan gynnwys ym 1993: Cymrodoriaeth y Royal Society of Literature ym Mhrydain. Ym 1999 ennillodd y Wobr Nobel am Lenyddiaeth. Yn yr unfed ganrif ar hugain daeth ei aelodaeth o'r Waffen SS i'r amlwg ac fe'i beirniadwyd gan rai yn hallt.

Llyfryddiaeth

• Die Vorzüge der Windhühner (cerddi, 1956)
• Die bösen Köche. Ein Drama (drama, 1956) "Y cogyddion drygionus"
• Hochwasser. Ein Stück in zwei Akten (drama, 1957) Y Llanw
• Onkel, Onkel. Ein Spiel in vier Akten (drama, 1958) Mister, Mister
• Danziger Trilogie
  • Die Blechtrommel (1959)
  • Katz und Maus (1961) yn y Gymraeg
  • Hundejahre (1963)
• Gleisdreieck (cerddi, 1960)
• Die Plebejer proben den Aufstand (drama, 1966) trans. Y Plebeiaid yn paratoi'r gwrthryfel (1966)
• Ausgefragt (cerddi, 1967)
• Über das Selbstverständliche. Reden - Aufsätze - Offene Briefe - Kommentare (traethodau, darlithiadau, 1968)
• Örtlich betäubt (1969)
• Davor (drama, 1970)
• Aus dem Tagebuch einer Schnecke (1972)
• Der Butt (1979)
• Das Treffen in Telgte (1979)
• Kopfgeburten oder Die Deutschen sterben aus (1980)
• Widerstand lernen. Politische Gegenreden 1980–1983 "areithiau gwleidyddol"
• Die Rättin (1986)
• Zunge zeigen. Ein Tagebuch in Zeichnungen (1988)
• Unkenrufe (1992)
• Ein weites Feld (1995)
• Mein Jahrhundert (1999)
• Im Krebsgang (2002)
• Letzte Tänze (2003)
• Beim Häuten der Zwiebel (2006) Cyfrol gyntaf ei hunangofiant.
• Dummer August (cerddi, 2007)
• Die Box (2008) Ail gyfrol ei hunangofiant.
• Grimms Wörter (2010) Trydedd gyfrol ei hunangofiant.

Cyfeiriadau

• Nodiadau Nobel (amlieithog)
• Llinell amser
• Bywgraffyddol
• Grass a Gdansk
• Grass yn y Waffen-SS, erthygl The Guardian