Defnyddiwr:AlwynapHuw/1800 yn yr Alban
Digwyddiadau o'r flwyddyn 1800 yn yr Alban .
Deiliaid[golygu | golygu cod]
- Brenhin - Siôr III
Swyddogion y gyfraith[golygu | golygu cod]
- Arglwydd Eiriolwr - Robert Dundas o Arniston
- Cyfreithiwr Cyffredinol yr Alban - Robert Blair
Barnwriaeth[golygu | golygu cod]
- Arglwydd Lywydd Llys y Sesiwn - Arglwydd Succoth
- Arglwydd Ustus Cyffredinol - Dug Montrose
- Arglwydd Clerc Ustus - Arglwydd Eskgrove
Digwyddiadau[golygu | golygu cod]
- 1 Ionawr - Robert Owen yn dod yn rheolwr melinau nyddu New Lanark. [2]
- 15 Chwefror - Terfysg "Mob bwyd" dros brisiau bara yn Glasgow. [3]
- 30 Mehefin - Deddf Heddlu Glasgow yn awdurdodi creu Heddlu Dinas Glasgow, sy'n ymgynnull gyntaf ar 15 Tachwedd.
- Ysbyty Brenhinol Cornhill yn cael ei sefydlu fel Gwallgofdy Aberdeen.
- Agor Llwybr wageni Legbrannock gan William Dixon (hŷn) i symud glo o lofa Legbrannock ar Ystâd Woodhall i Gamlas Monkland yn Calderbank, enghraifft gynnar o reilffordd yn yr Alban. [4]
- Mae pontydd newydd yn cael eu hadeiladu yn Thurso a Wick [5] ac mae Syr John Sinclair yn mynegi ei fwriad i ddatblygu Thurso
Genedigaethau[golygu | golygu cod]
- 12 Ionawr - Duncan McLaren, gwleidydd Rhyddfrydol (bu farw 1886 )
- 23 Chwefror - William Jardine, naturiaethwr (bu farw 1874 ar Ynys Wyth)
- 10 Ebrill (bedydd. ) - George Moir, cyfreithiwr (bu farw 1870 )
- 16 Ebrill - William Chambers, cyhoeddwr (bu farw 1883 )
- 17 Ebrill - Catherine Sinclair, nofelydd (bu farw 1864 yn Llundain)
- 22 Ebrill - Ralph Robb, gweinidog yr Eglwys Rydd yng Nghanada (bu farw 1850 yng Nghanada )
- 26 Ebrill - Elizabeth Sinclair, ganwyd Eliza McHutcheson, arloeswr gwladychu y Môr Tawel (bu farw 1892 yn Hawaii )
- 4 Mai - John McLeod Campbell, diwinydd diwygiedig (bu farw 1872 )
- 11 Gorffennaf - Charles Lees, arluniwr portread (bu farw 1880 )
- 3 Medi - James Braidwood, diffoddwr tân (lladdwyd yn ddiffodd tân yn Llundain ym 1861)
- 14 Hydref - Charles Neaves, barnwr a bardd (bu farw 1876 )
- 24 Hydref - Alexander Gibson, llawfeddyg a gwarchodwr coedwig yn India (bu farw 1867 )
- Leitch Ritchie, ysgrifennwr (bu farw 1865 yn Llundain)
Marwolaethau[golygu | golygu cod]
- 30 Ionawr - William Forsyth, masnachwr (ganwyd 1722 )
- 16 Mawrth - David Doig, addysgwr ac awdur (ganwyd 1719 )
- 8 Ebrill - James Stuart-Mackenzie, gwleidydd a seryddwr (ganwyd c.1719)
- 27 Rhagfyr - Hugh Blair, pregethwr Presbyteraidd a dyn llythyrau (ganwyd 1718 )
- 30 Rhagfyr - Duke Gordon, llyfrgellydd (ganwyd 1739 )
Y celfyddydau[golygu | golygu cod]
- 14 Mehefin - Mae drama hanesyddol Friedrich Schiller, Mary Stuart, yn cael ei lwyfannu am y tro cyntaf yn Weimar.
- 27 Tachwedd - Cyhoeddir cerddi gwreiddiol cyntaf Walter Scott, "Glenfinlas" ac "The Eve of St. John".
- Cyhoeddir The works of Robert Burns (ar ôl marwolaeth yr awdur). [6]
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ Stoddart, John (1800). Remarks on local Scenery and Manners in Scotland. London: William Miller. t. 206 (facing).
- ↑ "Chronology of Scottish History". A Timeline of Scottish History. Rampant Scotland. Cyrchwyd 2014-08-25.
- ↑ "Chapter XLIV: War with France". The History of Glasgow, Volume 3. Electric Scotland.
- ↑ "Coatbridge & Airdrie". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2008-07-23. Cyrchwyd 2009-12-15.
- ↑ Campbell, Hugh Fraser (1920). Caithness and Sutherland. Cambridge University Press. t. 67.
- ↑ Cox, Michael, gol. (2004). The Concise Oxford Chronology of English Literature. Oxford University Press. ISBN 0-19-860634-6.
