Boris Spassky

Oddi ar Wicipedia
Boris Spassky
Ganwyd30 Ionawr 1937 Edit this on Wikidata
St Petersburg Edit this on Wikidata
Man preswylMeudon Edit this on Wikidata
DinasyddiaethYr Undeb Sofietaidd, Ffrainc, Rwsia Edit this on Wikidata
Galwedigaethchwaraewr gwyddbwyll Edit this on Wikidata
Gwobr/auChess Oscar, pencampwr gwyddbwyll y byd, Chess Oscar, Urdd y Bathodyn Anrhydedd, Medal "For Labour Valour, Meistr Anrhydeddus Chwaraeon, CCCP, Tystysgrif er Anrhydedd Arlywydd Ffederasiwn Rwsia Edit this on Wikidata
Chwaraeon
Gwlad chwaraeonRwsia, Ffrainc, Yr Undeb Sofietaidd Edit this on Wikidata

Mae Boris Vasilievich Spassky ( Rwseg Borís Vasíl'yevich Spaceskiy ; ganwyd 30 Ionawr 1937) yn Uwchfeistr gwyddbwyll Rwsiaidd ac ef oedd degfed Pencampwr Gwyddbwyll y Byd, o 1969 i 1972. Chwaraeodd Spassky dair gornest am bencampwriaeth y byd: collodd i Tigran Petrosian ym 1966; trechodd Petrosian ym 1969 i ddod yn bencampwr; yna collodd mewn gornest enwog i Bobby Fischer ym 1972.

Enillodd Spassky Bencampwriaeth Gwyddbwyll Sofietaidd ddwywaith (1961, 1973), a chollodd ddwywaith mewn gemau ail gyfle (1956, 1963), ar ôl dod yn gyfartal gyntaf. Bu'n Ymgeisydd am Bencampwriaeth Gwyddbwyll y Byd saith gwaith (1956, 1965, 1968, 1974, 1977, 1980 a 1985). Yn ogystal â'i fuddugoliaethau ymgeiswyr ym 1965 a 1968, cyrhaeddodd Spassky y rownd go-gynderfynol ym 1974 a'r rownd derfynol ym 1977.

Ymfudodd Spassky i Ffrainc ym 1976, a dod yn ddinesydd Ffrengig ym 1978. Parhaodd i gystadlu mewn twrnameintiau. Collodd Spassky ail gêm answyddogol ym 1992 yn erbyn Fischer. Yn 2012, gadawodd Ffrainc a dychwelyd i Rwsia.

Bywyd cynnar[golygu | golygu cod]

Ganwyd Spassky yn Leningrad (St Petersburg erbyn hyn) i rieni Rwseg. Roedd ei dad, Vasili Vladimirovich Spassky, yn y fyddin, ac o deulu Vladimir Alexandrovich Spassky, offeiriad amlwg eglwys Uniongred Rwsiaidd yn Llywodraethiaeth Kursk, a hefyd yn brotoiereus yn Eglwys Rwsia (o 1916), yn Ddirprwy yn y Dwma Gwladol (1912-1917), ac yn aelod gweithgar o 'Undeb Pobl Rwsia'. [1] [2] Roedd mam Boris, Ekaterina Petrovna Spasskaya ( née Petrova) yn athrawes ysgol. Fe'i ganed hi ym mhentref Ryadnevo yn ardal Gdov yn blentyn siawns i Daria Ivanovna Ivanova (o deulu gwerinol lleol) ac Andrei Kupriyanovich Kupriyanov, landlord a oedd yn berchen ar dai yn St Petersburg a Pskov. Ar ôl peth amser aeth Daria Ivanovna i Petersburg, gan adael ei merch gyda Petr Vasiliev, perthynas iddi, a gododd Ekaterina o dan y cyfenw Petrova. Ymunodd hi â'i mam yn ddiweddarach. [3] [4]

Dysgodd Spassky chwarae gwyddbwyll pan yn bump oed ar drên yn ffoi Leningrad yn ystod gwarchae'r ddinas yn yr Ail Ryfel Byd. Ym 1947, yn ddeg oed, trechodd y pencampwr Sofietaidd Mikhail Botvinnik mewn arddangosfa ar y pryd yn Leningrad.[5] Hyfforddwr cynnar Spassky oedd Vladimir Zak, Meistr a hyfforddwr uchel ei barch. Yn ystod ei ieuenctid, roedd Spassky yn aml yn gweithio ar wyddbwyll am sawl awr y diwrnod gyda hyfforddwyr lefel Meistr. Ef oedd y chwaraewr Sofietaidd ieuengaf i gyrraedd safle categori un (10 oed), safle meistr ymgeisydd (11 oed), a rheng Meistr Sofietaidd (15 oed). Ym 1952, tra'n 15, sgoriodd Spassky 50 y cant yn rownd gynderfynol y Bencampwriaeth Sofietaidd yn Riga, a daeth yn ail ym Mhencampwriaeth Leningrad yr un flwyddyn, a dderbyn canmoliaeth uchel gan Botvinnik.

