Cyngor Nordig
| Enghraifft o'r canlynol | sefydliad rhyngwladol, endid tiriogaethol gwleidyddol, supranational union, cydffederasiwn  |
|---|---|
| Dechrau/Sefydlu | 16 Mawrth 1952 |
| Yn cynnwys | Nordic Council Secretariat, Nordic Council Presidium, Nordic Council National Delegations |
| Gweithwyr | 300 |
| Pencadlys | Copenhagen |
| Gwefan | https://www.norden.org/ |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Mae'r Cyngor Nordig yn fforwm ar gyfer y gwledydd Nordig. Mae seneddau’r gwladwriaethau a’r rhanbarthau ymreolaethol yn anfon cynrychiolwyr i’r cyngor, sy’n gofalu am fuddiannau eu cenedl ac yn cael eu hailethol bob blwyddyn. Sefydlwyd y cyngor ym 1952 gan Ddenmarc, Gwlad yr Iâ, Norwy a Sweden. Mae cyfarfodydd blynyddol wedi'u cynnal ers hynny. Ymunodd y Ffindir â'r Cyngor ym 1955. Mae'r gwaith wedi'i gydlynu mewn pum pwyllgor arbenigol. Mae Cyngor Gweinidogion Nordig hefyd wedi bodoli ers lefel llywodraeth 1971; mae gan y Cyngor Nordig a Chyngor y Gweinidogion ysgrifenyddiaeth ar y cyd yn Copenhagen. Mae'r cyngor yn canolbwyntio ar gydweithrediad diwylliannol a gwleidyddol; mae cydweithredu milwrol ac economaidd yn digwydd yn bennaf yng nghyd-destun sefydliadau eraill fel NATO ac Ardal Economaidd Ewrop ('European Economic Area' sy'n cynnwys EFTA a'r Undeb Ewropeaidd).
Iaith Gweinyddiaeth[golygu | golygu cod]
Mae'r Cyngor yn cynnal sesiynau cyffredin bob blwyddyn ym mis Hydref/Tachwedd ac fel arfer un sesiwn ychwanegol y flwyddyn gyda thema benodol.[1] Ieithoedd swyddogol y cyngor yw Daneg, Ffinneg, Islandeg, Norwyeg a Sweden, er ei bod yn defnyddio dim ond yr ieithoedd Sgandinafaidd sy'n ddealladwy i'r ddwy ochr - Daneg, Norwyeg a Sweden - fel ei ieithoedd gwaith.[2] Mae'r tri hyn yn cynnwys iaith gyntaf tua 80% o boblogaeth y rhanbarth ac fe'u dysgir fel ail iaith neu iaith dramor gan yr 20% sy'n weddill.[3]
Hanes a thasgau[golygu | golygu cod]
Ym 1962, nodwyd y sail gyfreithiol yn y Cytundeb ar Gydweithrediad rhwng Denmarc, y Ffindir, Gwlad yr Iâ, Norwy a Sweden, a elwir hefyd yn Gytundeb Helsinki.
Mae tasgau'r Cyngor Nordig yn cynnwys cydgysylltu ac ymhelaethu ar argymhellion nad ydynt yn rhwymol ar gyfer cysylltiadau rhynglywodraethol yr aelod-wledydd. Mae'n ofynnol i lywodraethau adrodd i'r Cyngor Nordig.
Organau'r Cyngor Nordig yw'r Cynulliad Cyffredinol, sy'n cynnwys holl aelodau'r Cyngor; Y Presidium, sy'n cynnwys Llywydd (gyda'r Arlywyddiaeth bob yn ail rhwng y gwledydd Nordig) a nifer o aelodau a bennir yn Rheolau Gweithdrefn y Cyngor Nordig; yn ogystal â'r pwyllgorau sefydlog.
Er 1971 bu Cyngor Gweinidogion Nordig hefyd, sy'n cefnogi cydweithredu rhwng y pum talaith a thri rhanbarth ymreolaethol (mae Ynysoedd Ffaröe a'r Ynys Las yn perthyn i Ddenmarc ac mae ynysoedd Åland yn perthyn i'r Ffindir) ar lefel y llywodraeth. Mae gan y ddau sefydliad ysgrifenyddiaeth ar y cyd yn Copenhagen.
