Angladd Edward VII

Oddi ar Wicipedia

Digwyddodd angladd gwladol Edward VII, Brenin Teyrnas Unedig Prydain Fawr ac Iwerddon ac Ymerawdwr India, ar ddydd Gwener, 20 Mai 1910. Yr angladd oedd y casgliad mwyaf o frenhindod Ewropeaidd erioed, gyda chynrychiolwyr o 70 talaith, a’r olaf cyn i lawer o deuluoedd brenhinol gael eu diorseddu yn y Rhyfel Byd Cyntaf a’i ganlyniad.[1]

Trefnu[golygu | golygu cod]

Brenin Edward VII yn gorwedd ar goedd yn Neuadd Westminster, 17-19 Mai 1910.

Bu farw Brenin Edward VII ar 6 Mai. Yn gyntaf bu'n gorwedd ar goedd yn breifat yn Ystafell yr Orsedd ym Mhalas Buckingham.[2] Yna, ar 17 Mai, aeth â'r arch mewn gorymdaith i Neuadd San Steffan, lle'r bu'n gorwedd ar goedd yn gyhoeddus.[3] Dyma'r tro cyntaf i aelod o'r Teulu Brenhinol gorwedd ar goedd yna, ac fe'i hysbrydolwyd gan y gorwedd ar goedd William Gladstone yno ym 1898.[2] Ar y diwrnod cyntaf, ciwiodd miloedd o aelodau'r cyhoedd yn amyneddgar yn y glaw i dalu eu parch; cafodd tua 25,000 o bobl eu gwrthod pan gaewyd y gatiau am 10yh. Ar 19 Mai, roedd Kaiser Wilhelm II eisiau cau'r neuadd wrth iddo osod blodeudorch; fodd bynnag, dywedodd yr heddlu y gallai fod anhrefn pe bai hynny'n digwydd, felly aeth â'r Kaiser i mewn trwy fynedfa arall tra bod y cyhoedd yn parhau i gerdded heibio.[4] Amcangyfrifir bod hanner miliwn o bobl wedi ymweld â'r neuadd yn ystod y tridiau yr oedd ar agor.[5]

Cynhaliwyd yr angladd bythefnos ar ôl marwolaeth y brenin ar 20 Mai. Ymgasglodd torfeydd enfawr i wylio'r orymdaith, amcangyfrifir eu bod rhwng tair a phum miliwn. Cafodd llwybr yr orymdaith ei leinio gan 35,000 o filwyr.[6] Aeth o Balas Buckingham i Neuadd Westminster, lle cynhaliwyd seremoni fach gan yr Archesgob Caergaint Randall Davidson, o flaen grŵp bach o alarwyr swyddogol - ei wraig weddw y Frenhines Alexandra, ei fab y Brenin Siôr V, ei ferch Y Dywysoges Victoria, ei frawd Dug Connaught, a'i nai Wilhelm II, Ymerawdwr yr Almaen. Arhosodd gweddill y parti angladd y tu allan i'r Neuadd, a oedd yn cynnwys miloedd o bobl. Canodd Big Ben, y gloch yn nhŵr y cloc gerllaw, 68 o weithiau, un ar gyfer pob blwyddyn o fywyd Edward VII. Hwn oedd y tro cyntaf iddo gael ei ddefnyddio fel hyn ar gyfer angladd brenin.[7]

Yna aeth yr orymdaith gyfan ymlaen o Neuadd Westminster, trwy Whitehall a'r Mall, o Hyde Park Corner hyd at Marble Arch, ac oddi yno i Orsaf Paddington. Oddi yno, cludodd trên angladd y galarwyr i Windsor.[2] Defnyddiodd y galarwyr y Trên Brenhinol, a gafodd ei dynnu ynghyd â'r car angladdol a adeiladwyd ar gyfer y Frenhines Victoria, gan locomotif King Edward.[8] O'r orsaf, parhaodd yr orymdaith ymlaen i Gastell Windsor, a chynhaliwyd seremoni angladdol llawn yng Nghapel San Siôr. Dilynodd y gwasanaeth angladdol y fformat a ddefnyddiwyd ar gyfer y Frenhines Fictoria, ond cafodd Edward ei gladdu yn y capel, yn lle Frogmore. Roedd y litwrgi wedi'i seilio'n agos ar y Order of the Burial of the Dead o'r Llyfr Gweddi Gyffredin. Roedd y Frenhines Alexandra wedi gofyn yn benodol am anthem gan Syr Arthur Sullivan, fodd bynnag, roedd yr Archesgob Davidson ac uwch glerigwyr eraill o'r farn nad oedd gan y darn ddigon o ddifrifwch, ac yn lle defnyddion nhw His Body Is Buried In Peace o Funeral Anthem For Queen Caroline gan George Frideric Handel.[2]