Gyrfa[golygu | golygu cod]

Yr agoriadau y chwaraeai Spassky fel arfer gyda Gwyn a Du oedd yr Amddiffyniad Sisilaidd a'r Ruy Lopez. [6]

Mae Spassky wedi curo chwe Phencampwr y Byd diamheuol o leiaf ddwywaith (dim o reidrwydd tra'r oeddent yn bencampwyr): Vasily Smyslov, Mikhail Tal, Tigran Petrosian, Bobby Fischer, Anatoly Karpov, a Garry Kasparov .

Uwchfeistr ifanc[golygu | golygu cod]

Spassky ym 1956

Gwnaeth Spassky ei ymddangosiad rhyngwladol cyntaf ym 1953, yn 16 oed, yn Bucharest, Rwmania, gan orffen yn gydradd bedwerydd gyda Laszlo Szabo efo 12/19, mewn cystadleuaeth a enillwyd gan ei hyfforddwr, Alexander Tolush. [7] Curodd Vasily Smyslov, a heriodd am Bencampwriaeth y Byd y flwyddyn ganlynol.

Yr un flwyddyn, dyfarnwyd y teitl Meistr Rhyngwladol i Spassky gan FIDE yn ei chyngres yn Schaffhausen, y Swistir. [8] Ar ei ymgais gyntaf yn rownd derfynol y Bencampwriaeth Sofietaidd, a gynhaliwyd ym Moscow ym 1955, gorffennodd Spassky yn gydradd drydydd efo 11½/19, [9] tu ôl i Smyslov ac Efim Geller, a thrwy hyn cymhwysodd ar gyfer Rhwngzonal Gothenburg yn ddiweddarach yn y flwyddyn..

Yna, enillodd Bencampwriaeth Iau Gwyddbwyll y Byd a gynhaliwyd yn Antwerp, Gwlad Belg, gan sgorio 6/7 i gymhwyso ar gyfer y rownd derfynol, [10] a 8/9 yn y rownd derfynol i ennill pwynt ar y blaen i Edmar Mednis [11]

Wrth orffen yn gydradd seithfed gyda 11/20 yng Ngothenburg, [12] cymhwysodd Spassky ar gyfer Twrnamaint yr Ymgeiswyr 1956, a gynhaliwyd yn Amsterdam, ac ennillodd y teitl o Uwchfeistr yn awtomatig, yr ieuengaf i ddal y teitl hyd hynny. Yn Amsterdam, gorffennodd yn gydradd drydydd gyda phedwar arall allan o ddeg chwaraewr, gan sgorio 9½/18. [13]

Yn y 23ain Pencampwriaeth Sofietaidd, a gynhaliwyd yn Leningrad yn ystod Ionawr-Chwefror 1956, [14] daeth Spassky yn gydradd gyntaf gyda 11½/19, efo Mark Taimonov ac Yuri Averbakh, ond enillodd Taimanov y gemau ailgyfle i ddod yn bencampwr, [15] gan drechu Spassky yn eu dwy gêm. Yna daeth Spassky'n gydradd gyntaf mewn rownd gynderfynol ar gyfer y 24ain Pencampwriaeth Sofietaidd, ac felly cymhwyso iddo. [16]

Canlyniadau anwastad[golygu | golygu cod]

Methodd gymhwyso i'r ddau Rhwngzonal nesaf (1958 a 1962), ac felly colli'r cyfle i chwarae am Bencampwriaeth y Byd. Roedd hyn yn cyd-fynd â thair blynedd olaf ei briodas gyntaf, cyn ei ysgariad ym 1961, [17] yr un flwyddyn a'i 'ysgariad' gyda'i hyfforddwr Tolush.

Yn y 24ain Pencampwriaeth Sofietaidd, a chwaraewyd ym Moscow yn ystod Ionawr-Chwefror 1957, gorffennodd Spassky'n gydradd bedwerydd gyda Tolush, [18] y ddau'n sgorio 13/21, tra'r oedd Mikhail Tal yn ennill y cyntaf o'i chwech teitl Sofietaidd, ac yn dechau ei esgyniad i bencampwriaeth y byd ym 1960.

Methodd Spassky gymhwyso ar gyfer Rhwngzonal Portoroz ar ol colli yn y rownd olaf yn erbyn Tal, mewn gêm llawn tensiwn ym Mhencampwriaeth Sofietaidd 1958, [19] a gynhaliwyd yn Riga . Roedd gan Spassky fantais am ran helaeth o'r gêm, ond methodd ennill buddugoliaeth anodd ar ôl gohirio, ac wedyn gwrthododd gynnig gêm gyfartal. Byddai buddugoliaeth wedi cymhwyso Spassky ar gyfer y Rhwngzonal, a byddai gêm gyfartal wedi sicrhau cydradd pedwerydd safle gydag Yuri Averbakh, efo cymhwysteru yn dal yn bosibl trwy gêm ail gyfle.

