Bwrdeistref Merthyr Tudful (etholaeth seneddol)

Bwrdeistrefi Merthyr Tudful Etholaeth Bwrdeistref
Creu:	1832
Diddymwyd:	1918
Math:	Tŷ'r Cyffredin
Aelodau:	1832-1868 Un 1868-1918 Dau

Roedd Bwrdeistref Merthyr Tudful yn gyn etholaeth seneddol wedi ei selio ar dref Merthyr Tudful; cafodd yr etholaeth ei greu ym 1832. O 1832 i 1868 dychwelodd un Aelod Seneddol i Dŷ'r Cyffredin Senedd y Deyrnas Unedig, ym 1868 cafodd nifer y cynrychiolwyr ei gynyddu i ddau aelod. Cafodd yr etholaeth ei diddymu ar gyfer etholiad cyffredinol 1918 a'i olynu gan etholaethau Merthyr ac Aberdâr

Aelodau Seneddol

Aelodau seneddol 1832-1868

Blwyddyn		Aelod	Plaid
	1832	Syr John Josiah Guest	Rhyddfrydol
	1852	Henry Austin Bruce	Rhyddfrydol
	1868	cynyddu nifer yr aelodau i ddau

Aelodau Seneddol 1868–1918

Blwyddyn	Aelod 1af		Plaid 1af	Ail Aelod		Ail Blaid
1868		Henry Richard	Rhyddfrydol		Richard Fothergill	Rhyddfrydol
1880					Charles Herbert James	Rhyddfrydol
1888					David Alfred Thomas	Rhyddfrydol
1888		William Pritchard Morgan	Rhyddfrydol
1900		James Keir Hardie	Llafur
Ion 1910					Edgar Rees Jones	Rhyddfrydol
1915		Charles Butt Stanton	Llafur Annibynnol
1918	diddymu'r etholaeth]

Canlyniad Etholiadau

Etholiadau Un Aelod

Y diwydiannwr a pherchennog gwaith haearn John Joshia Guest oedd Aelod Seneddol cyntaf yr etholaeth ar ran y Blaid Ryddfrydol o 1832 hyd ei farwolaeth ym 1852. Safodd etholiad cystadleuol unwaith yn ei yrfa seneddol yn etholiad cyffredinol 1837.

John Josiah Guest

HenryAustinBruce

Etholiad cyffredinol 1837: Merthyr Tudfil Etholfraint 582
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Rhyddfrydol	John Josiah Guest	309	69.6
	Rhyddfrydol	John Bruce	135	30.4
Mwyafrif			174
Y nifer a bleidleisiodd				76.3
	Rhyddfrydol yn cadw		Gogwydd

Olynwyd Guest gan Henry Austin Bruce (Arglwydd Aberdâr wedyn) ar ran y Rhyddfrydwyr. Dim ond unwaith bu iddo yntau sefyll etholiad cystadleuol hefyd sef etholiad Cyffredinol 1859.

Etholiad cyffredinol 1859 Bwrdeistref Merthyr Tudful Etholfraint 1,349
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Rhyddfrydol	Henry Austin Bruce	800	88.3
	Rhyddfrydol	C M Elderton	106	11.7
Mwyafrif			694
Y nifer a bleidleisiodd				67.2
	Rhyddfrydol yn cadw		Gogwydd

Etholiadau Dau Aelod

• Nodyn. Etholwyd yr ymgeiswyr sydd a'u henwau mewn llythrennau bowld

Etholiadau yn y 1860au a'r 1870au

Cerflun Henry Richard yn Nhregaron

Richard Fothergill

Etholiad cyffredinol 1868 Bwrdeistref Merthyr Tudful Etholfraint 14,577
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Rhyddfrydol	Henry Richard	11,683	46.9
	Rhyddfrydol	Richard Fothergill	7,439	29.9
	Rhyddfrydol	Henry Austin Bruce	5,776	23.2
Mwyafrif			4,244
Mwyafrif			1,663

Etholiad cyffredinol 1874 Bwrdeistref Merthyr Tudful Etholfraint 15,429
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Rhyddfrydol	Henry Richard	7,606	39.2
	Rhyddfrydol	Richard Fothergill	6,908	35.6
	Rhyddfrydwr Llafur	Thomas Haliday	4,912	25.2
Mwyafrif			698
Mwyafrif			1,996
	Rhyddfrydol yn cadw		Gogwydd
	Rhyddfrydol yn cadw		Gogwydd

Etholiadau yn y 1880au

Charles Herbert James

William Pritchard Morgan

Etholiad cyffredinol 1880 Bwrdeistref Merthyr Tudful Etholfraint 14,259
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Rhyddfrydol	Henry Richard	8,033	40.2
	Rhyddfrydol	Charles Herbert James	7,526	37.6
	Ceidwadwyr	W T Lewis	4,445	22.2
Mwyafrif			507
Mwyafrif			3,081
	Rhyddfrydol yn cadw		Gogwydd
	Rhyddfrydol yn cadw		Gogwydd

Cafodd Henry Richard a Charles Herbert James eu hail ethol yn ddiwrthwynebiad yn etholiadau 1885 a 1886

Ymddiswyddodd James o'r Senedd ym 1888 a bu isetholiad ar 14 Mawrth a chafodd David Alfred Thomas ei ethol yn ddiwrthwynebiad ar ran y Rhyddfrydwyr Gladstonaidd i'w olynu.