[[Categori:1800]] [[Categori:Hanes yr Alban]] [[Categori:1800au yn yr Alban]]
1801[golygu | golygu cod]
Digwyddiadau o'r flwyddyn 1801 yn yr Alban .
Deiliaid[golygu | golygu cod]
Brenin - Siôr III
Swyddogion y gyfraith[golygu | golygu cod]
- Arglwydd Eiriolwr - Robert Dundas o Arniston; wedyn Charles Hope
- Cyfreithiwr Cyffredinol yr Alban - Robert Blair
Barnwriaeth[golygu | golygu cod]
- Arglwydd Lywydd Llys y Sesiwn - Arglwydd Succoth
- Arglwydd Ustus Cyffredinol - Dug Montrose
- Arglwydd Clerc Ustus - Arglwydd Eskgrove
Digwyddiadau[golygu | golygu cod]
- 1 Ionawr - undeb deddfwriaethol Prydain Fawr ac Iwerddon yn cael ei gwblhau o dan Ddeddf Uno 1800, gan greu Teyrnas Unedig Prydain Fawr ac Iwerddon. [1]
- 10 Mawrth - cynhelir y cyfrifiad Prydeinig cyntaf (o dan delerau Deddf Cyfrifiad 1800 ), gyda meistri ysgol yn cyfrif yr Alban. Mae poblogaeth yr Alban yn cael ei rifo yn 1,608,420. [2]
- 4 Mehefin - Milwyr y Marchfilwyr Ross a Cromarty yn tanio ar dorf yn Aberdeen sy'n dathlu pen-blwydd y Brenin, gan ladd dau. [3]
- 18 Gorffennaf - Camlas Crinan yn cael ei hagor (er ei bod yn anghyflawn). [4]
- Cyhoeddir y cyfieithiad cyflawn cyntaf o'r Beibl i Aeleg yr Alban, Am Boball Gàidhlig .
- Rhifyn cyntaf o'r Dundee Courier & Argus yn cael ei gyhoeddi. [5]
- John Cary yn cyhoeddi A New Map of Scotland .
- Ail adeilad ysgol Academi Elgin (wedi'i feddiannu yn y cyfnod modern gan Goleg Moray ).
- Mae cyngor tref Caeredin yn penderfynu draenio The Meadows . [6]
- Mae John Crabbie o Leith yn dechrau delio mewn sinsir.
- Mae'r brodyr Chivas yn agor siop groser yn Aberdeen ac yn yn asio wisgi Chivas Regal.
Genedigaethau[golygu | golygu cod]
- 4 Ionawr - James Giles, peintiwr tirwedd (bu farw 1870 )
- 14 Ionawr - Jane Welsh Carlyle, g. Jane Baillie Welsh, ysgrifennwr llythyrau (bu farw 1866)
- 2 Chwefror - George Maclean, llywodraethwr trefedigaethol (bu farw 1847 yn Cape Coast )
- 31 Mai - Robert Rankin, masnachwr coed a pherchennog llongau (bu farw 1870)
- 7 Mehefin - Charles Cowan, gwneuthurwr papur a gwleidydd Radical (bu farw 1889 )
- 24 Mehefin - David Haggart, lleidr a llofrudd (crogwyd 1821 )
- 4 Gorffennaf - James Johnstone, gwleidydd Rhyddfrydol (bu farw 1888 )
- 21 Awst - Benjamin Boyd, ymsefydlwr yn Ne Cymru Newydd (lladdwyd 1851)
- 31 Awst - William Downe Gillon, gwleidydd Chwig (bu farw 1846 )
- 7 Tachwedd - Robert Dale Owen, diwygiwr cymdeithasol (bu farw 1877)
- Alexander Thom, golygydd almanac (bu farw 1879)
Marwolaethau[golygu | golygu cod]
- 14 Chwefror - Robert Paterson ("Old Mortality"), saer maen (ganwyd 1715 )
- 28 Mawrth - Syr Ralph Abercromby, cadfridog (ganwyd 1734 ; bu farw yn yr Aifft)
- 10 Mai - Richard Gall, bardd (ganwyd 1776 )
- 30 Mai - John Millar, athronydd (ganwyd 1735 )
- 11 Hydref - John Donaldson, miniaturwr (ganwyd 1737)
- 25 Rhagfyr - Andrew Lumisden, Jacobit (ganwyd 1720 )
- Jean Glover, bardd a chanwr (ganwyd 1758)
Y celfyddydau[golygu | golygu cod]
- 21 Gorffennaf - Sefydlir Clwb Burns Greenock i anrhydeddu cof y bardd Robert Burns (bu farw 1796) [7] a chyhoeddir Poems Ascribed to Robert Burns . [8]
- Mae James Hogg yn cyhoeddi Scottish Pastorals, Poems, Songs .
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ Everett, Jason M., gol. (2006). "1801". The People's Chronology. Thomson Gale.
- ↑ "Population of Scotland". GENUKI. 2004. Cyrchwyd 2014-08-25.