Daeth Spassky yn gydradd gyntaf ym Moscow 1959 efo 7/11, gyda Smyslov a David Bronstein. [20] Gorffennodd yn gydradd ail gyda Tal yn rownd derfynol y 26ain Pencampwriaeth Sofietaidd, yn Tbilisi 1959, un pwynt y tu ôl i'r pencampwr Tigran Petrosian, efo 12½/19. [21] Yn fuan wedyn sgoriodd Spassky fuddugoliaeth yn Riga 1959, efo 11½/13, hanner pwynt o flaen Vladas Mikenas. [22] Yn rownd derfynol y 27ain Pencampwriaeth Sofietaiddd gorffennodd Spassky yn gydradd nawfed, efo 10/19, tra'r enillodd Viktor Korchnoi ei deitl Sofietaidd cyntaf. [23] Aeth Spassky i'r Ariannin, ac roedd yn gydradd gyntaf gyda Bobby Fischer, ddau bwynt o flaen Bronstein, ym Mar del Plata 1960 efo 13½/15, [24] gan guro Fischer yn eu gêm unigol gyntaf. Chwaraeodd Spassky ar fwrdd un i'r Undeb Sofietaidd yn y 7fed Olympiad i Fyfyrwyr yn Leningrad, [25] a cafodd y fedal arian, [26] gan golli yr aur i William Lombardi, a colli yn eu gêm unigol hefyd. [27]

Daeth siom arall i Spassky wrth geisio cymhwyso ar gyfer y Rhwngzonal nesaf, y rownd derfynol Sofietaidd, a chwaraewyd ym Moscow 1961, [28] pan gollodd unwaith eto mewn gêm rownd olaf hollbwysig, y tro hwn i Leonid Stein. Gorffennodd Spassky yn gyfartal bumed.efo 11/19, tra roedd Petrosian yn fuddugol.

Cystadlu am y teitl[golygu | golygu cod]

Penderfynodd Spassky newid hyfforddwyr, o'r ymosodwr brwd Alexander Tolush i'r strategydd tawelach Igor Bondarevsky. Bu hyn yn allweddol i'w adfywiad. Enillodd ei gyntaf (o ddau) deitl yr Undeb Sofietaidd yn y 29ain Pencampwriaeth Sofietaidd yn Baku 1961, efo sgôr o 14½/20, hanner pwynt ar y blaen i Lev Polugaevsky. [29] Roedd yn gydradd ail gyda Polugaevsky yn Hafana 1962 efo 16/21, y tu ôl i Miguel Najdorf. [30] Gorffennodd yn gydradd bumed, gyda Leonid Stein yn y 30ain Pencampwriaeth Sofietaidd a gynhaliwyd yn Yerevan 1962, efo 11½/19.[31] Yn y 31ain Pencampwriaeth Sofietaidd yn Leningrad 1963, roedd Spassky yn gydradd gyntaf gyda Stein a Ratmir Kholmov, [32] ond enillodd Stein y bencampwriaeth yn y gemau ail-gyfle ym 1964.[33] Enillodd Spassky ym Melgrâd ym 1964 efo 13/17 di-guro, tra'r oedd Korchnoi a Borislav Ivkov yn gydradd ail efo 11½. [34] Gorffennodd yn bedwerydd yn Sochi 1964 efo 9½/15, pan fu Nikolai Krogius yn fuddugol. [35]

Yn y Zonal Sofietaidd ym Moscow ym 1964, cystadleuaeth saith chwaraewr pawb-yn-chwarae-pawb, enillodd Spassky efo 7/12, er dechrau efo un gêm gyfartal a dwy golled, i fynd ymlaen i Rhwngzonal Amsterdam yr un flwyddyn. [36] Yn Amsterdam, daeth yn gydradd gyntaf gyda Mikhail Tal, Vasily Smyslov a Bent Larsen efo 17/23, gyda'r pedwar, ynghyd â Borislav Ivkov a Lajos Portisch [37] yn cymhwyso ar gyfer Gemau'r Ymgeiswyr oedd newydd eu creu ar gyfer y flwyddyn nesaf. . Gyda Bondarevsky, ehangodd a dyfnhaodd arddull Spassky, gyda chanlyniadau gwael yn cael eu halltudio gan fwyaf, ac eto roedd ei ysbryd ymladdol hyd yn oed yn well. Ychwanegodd syndod a seicoleg at ei gêm,, ac yn y pen draw aeth hyn ag ef i'r brig.

Ymgeisydd[golygu | golygu cod]

Gallai Spassky wneud bob dim wrth y bwrdd gwyddbwyll, ac roedd ei arddull addasadwy yn fantais amlwg wrth guro llawer o'r Uwchfeistri gorau. Yng Nghylch 1965, curodd Paul Keres yn rownd yr wyth olaf yn Riga 1965 gyda strategaeth ofalus, gan ennill yn y gêm olaf i orffen 6–4 (+4−2=4). [38] Hefyd yn Riga, trechodd Efim Geller gydag ymosodiadau beiddgar, gan ennill o 5½–2½ (+3−0=5). [39] Yna, yn yr ornest olaf yr Ymgeiswyr yn erbyn Mikhail Tal yn Tbilisi 1965, llwyddodd Spassky i lywio'r chwarae i sefyllfaodd tawelach, gan osgoi cryfder tactegol y cyn-bencampwr, neu drwy osod pris rhy uchel am gymhlethdodau. Er iddo golli’r gêm gyntaf, enillodd o 7–4 (+4−1=6). [40]

Enillodd Spassky ddau dwrnamaint cyn chwarae am y bencampwriaeth. Roedd yn gydradd gyntaf gyda Wolfgang Unzicker yn nhrydedd Cofeb Chigorin yn Sochi, ym 1965 efo 10½/15, [41] ac yna'n gydradd gyntaf gyda Wolfgang Uhlmann yn Hastings 1965-66 efo 7½/9. [42]