Claddwyd corff Edward dros dro yn y Gromgell Frenhinalt yn Windsor o dan Gapel Albert. Yn ôl cyfarwyddiadau’r Frenhines Alexandra, dyluniwyd a gweithredwyd cofeb gan Bertram Mackennal ym 1919, yn cynnwys corffddelwau'r brenin a’r frenhines mewn marmor gwyn wedi’i osod ar arch carreg marmor du a gwyrdd. Ar ôl marwolaeth y frenhines ym 1925 claddwyd y ddau gorff yn y gofeb hon yn yr Ystlys Dde. Mae'r gofeb yn cynnwys darlun o hoff gi Edward, Cesar, yn gorwedd wrth ei draed.[9]

Pobl yn yr orymdaith[golygu | golygu cod]

Y Naw Sofran yn Windsor ar gyfer angladd y Brenin Edward VII, ar 20 Mai 1910. Yn sefyll, o'r chwith i'r dde: Haakon VII o Norwy, Ferdinand o Fwlgaria, Manuel II o Bortiwgal, Wilhelm II o'r Almaen, George I o Wlad Groeg ac Albert I o Wlad Belg. Yn eistedd, o'r chwith i'r dde: Alfonso XIII o Sbaen, George V o'r Deyrnas Unedig a Frederick VIII o Ddenmarc.

Roedd yr angladd yn nodedig am y nifer enfawr o frenhindod pwysig Ewropeaidd a'r byd a gymerodd ran ynddo. Yn yr orymdaith angladdol y roedd gorymdaith ceffyl wedi'i dilyn gan 11 o gerbydau. Ynghyd â ffigurau milwrol amrywiol, roedd y ffigurau ar gefn ceffyl yn cynnwys y canlynol:

Procession of the Nine Kings, gan Harry Payne.
  • Siôr V, Brenin y Deyrnas Unedig, mab y diweddar Frenin
  • Wilhelm II, Ymerawdwr yr Almaen a Brenin Prwsia, nai y diweddar Frenin
  • Tywysog Arthur, Dug Connaught a Strathearn, brawd y diweddar Frenin
  • George I o Roeg, brawd yng nghyfraith y diweddar Frenin
  • Alfonso XIII, Brenin Sbaen, nai yng nghyfraith y diweddar Frenin
  • Haakon VII, Brenin Norwy, nai a mab-yng-nghyfraith y diweddar Frenin
  • Frederick VIII, Brenin Denmarc, brawd yng nghyfraith y diweddar Frenin
  • Manuel II, Brenin Portiwgal, cyd-aelod o Dŷ Saxe-Coburg a Gotha
  • Ferdinand I, Tsar Bwlgaria, cyd-aelod o Dŷ Saxe-Coburg a Gotha
  • Albert I, Brenin y Gwlad Belg, cyd-aelod o Dŷ Saxe-Coburg a Gotha
  • Franz Ferdinand, Archddug Awstria, etifedd tebygol i orsedd Awstria-Hwngari (yn cynrychioli Ymerawdwr Awstria )
  • Şehzade Yusuf Izzeddin, Tywysog Ymerodraeth Otomanaidd (yn cynrychioli'r Swltan Otomanaidd)
  • Archddug Michael Alexandrovich o Rwsia, brawd iau'r Ymerawdwr Rwsia; nai y diweddar Frenin
  • Tywysog Emanuele Filiberto, Dug Aosta, cefnder i Frenin yr Eidal
  • Tywysog Fushimi Sadanaru, cefnder i'r Ymerawdwr Japan
  • Constantine I o Roeg, Dug Sparta, nai y diweddar Frenin
  • Tywysog Ferdinand o Rwmania, nai yng nghyfraith y diweddar Frenin (yn cynrychioli Brenin Rwmania)
  • Tywysog Rupprecht o Bafaria, ŵyr Rhaglyw Tywysog Bafaria
  • Dug Albrecht o Württemberg, cefnder i Frenin Württemberg[10]
  • Tywysog Alecsander o Serbia (yn cynrychioli Brenin Serbia)
  • Tywysog Henry o'r Iseldiroedd, gŵr Brenhines yr Iseldiroedd
  • Ernest Louis, Archddug Hesse a'r Rhein, nai y diweddar Frenin
  • Adolphus Frederick V, Archddug Mecklenburg-Strelitz
  • Tywysog Henry o Brwsia, nai y diweddar Frenin
  • Dug Saxe-Coburg a Gotha, nai y diweddar Frenin
  • Tywysog Johann Georg o Sacsoni, brawd Brenin Sacsoni
  • Tywysog Carl, Dug Västergötland, brawd Brenin Sweden a nai yng nghyfraith y diweddar Frenin
  • Tywysog Waldeck a Pyrmont
  • Tywysog Mohammed Ali o'r Aifft, etifedd tebygol i orsedd yr Aifft (yn cynrychioli Khedive yr Aifft a Swdan)
  • Tywysog Arthur o Connaught, nai y diweddar Frenin
  • Tywysog Christian o Schleswig-Holstein, brawd yng nghyfraith y diweddar Frenin
  • Tywysog Albert o Schleswig-Holstein, nai y diweddar Frenin
  • Tywysog Alexander o Battenberg, nai y diweddar Frenin
  • Dug Fife, mab-yng-nghyfraith y diweddar Frenin
  • Dug Tec, brawd yng nghyfraith olynydd y diweddar Frenin
  • Tywysog Francis o Tec, brawd yng nghyfraith i olynydd y diweddar Frenin
  • Tywysog Alexander o Tec, brawd yng nghyfraith olynydd y diweddar Frenin a nai yng nghyfraith y diweddar frenin
  • Tywysog Andrew o Wlad Groeg a Denmarc, nai y diweddar Frenin
  • Archddug Michael Mikhailovich o Rwsia
  • Tywysog Maximilian o Baden, nai yng nghyfraith y diweddar Frenin, etifedd tebygol i orsedd Baden (yn cynrychioli Archddug Baden)
  • Tywysog Danilo o Montenegro (yn cynrychioli Tywysog Montenegro)
  • Tywysog Christopher o Wlad Groeg a Denmarc, nai y diweddar Frenin
  • Tywysog Philipp o Saxe-Coburg a Gotha
  • Archddug Etifeddol Mecklenburg-Strelitz
  • Tywysog Luís o Orléans-Braganza
  • Dug Penthièvre, aelod o dŷ brenhinol Orléanist
  • Clement Leopold Clement o Saxe-Coburg a Gotha
  • Tywysog Wolrad o Waldeck-Pyrmont
  • Tywysog Bovaradej o Siam, nai Brenin Siam