- ↑ Stewart, David (1822). Sketches of the character, manners, and present state of the Highlanders of Scotland. tt. 427–8.
- ↑ Lindsay, Jean (1968). The Canals of Scotland. Newton Abbot: David & Charles. t. 121. ISBN 0-7153-4240-1.
- ↑ "Dundee Courier makes move to compact". BBC News. 2012-01-16. Cyrchwyd 2014-08-25.
- ↑ "History of Edinburgh". Visions of Scotland. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 14 February 2015. Cyrchwyd 2014-08-25.
- ↑ "Greenock Burns Club". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 17 May 2014. Cyrchwyd 2014-08-26.
- ↑ Cox, Michael, gol. (2004). The Concise Oxford Chronology of English Literature. Oxford University Press. ISBN 0-19-860634-6.
[[Categori:1800]]
[[Categori:Hanes yr Alban]]
[[Categori:1800au yn yr Alban]]
1802[golygu | golygu cod]
Digwyddiadau o'r flwyddyn 1802 yn yr Alban .
Deiliaid[golygu | golygu cod]
- Brenin - Siôr III
Swyddogion y gyfraith[golygu | golygu cod]
- Arglwydd Eiriolwr - Charles Hope
- Cyfreithiwr Cyffredinol yr Alban - Robert Blair
Barnwriaeth[golygu | golygu cod]
- Arglwydd Lywydd Llys y Sesiwn - Arglwydd Succoth
- Arglwydd Ustus Cyffredinol - Dug Montrose
- Clerc yr Arglwydd Ustus - Arglwydd Eskgrove
Digwyddiadau[golygu | golygu cod]
- Ionawr - Ysbyty Mitchell Old Aberdeen yn cyfaddef ei breswylwyr cyntaf.
- 2 Hydref - goleudy Start Point cyntaf ar Sanday, Orkney , wedi'i gwblhau gan Robert Stevenson .
- 10 Hydref - y diwygiad chwarterol The Edinburgh Review yn cael ei gyhoeddi gyntaf gan Archibald Constable .
- Tachwedd - sefydlu Cymdeithas Athronyddol Frenhinol Glasgow fel Cymdeithas Athronyddol Glasgow "ar gyfer gwella'r Celfyddydau a'r Gwyddorau". [1]
- Mae'r pentref wedi'i gynllunio o Lybster cael ei sefydlu gan y tirfeddiannwr lleol, General Patrick Sinclair .
- Mae Cymdeithas Medico-Chirurgical Prifysgol Glasgow wedi'i sefydlu fel cymdeithas myfyrwyr.
- Mae John Playfair yn cyhoeddi Illustrations of the Huttonian Theory of the Earth yng Nghaeredin , gan boblogeiddio theori daeareg James Hutton .
- Mae John Home yn cyhoeddi Hanes Gwrthryfel 1745 .
- Mae Malcolm Laing yn cyhoeddi Hanes yr Alban o Undeb y Coronau i Undeb y Teyrnasoedd .
Genedigaethau[golygu | golygu cod]
- 1 Ebrill - William Sharpey , anatomegydd a ffisiolegydd (bu farw 1880 yn Llundain)
- 20 Mai - David Octavius Hill , paentiwr ac ffotograffydd arloesol (bu farw 1870 )
- 10 Gorffennaf - Robert Chambers , cyhoeddwr, daearegwr ac awdur (bu farw 1871 )
- 16 Gorffennaf - Humphrey Crum-Ewing , gwleidydd Rhyddfrydol (bu farw 1887 )
- 20 Awst - Robert Ferguson , gwleidydd Rhyddfrydol (bu farw 1868 )
- 24 Awst (bedydd.) - John Macgregor , adeiladwr llongau (bu farw 1858 )
- 28 Awst - Thomas Aird , bardd (bu farw 1876 )
- 19 Medi - Henry Dundas Trotter , llyngesydd (bu farw 1859 yn Llundain)
- 10 Hydref - Hugh Miller , daearegwr (hunanladdiad 1856 )
- Thomas Boyd , banciwr yn New South Wales (bu farw 1860 yn Awstralia )
Marwolaethau[golygu | golygu cod]
- 21 Ionawr - John Moore , meddyg ac ysgrifennwr (ganwyd 1729 ; bu farw yn Llundain)
- 26 Chwefror - Alexander Geddes , diwinydd ac ysgolhaig Catholig (ganwyd 1737 ; bu farw yn Llundain)
- John Mackay , botanegydd (ganwyd 1772 )
- Donald MacNicol , clerigwr ac ysgrifennwr (ganwyd 1735 )
Y celfyddydau[golygu | golygu cod]
- 29 Ionawr - Clwb Burns Greenock yn cynnal y cinio Burns cyntaf , yn Alloway .
- Mae casgliad Walter Scott o faledi Albanaidd Minstrelsy of the Scottish Border yn dechrau cael ei gyhoeddi'n ddienw gan James Ballantyne yn Kelso .
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ "History | The Royal Philosophical Society of Glasgow" (yn Saesneg). Cyrchwyd 2021-04-08.