Collodd Spassky gornest galed yn erbyn Petrosian ym Moscow, gan sgorio tair buddugoliaeth a pedair colled, gyda dwy ar bumtheg gêm gyfartal, [43] er mai dim ond yn y trydedd gêm ar hugain y daeth yr olaf o'i dair buddugoliaeth, sef ar ol i Petrosian sicrhau ei fod yn cadw'r teitl. Hon oedd y fuddugoliaeth lwyr gyntaf i bencampwr ers yr olaf o amddiffynfeydd llwyddiannus Alekhine yn erbyn Bogoljubov ym 1934. [44]

Cystadleuaeth cyntaf Spassky ar ôl colli oedd pedwaredd Cofeb Chigorin, lle daeth yn gydradd bumed gydag Anatoly Lein, tra'r enillodd Korchnoi. [45] Yn Santa Monica 1966 (Cwpan Piatgorsky) daeth Spassky yn gyntaf (ar y blaen i Petrosian) efo 11.5/18 gyda Bobby Fischer yn ail efo 11/18, er i Fischer ddechrau'n sal iawn efo 3.5/9. [46] Enillodd Spassky hefyd yn Beverwijk 1967 efo 11/15, [47] hanner pwynt o flaen Anatoly Lutikov, a daeth yn gydradd gyntaf yn Sochi 1967 efo 10/15 gyda Krogius, Alexander Zaitsev, Leonid Shamkovich a Vladimir Simagin. [48]

Oherwydd iddo gyrraedd y ffeinal ym 1966, 'roedd Spassky'n cymhwyso'n awtomatig i'r cylch Ymgeiswyr nesaf. Ym 1968, wynebodd Geller eto, y tro hwn yn Sukhumi, ac ennillodd o'r un sgôr ag ym 1965 (5½–2½, +3−0=5). [49] Yna, chwaraeodd â Bent Larsen ym Malmö, ac enillodd eto o sgôr o 5½–2½ ar ôl ennill y tair gêm gyntaf. [50] Roedd y rownd derfynol yn erbyn ei hen wrthwynebydd o Leningrad, Victor Korchnoi yn Kyiv, a bu Spassky yn fuddugoliaethus (+4−1=5), [51] ac felly cymhwyso am ornest arall gyda Petrosian. Chwaraeodd un twrnamaint cyn yr ornest. yn Palma, a daeth yn gydradd ail (+10 - 1 = 6) gyda Larsen, pwynt tu ôl i Korchnoi. [52]

Cynhaliwyd yr ornest am Bencampwriaeth y Byd unwaith eto ym Moscow, a hyblygrwydd arddull Spassky oedd yr allwedd i'w fuddugoliaeth dros Petrosian, o 12½–10½. [53]

Pencampwr y Byd[golygu | golygu cod]

Ar ei ymddangosiad cyntaf ar ôl ennill y bencampwriaeth, daeth yn gyntaf yn San Juan ym mis Hydref 1969 efo 11½/15, pwynt a hanner ar y blaen [54] Yna chwaraeodd yn nhwrnamaint blynyddol Palma, lle gorffennodd yn bumed efo 10/17. Er na chollodd gêm ac er iddo drechu'r enillyddd Larsen, efo pedair-ar-ddeg gêm gyfartal gorffennodd ddau bwynt y tu ôl iddo [55] Ym Mawrth-Ebrill 1970, chwaraeodd Spassky ar y bwrdd cyntaf i'r Sofietiaid yn yr ornest enwog Yr Undeb Sofietaidd yn erbyn Y Byd ym Melgrad, [56] lle sgoriodd +1−1=1 yn y tair rownd gyntaf yn erbyn Larsen cyn i Stein ei ddisodli ar gyfer y rownd derfynol, ac enillodd y Sofietiaid 20½–19½. Enillodd gystadleuaeth pedwarochrog yn Leiden 1970 efo 7/12, pwynt o flaen Jan Hein Donner, gyda Larsen a Botvinnik yn dilyn. Hwn oedd ymddangosiad olaf Botvinnick mewn gornest go iawn. [57] Rhoedd Spassky'n gydradd gyntaf gyda Polugaevsky yng nghystadleuaeth blynyddol IBM a gynhaliwyd yn Amsterdam, 1970 efo 11½/15.[58] Daeth yn drydydd yng Ngothenburg 1971 efo 8/11, [59] y tu ôl i'r enillwyr Vlastimil Hort ac Ulf Andersson. Roedd yn gydradd gyntaf gyda Hans Ree ym Mhencampwriaeth Agored Canada,1971 yn Vancouver . Ym mis Tachwedd a Rhagfyr, gorffennodd y flwyddyn trwy ddod yn gydradd chweched gyda Tal, gan sgorio +4−2=11, yng Ngofeb Alekhine ym Moscow, lle'r oedd Stein ac Anatoly Karpov[60] yn gydradd gyntaf, llwyddiant dosbarth uchaf cyntaf Karpov .