Bu Henry Richard marw ym mis Awst 1888 a chafwyd isetholiad ar 26 Hydref 1888.

Isetholiad 26 Hydref,1888 Bwrdeistref Merthyr Tudful Etholfraint 15,411
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
style="background-color: Nodyn:Rhyddfrydwr Annibynnol/meta/lliw; width: 5px;" |	[[Rhyddfrydwr Annibynnol|Nodyn:Rhyddfrydwr Annibynnol/meta/enwbyr]]	William Pritchard Morgan	7,159	59.1
	Rhyddfrydol	R Ffoulkes Griffiths	4,956	40.9
Mwyafrif			2,193
style="background-color: Nodyn:Rhyddfrydwr Annibynnol/meta/lliw" |	[[Rhyddfrydwr Annibynnol|Nodyn:Rhyddfrydwr Annibynnol/meta/enwbyr]] yn disodli Rhyddfrydol		Gogwydd

Etholiadau yn y 1890au

David Alfred Thomas

Etholiad cyffredinol 1892 Bwrdeistref Merthyr Tudful Etholfraint 17,271
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Rhyddfrydol	David Alfred Thomas	11,948	45.9
	Rhyddfrydol	William Pritchard Morgan	11,756	45.2
	Ceidwadwyr	B F Williams	2,304	8.9
Mwyafrif			192
Mwyafrif			9,452
	Rhyddfrydol yn disodli [[Rhyddfrydwr Annibynnol|Nodyn:Rhyddfrydwr Annibynnol/meta/enwbyr]]		Gogwydd
	Rhyddfrydol yn cadw		Gogwydd

Etholiad cyffredinol 1895 Bwrdeistref Merthyr Tudful Etholfraint 17,024
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Rhyddfrydol	David Alfred Thomas	9,250	37.1
	Rhyddfrydol	William Pritchard Morgan	2,029	34.2
	Ceidwadwyr	H C Lewis	6,525	26.1
	Rhyddfrydwr Llafur Annibynnol	A Upward	659	2.6
Mwyafrif			696
Mwyafrif			2,029
	Rhyddfrydol yn cadw		Gogwydd
	Rhyddfrydol yn cadw		Gogwydd

Etholiadau yn y 1900au

Keir Hardie

Etholiad cyffredinol 1900 Bwrdeistref Merthyr Tudful Etholfraint 15,400
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Rhyddfrydol	David Alfred Thomas	8598	46.9
	Llafur	James Keir Hardie	5,745	45.2
	Rhyddfrydol	William Pritchard Morgan	4,004	21.8
Mwyafrif			2,853
Mwyafrif			1,741
	Rhyddfrydol yn cadw		Gogwydd
	Llafur yn disodli Rhyddfrydol		Gogwydd

Etholiad cyffredinol 1906 Bwrdeistref Merthyr Tudful Etholfraint 21,438
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Rhyddfrydol	David Alfred Thomas	13,971	43.7
	Llafur	James Keir Hardie	10,187	31.9
	Rhyddfrydol	H Radclife	7,776	24.4
Mwyafrif			3,784
Mwyafrif			2,411
	Rhyddfrydol yn cadw		Gogwydd
	Llafur yn cadw		Gogwydd

Etholiadau yn y 1910au

Edgar Rees Jones

Etholiad cyffredinol Ionawr 1910 Bwrdeistref Merthyr Tudful Etholfraint 23,219
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Rhyddfrydol	Edgar Rees Jones	15,448	41
	Llafur	James Keir Hardie	13,847	36.8
	Ceidwadwyr	A C Fox Davies	4,756	12.6
style="background-color: Nodyn:Rhyddfrydwr Annibynnol/meta/lliw; width: 5px;" |	[[Rhyddfrydwr Annibynnol|Nodyn:Rhyddfrydwr Annibynnol/meta/enwbyr]]	William Pritchard Morgan	3,639	9.6
Mwyafrif			1,067
Mwyafrif			9,085
	Rhyddfrydol yn cadw		Gogwydd
	Llafur yn cadw		Gogwydd

Etholiad cyffredinol Rhagfyr 1910 Bwrdeistref Merthyr Tudful Etholfraint 23,219
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Rhyddfrydol	Edgar Rees Jones	12,258	42.2
	Llafur	James Keir Hardie	11,507	39.6
	Unoliaethol Ryddfrydol	J H watts	5,277	18.2
Mwyafrif			1,067
Mwyafrif			9,085
	Rhyddfrydol yn cadw		Gogwydd
	Llafur yn cadw		Gogwydd

Bu farw Keir Hardy ym 1915 a chynhaliwyd isetholiad ar 29 Tachwedd,1915.

Charles Butt Stanton

Isetholiad Bwrdeistref Merthyr Tudful 1915 Etholfraint 24,192
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Llafur Annibynnol	Charles Butt Stanton	10,286	62.8
	Llafur	James Winstone	6,080	37.2
Mwyafrif			4,206
	Annibynnol yn disodli Llafur		Gogwydd

Etholiad cyffredinol 1918 Diddymu'r Etholaeth

Gweler hefyd

• Sir Forgannwg (etholaeth seneddol)
• Aberdâr (etholaeth seneddol)
• Merthyr (etholaeth seneddol)
• Merthyr Tudful (etholaeth seneddol)
• Merthyr Tudful a Rhymni (etholaeth seneddol)