Fel rhan o'i waith diwylliannol, mae'r Cyngor Nordig yn dyfarnu pum gwobr fawreddog:
- Gwobr Llenyddiaeth y Cyngor Nordig
- Gwobr Gerdd y Cyngor Nordig
- Gwobr Natur a'r Amgylchedd y Cyngor Nordig
- Gwobr Ffilm y Cyngor Nordig
- Gwobr Llenyddiaeth Plant a Phobl Ifanc y Cyngor Nordig (er 2013)
Aelodau[golygu | golygu cod]
Y pum Aelod-wladwriaeth gyda'r tair ardal ymreolaethol a phedwar arsylwr yw:
| Gwlad | Aelodaeth | Senedd | Statws | Blwyddyn- ymuno |
Cynrychiolwyr yn y Cyngor |
|---|---|---|---|---|---|
 Denmarc
|
Aelod Llawn | Folketing | Gwladwriaeth Annibynnol | 1952 | 16 |
 Gwlad yr Iâ
|
Aelod Llawn | Althing | Gwladwriaeth Annibynnol | 1952 | 7 |
 Norwy
|
Aelod Llawn | Storting | Gwladwriaeth Annibynnol | 1952 | 20 |
 Sweden
|
Aelod LLawn | Riksdagen | Gwladwriaeth Annibynnol | 1952 | 20 |
 Ffindir
|
Aelod Llawn | Eduskunta | Gwladwriaeth Annibynnol | 1955 | 18 |
| Nodyn:Åland | Aelod Cyswllt | Lagting | Talaith Hunanlywodraethol yn Ffindir Gweriniaeth Ffindir
|
1970 | 2 |
 Ynysoedd Ffaro
|
Aelod Cyswllt | Løgting | Talaith Hunanlywodraethol yn Denmarc Nheyrnas Denmarc
|
1970 | 2 |
 Yr Ynys Las
|
Aelod Cyswllt | Inatsisartut | Talaith Hunanlyowdraethol yn Denmarc Nhalaith Denmarc
|
1984 | 2 |
Gyda Dogfen Ålands yn 2007, rhoddwyd y posibilrwydd i'r aelodau ymreolaethol aelodaeth gyfartal yn y Cyngor Nordig i raddau helaeth.
Yn unol ag Adran 13 o'r Rheolau Gweithdrefn, dim ond Cyngor Seneddol Sami, sy'n cynrychioli cynrychiolwyr etholedig Sameting yn y Ffindir, Norwy a Sweden, sydd â statws arsylwr,[4] ac sy'n ymwneud â gwaith y Cyngor mewn perthynas â Sami pynciau wedi'u cynnwys.
Yn unol ag Erthygl 14 o'r Rheolau Gweithdrefn, mae gan y Cyngor Ieuenctid Nordig statws "gwestai" parhaol, a gall y Presidiwm "wahodd cynrychiolwyr cyrff etholedig ac unigolion eraill i gyfarfod a rhoi'r hawl iddynt siarad" fel gwesteion.[4] Yn ôl y Cyngor, "yn ystod y blynyddoedd diwethaf mae gwesteion o sefydliadau rhyngwladol a Nordig eraill wedi gallu cymryd rhan yn nadleuon y sesiynau. Mae ymwelwyr o'r Taleithiau Baltig a gogledd-orllewin Rwsia yn manteisio ar y cyfle hwn amlaf. Gwesteion sydd wedi gwahoddir cysylltiad â'r pwnc dan sylw i sesiwn Thematig a wahoddwyd."[5] Mae gan yr Landtag (cyngor taleithiol) talaith Almaenig, Schleswig-Holstein statws arsylwr ers 2016.[6]
Oriel[golygu | golygu cod]
-
Pencadlys y Cyngor Nordig yn Copenhagen. Adeilad wen gydag arwydd a baner Norden ar stryd Ved Stranden rhif 18 -
Ymdrech flaenorol ar Uno Sgandinafaidd - poster propaganda o'r 19g o blaid Scandinafiaeth, polisi i uno tri gwlad Llychlyn: Sweden, Norwy, a Denmarc -
Baneri aelodau'r Cyngor -
Aelodaeth y Cyngor Nordig ar gyfer sesiwn 2021 -
Kristina Háfoss, Ysgrifennydd Cyffredinol y Cyngor 2021 ymlaen; y person cyntaf o Ynysoedd Ffaröe i arddel y swydd -
Baner y Cyngor Nordig ers 2016
Gweler hefyd[golygu | golygu cod]
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ "The Nordic Council". Nordic cooperation.
- ↑ "The Nordic languages". Nordic cooperation. Cyrchwyd 4 February 2020.
- ↑ "Language" (yn Saesneg). 6 August 2008. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 5 July 2017. Cyrchwyd 1 June 2018.
- ↑ 4.0 4.1 Rules of Procedure for the Nordic Council
- ↑ "About the Sessions of the Nordic Council".
- ↑ Schleswig-Holsteinischer Landtag, abgerufen am 11. Juni 2021[dolen marw]
Dolenni allanol[golygu | golygu cod]
- Gwefan Swyddogol y Cyngor Nordig (Daneg, Saesneg, Ffinneg, Gwlad yr Iâ, Norwyeg, Sweden)