Gêm bencampwriaeth gyda Fischer[golygu | golygu cod]

Bu Spassky yn Bencampwr y Byd am dair blynedd, hyd nes iddo golli i Fischer o'r Unol Daleithiau ym 1972, [61] a gelwir yr ornest gan rhai yn 'Gornest y Ganrif'. Chwaraewyd hi yn Reykjavík, Gwlad yr Iâ, yng nghanol y Rhyfel Oer, [62] ac fe'i hystyriwyd yn symbolaidd o'r gwrthdaro gwleidyddol rhwng y ddwy ochr. Cytunodd Spassky, gyda'i urddas naturiol, i lawer o ofynion a chwynion Fischer, gan gynnwys symud y trydedd gêm i ystafell ochr. Hon oedd yr ornest wyddbwyll gyntaf i gael sylw byd-eang, wrth i gyfryngau ledled y byd roi sylw i'r gêm. Cyn dechrau, am fod amheuaeth a fyddai Fischer yn troi fyny, siaradodd Ysgrifennydd Gwladol yr Unol Daleithau Henry Kissinger â Fischer ar y ffon i'w annog i chwarae'r gêm.

Cyn yr ornest, 'doedd Fischer erioed wedi curo Spassky, ac wedi colli tair gêm allan o bump yn ei erbyn. [63] Hefyd, roedd Spassky wedi sicrhau Geller fel ei hyfforddwr, ac roedd o hefyd wedi sgôio'n dda yn erbyn Fischer. Fodd bynnag, enillodd Fischer 12½/8½ (+7−3=11), (gydag un o'r tair colled oherwydd absenoldeb). [64]

Gellir rhannu'r ornest yn ddwy ran, y rhan gyntaf yn cael ei hennill yn hawdd gan Fischer, a'r ail yn frwydr agos. Am yr hawl i chwarae am y bencampwriaeth, roedd Fischer wedi trechu Mark Taimanov, Bent Larsen, a Tigran Petrosian, ond roedd Spassky yn fwy cystadleuol. Awgrymwyd bod Fischer wedi osgoi paratoiadau Spassky i raddau helaeth, gan fod Spassky a'i dîm wedi disgwyl iddo chwarae 1. e4 efo Gwyn. [65]

Yn ôl Reshevsky, roedd yr ornest yn siomedig. “Roedd camgymeriadau gan y ddau chwaraewr. Roedd rhai o wallau Spassky yn anhygoel. Mewn dwy gêm, er enghraifft, methodd Spassky gyfuniad un symudiad. Yn y cyntaf, gorfodwyd ef i ymddiswyddo ar unwaith, ac, yn yr ail, methodd siawns am fuddugoliaeth. Nid oedd Fischer ar ei orau ychwaith Gwnaeth gamgymeriadau mewn nifer o gemau. Roedd diffyg disgleirdeb yn ei chwarae, ond roedd ei amddiffyniad yn ardderchog." [66]

Cyn-bencampwr (1973-1985)[golygu | golygu cod]

Albin Planinc vs. Boris Spassky ym 1973

Rhwng Chwefror a Mawrth 1973, gorffennodd Spassky yn drydydd yn Tallinn efo 9/15, dri phwynt y tu ôl i Tal ; [67] roedd yn gydradd gyntaf yn Dortmund efo 9½/15 (+5−1=9) gyda Hans-Joachim Hecht ac Ulf Andersson. [68] Gorffennodd Spassky yn bedwerydd yn nhwrnamaint blynyddol IBM a gynhaliwyd yn Amsterdam, [69] un pwynt tu ôl i'r enillwyr Petrosian ac Albin Planinc. Ym mis Medi, sgoriodd Spassky 10/15 gan orffen yn ail i Tal yng Nghofeb Chigorin. [70] Yn yr 41ain Pencampwriaeth Sofietaidd [71] ym Moscow, sgoriodd 11½/17 gan orffen pwynt yn glir ar y blaen, gyda holl brif Uwchfeistri Sofietaidd y cyfnod yn chwarae.

Spassky ym 1980

Yng ngemau'r Ymgeiswyr 1974, trechodd Spassky yr Americanwr Robert Byrne yn San Juan, Puerto Rico o 4½–1½ (+3−0=3); [72] ond collodd y gêm gynderfynol yn Leningrad i Anatoly Karpov, er iddo ennill y gêm gyntaf, (+1−4=6). [73] Yn ei unig dwrnamaint ym 1974, chwaraeodd Spassky yn Solingen, gan orffen yn gydradd drydydd efo Bojan Kurajica 8½/14 (+4−1=9), tu ôl i'r cyd-enillwyr Lubomir Kavalek a Polugaevsky, a sgoriodd 10. [74]

Ym 1975, chwaraeodd Spassky ddwy gystadleuaeth, y cyntaf oedd y twrnamaint blynyddol yn Tallinn, lle gorffennodd yn gydradd ail gyda Fridrik Olfsson, gan sgorio 9½/15 (+5−1=9), un pwynt tu ôl i Keres, [75] yn yr ornest rhyngwladol olaf a enillwyd ganddo ef cyn ei farwolaeth sydyn ym mis Mehefin 1975. Ym ystod Hydref-Tachwedd, roedd Spassky yn ail i Geller yng Ngofeb Alekhine ym Moscow gyda sgôr o 10/15 (+6−1=8). [76]