Ymhlith y rhai a ddilynodd ar ôl yn y cerbydau roedd:

Mynychodd perthnasau eraill y diweddar frenin yr angladd hefyd:[11]

  • Tywysog Louis o Battenberg, nai yng nghyfraith y diweddar frenin
  • Dug Argyll, brawd yng nghyfraith y diweddar frenin
  • Tywysog Maurice o Battenberg, nai y diweddar frenin
  • Iarll Edward Gleichen, hanner cefnder y diweddar frenin
  • Tywysog George o Battenberg, hen nai y diweddar frenin
  • Tywysoges Victoria Adelaide, Duges Saxe-Coburg a Gotha, nith yng nghyfraith y diweddar frenin
  • Tywysoges Alice o Wlad Groeg a Denmarc, gor-nith y diweddar frenin
  • Tywysoges Louis o Battenberg, nith y diweddar frenin
  • Margaret Cambridge, Duges Teck, chwaer yng nghyfraith olynydd y diweddar frenin
  • Tywysoges Louise o Battenberg, wyres y diweddar frenin
  • Tywysoges Victor o Hohenlohe-Langenburg , gwraig gweddw hanner cefnder y diweddar frenin
  • Iarlles Feodora Gleichen, hanner cefnder hanner diweddar frenin
  • Tywysog Ferdinand, Dug Alençon, cefnder y diweddar frenin
  • Gaston, Iarll Eu, cefnder y diweddar frenin
  • tywysog Emmanuel, Dug Vendôme, ail gefnder y diweddar frenin 

Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]

  1. ↑ Tuchman 2014, t. 1.
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 Range, Matthias (2016). British Royal and State Funerals: Music and Ceremonial since Elizabeth I. Boydell Press. tt. 277=278. ISBN 978-1783270927. Gwall cyfeirio: Tag <ref> annilys; mae'r enw "Range_2016" wedi'i ddiffinio droeon gyda chynnwys gwahanol
  3. ↑ "Plaque: Westminster Hall - Edward VII". www.londonremembers.com. London Remembers. Cyrchwyd 23 November 2019.
  4. ↑ Hibbert, Christopher (2007). Edward VII: The Last Victorian King. Basingstoke, Hampshire: Palgrave Macmillan. t. 318. ISBN 978-1-4039-8377-0.
  5. ↑ Quigley, Christine (2005). The Corpse: A History. Jefferson NC: McFarland & Co. t. 67. ISBN 978-0786424498.
  6. ↑ Hopkins, John Castell (1910). The Life of King Edward VII. Palala Press (2016 reprint). t. 342. ISBN 978-1356057740.
  7. ↑ Weinreb & Hibbert 1992
  8. ↑ Maggs, Colin (2011). The Branch Lines of Berkshire. Stroud, Gloucestershire: Amberley Publishing. t. 10. ISBN 978-1848683471.
  9. ↑ Dodson, Aidan (2004). The Royal Tombs of Great Britain: An Illustrated History. Gerald Duckworth & Co Ltd. t. 145. ISBN 978-0715633106.
  10. ↑ Tuchman 2014, t. 6.
  11. ↑ "The London Gazette, Supplement:28401, Page:5471". www.thegazette.co.uk. TSO. 26 July 1910. Cyrchwyd 24 November 2019.
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Angladd_Edward_VII&oldid=12437313"