Ym 1976, roedd rhaid i Spassky geisio gymhwyso trwy'r rhwngzonal, ond gorffennodd yn gydradd ddegfed ym Manila, [77] ymhell o fod yn gymwys ar gyfer gemau'r Ymgeiswyr, ond er hynny cafodd ei enwebu i chwarae ar ôl i Fischer wrthod cystadlu. Enillodd Spassky gêm arddangosfa gyda'r Uwchfeistr o'r Iseldiroedd Jan Timman yn Amsterdam 1977 o 4–2. [78] Curodd (mewn gemau ychwanegol) Hort yn wyth olaf gemau yr Ymgeiswyr Reykjavík 1977 o 8½–7½. [79] Yn ystod y gêm aeth Spassky yn sâl, a defnyddiodd ei holl ddyddiau gorffwys;  yna defnyddiodd Hort un o'i ddyddiau gorffwys ei hun, i ganiatáu mwy o amser i Spassky wella; Enillodd Spassky y gêm yn y diwedd.

Enillodd Spassky gêm arddangosfa yn erbyn Robert Hubner yn Solingen, 1977 o 3½–2½, [80] yna trechodd Lubomir Kavalek, hefyd yn Solingen, o 4–2 mewn arddangosfa arall. [81] Roedd yr ornest Ymgeiswyr nesaf yn erbyn Portisch yng Ngenefa 1977, ac enillodd Spassky o 8½–6½, gan gyrraedd y rownd derfynol.[82] Yn Melgrâd 1977–78, collodd Spassky i Korchnoi (+4−7=7). [83] Yn y gêm hon, aeth Spassky ar ei hôl hi 2½–7½, ac yna ennill pedair gêm yn olynol. Ar ôl dwy gêm gyfartal, enillodd Korchnoi y ddwy gêm nesaf a gorffen yn fuddugol 10½–7½..

Ar ol colli yn y rownd derfynol roedd Spassky wedi cymhwyso i gemau Ymgeiswyr 1980, a chwaraeodd Portisch eto, gyda'r ornest hon i'w chynnal ym Mecsico. Ar ôl pedair gêm ar ddeg, 7-7 oedd y sgôr, ond Portisch aeth ymlaen am iddo ennill mwy o gemau gyda'r darnau du. [84] Methodd Spassky gymhwyso o Rhwngzonal Toluca 1982, gan orffen yn drydydd tu ôl i Portisch a Torre, hanner pwynt yn fyr efo 8/13, [85] gyda'r ddau ohonynt yn mynd ymlaen. Roedd cystadleuaeth Ymgeiswyr 1985 yn dwrnamaint pawb-yn-chwarae-pawb ym Montpellier, Ffrainc, ac enwebwyd Spassky fel dewis y trefnydd. Cafodd 8/15 i orffen yn gydradd chweched gydag Alexander Beliavsky, tu ôl i'r cyd-enillwyr Andrei Sokolov, Rafael Vaganian ac Artur Yusopov, a hanner pwynt yn brin o gael cyfle i gymhwyso trwy gêm ail gyfle. [86] Hwn oedd ymddangosiad olaf Spassky ar lefel yr Ymgeiswyr.

Canlyniadau tîm rhyngwladol[golygu | golygu cod]

Chwaraeodd Spassky bum gwaith i'r Undeb Sofietaidd yn Olympiad y Myfyrwyr, ac ennillodd wyth medal. Sgoriodd 38½/47 (+31−1=15), sef 81.91 y cant. Ei ganlyniadau cyflawn:

  • Lyon 1955, bwrdd 2, 7½/8 (+7−0=1), aur tîm, aur bwrdd;
  • Reykjavík 1957, bwrdd 2, 7/9 (+5−0=4), aur tîm, aur bwrdd;
  • Varna 1958, bwrdd 2, 6½/9 (+4−0=5), aur tîm;
  • Leningrad 1960, bwrdd 1, 10/12 (+9−1=2), arian tîm;
  • Marianske Lazne 1962, bwrdd 1, 7½/9 (+6−0=3), aur tîm, aur bwrdd. [87] [88]

Chwaraeodd Spassky ddwywaith i'r Undeb Sofietaidd ym Mhencampwriaethau Tîm Ewrop, gan ennill pedair medal aur. Sgoriodd 8½/12 (+5−0=7), sef 70.83 y cant. Ei ganlyniadau cyflawn:

Chwaraeodd Spassky saith gwaith i dîm Olympaidd y Sofietaidd. Enillodd dair medal ar ddeg, a sgoriodd 69/94 (+45−1=48), sef 73.40 y cant. Ei ganlyniadau cyflawn:

  • Varna 1962, bwrdd 3, 11/14 (+8−0=6), aur tîm, medal aur bwrdd;
  • Tel Aviv 1964, 2il eilydd, 10½/13 (+8−0=5), aur tîm, bwrdd efydd;
  • Hafana 1966, bwrdd 2, 10/15, aur tîm.
  • Lugano 1968, bwrdd 2, 10/14, aur tîm, efydd bwrdd;
  • Siegen 1970, bwrdd 1, 9½/12, aur tîm, aur bwrdd;
  • Nice 1974, bwrdd 3, 11/15, aur bwrdd, aur tîm;
  • Buenos Aires 1978, bwrdd 1, 7/11 (+4−1=6), arian tîm. [89]

Chwaraeodd Spassky fwrdd un yng ngornest Yr Undeb Sofietaidd vs Gweddill y Byd ym Melgrad 1970, gan sgorio (+1−1=1) yn erbyn Larsen.

Cynrychiolodd Spassky Ffrainc mewn tri Olympiad, ar fwrdd un bob tro. Yn Thessaloniki 1984 sgoriodd 8/14 (+2−0=12). Yn Dubai 1986, sgoriodd 9/14 (+4−0=10). Ac yn olaf yn Thessaloniki 1988, sgoriodd 7½/13 (+3−1=9). Chwaraeodd ar fwrdd un i Ffrainc ym Mhencampwriaethau Tîm y Byd, a gynhaliwyd yn Lucerne 1985, lle sgoriodd 5½/9 (+3−1=5).

Gyrfa twrnamaint ar ôl 1976[golygu | golygu cod]

Spassky ym 1989

Yn ei flynyddoedd olaf, nid oedd Spassky'n ymroi'n llwyr i wyddbwyll. Ym 1976, ymfudodd i Ffrainc gyda'i drydedd wraig. Daeth yn ddinesydd Ffrengig ym 1978, a bu'n cystadlu i Ffrainc yn yr Olympiad Gwyddbwyll. Yn ddiweddarach bu Spassky yn byw gyda'i wraig ym Meudon ger Paris. [90] [91] [92]

Fodd bynnag, enillodd Spassky rai buddugoliaethau nodedig yn ei flynyddoedd olaf. Wedi ailddechrau chwarae twrnamaint ar ôl y golled i Korchnoi, daeth yn gydradd gyntaf efo Karpov yn Bugojno 1978 efo 10/15, [93] gyda'r ddau chwaraewr yn sgorio +6-1=8 i orffen pwynt o flaen Timman. Roedd yn gyntaf ym Montilla-Moriles 1978 efo 6½/9.[94] Ym Munich 1979, daeth yn gydradd gyntaf gyda Balashov, Andersson a Hubner efo 8½/13. [95] [96] Cydradd gyntaf eto yn Baden 1980 gyda Beliavsky, efo 10½/15. [97] Enillodd ei grŵp rhagarweiniol yn Hambwrg 1982 gyda 5½/6, ond collodd y gêm ail gyfle olaf i Anatoly Karpov. [98] Ei ganlyniad gorau yn ystod y cyfnod hwn oedd curo Linares 1983 efo 6½/10, [99] ar y blaen i Karpov ac Andersson yn gydradd ail. Yn y London Lloyds' Bank Open 1984, daeth yn gydradd gyntaf gyda John Nunn a Murray Chandler efo 7/9. Enillodd yn Reykjavík 1985. Ym Mrwsel 1985, daeth yn ail gyda 10½/13 y tu ôl i Korchnoi. Yn Reggio Emilia 1986, roedd yn gydradd ail efo 6/11 tu ôl i Zoltan Ribli. Trechodd Fernand Gobett 4-0 mewn gêm yn Fribourg 1987.[100] Gorffennodd yn gydradd gyntaf yn nhwrnamaint Plaza yng Ngŵyl Gelfyddydau Ryngwladol Seland Newydd yn Wellington ym 1988, gyda Chandler ac Eduard Gufeld. [101] Roedd gradd Elo Spassky yn y deg uchaf yn y byd trwy'r 1980au cynnar [102] [103] [104] tan 1983, [105] ac yna'n ysbeidiol trwy ganol yr 1980au [106] [107] [108] nes iddo.ddisgyn allan am y tro olaf ym 1987. [109]

Fodd bynnag, dangosodd perfformiadau Spassky yng nghystadleuaethau Cwpan y Byd 1988 a 1989 na allai orffen erbyn hyn yn uchel iawn yn erbyn y chwaraewyr gorau. Chwaraeodd mewn tri o chwe digwyddiad Cwpan y Byd. Yn Belfor, lle sgoriodd 8/15, cydradd 4ydd-7fed, gyda Garry Kasparov yn ennill. [110] Yn Reykjavík, sgoriodd 7/17, cydradd 15fed-16eg, gyda Kasparov yn ennill eto. [111] Yn olaf, yn Barcelona, sgoriodd Spassky 7½/16 cydradd 8fed–12fed, gyda Kasparov yn gydradd gyntaf efo Ljubomir Ljubojevic. [112]

Chwaraeodd Spassky ym Mhencampwriaeth Ffrainc 1990 yn Angers, gan orffen yn bedwerydd efo 10½/15, gyda Marc Santo Roman yn fuddugol. [113] Yn Salamanca 1991, daeth yn ail efo 7½/11, tu ôl i Evgeny Vladimirov. Yna ym Mhencampwriaeth Ffrainc ym 1991 yn Montpellier, sgoriodd 9½/15 cydradd 4ydd–5ed, wrth i Santo Roman ennill eto. [114]

Ym 1992, ail-ymddangosodd Bobby Fischer, ar ôl ugain mlynedd, i drefnu "Gêm Ddialedd yr 20fed ganrif" yn erbyn Spassky ym Montenegro a MelgrâBelgrâd, fel ag i ail-chwarae Pencampwriaeth y Byd 1972. Erbyn hyn roedd Spassky yn 106 ar restr graddio FIDE, ac nid oedd Fischer yn ymddangos ar y rhestr o gwbl, am na fu'n chwarae. Collodd Spassky yr ornest efo sgôr o +5−10=15. Fodd bynnag, enillodd Spassky $1.65 miliwn am chwarae. [115]

Ym Mudapest ym 1993 chwaraeodd Spassky Judit Polgár, oedd yn un-ar-bumtheg oed ar y pryd, gan golli o drwch blewyn 4½–5½.

Parhaodd Spassky i chwarae mewn digwyddiadau achlysurol trwy'r 1990au, megis gêm y Veterans vs Merched ym Mhrâg, 1995. [116]

Bywyd ers 2000[golygu | golygu cod]

Spassky yn Ffrainc yn 2009

Ar 1af Hydref, 2006, cafodd Spassky strôc fach yn ystod darlith gwyddbwyll yn San Francisco . Yn ei ymddangosiad cyntaf wrth y bwrdd ar ôl hyn, cafodd ornest gyfartal mewn chwech gêm gyflym gyda Lajos Portisch ym mis Ebrill 2007.

Ar 27ain Fawrth, 2010, yn 73 oed, daeth yn gyn Bencampwr Gwyddbwyll y Byd hynaf yn dilyn marwolaeth Vasily Smyslov . [117]

Ar 23 Medi, 2010, adroddodd ChessBase fod Spassky wedi dioddef strôc fwy difrifol a oedd wedi ei barlysu ar yr ochr chwith. [118] Wedi hyn, dychwelodd i Ffrainc i gael triniaeth adferiad. [119] Ar 16 Awst, 2012, gadawodd Spassky Ffrainc i ddychwelyd i Rwsia o dan amgylchiadau dadleuol [120] [121] ac mae bellach yn byw mewn fflat ym Moscow . [122] [123]

Ar 25 Medi, 2016, gwnaeth araith gyhoeddus wrth agor twrnamaint Coffa Tal. Dywedodd fod ganddo "yr atgofion mwyaf disglair" o Mikhail Tal ac adroddodd stori o'r 15fed Olympiad Gwyddbwyll am ddadansoddiad Sofietaidd o gêm a ohiriwyd rhwng Fischer a Botvinnik. Fe'i disgrifiwyd gan Chess24 fel 'bywiog'. [124]

Etifeddiaeth[golygu | golygu cod]

Spassky, 2009

Cymeradwyodd Fischer ar ol y chweched gêm o'u gornest ym 1972, [125] ac amddiffynodd Fischer pan gafodd ei atal ger Maes Awyr Narita, Tokyo yn 2004. [126]

Cafodd Spassky ei ddisgrifio gan lawer fel chwaraewr fedra wneud popeth.. [127] [128] [129] Er nad oedd yn arbenigwr agoriadau go iawn, neu o leiaf o'i gymharu â chyfoedion fel Geller a Fischer, rhagorodd yn y gêm ganol ac mewn tactegau . 

Llwyddodd Spassky gydag amrywiaeth eang o agoriadau, gan gynnwys Gambit y Brenin, 1.e4 e5 2.f4, sy'n ymosodol a llawn risg ac na welir yn aml ar y lefel uchaf. Mae'r gêm gwyddbwyll rhwng "Kronsteen" a "McAdams" yn rhan gynnar y ffilm James Bond From Russia With Love yn seiliedig ar gêm yn yr agoriad hwnnw a chwaraewyd rhwng Spassky a David Bronstein ym 1960 lle bu Spassky ("Kronsteen") yn fuddugol. . [130]

Mae ei gyfraniadau i ddamcaniaeth agoriadol yn cynnwys adfywio Ymosodiad Marshall efo Ddu yn y Ruy Lopez (1.e4 e5 2. Nf3 Nc6 3 . Bb5 a6 4. Ba4 Nf6 5.0-0 Be7 6 . Re1 b5 7. Bb3 0-0 8.c3 d5), datblygu Amrywiad Leningrad ar gyfer Gwyn yn yr Amddiffyniad Nimzo-Indiaidd (1.d4 Nf6 2.c4 e6 3. Nc3 Bb4 4 . Bg5), yr Amrywiad Spassky gyda Du yn y Nimzo-Indiaidd, a'r Amrywiad Caeedig o'r Amddiffyniad Sisilaidd efo Gwyn (1.e4 c5 2. Nc3). Amrywiad o'r B19 Caro-Kann (1.e4 c6 2.d4 d5 3. Nc3 dxe4 4. Nxe4 Bf5 5 . Ng3 Bg6 6.h4 h6 7 . Mae Nf3 Nd7 8.h5) hefyd yn dwyn ei enw, fel y mae cangen brin yn Ymosodiad Indiaidd y Brenin (1. Nf3 Nf6 2.g3 b5 ! ? ).

Bywyd personol[golygu | golygu cod]

Mae Spassky wedi priodi tair gwaith. Ei wraig gyntaf (1959-1961) oedd Nadezda Konstantinovna Latyntceva. Cawsant un ferch, Tatiana (ganwyd 1960). Ei ail wraig oedd Larisa Zakharovna Solovyova. Cawsant fab, Vasili Solovyov-Spassky (ganwyd 1967). Ei drydedd wraig, ym 1975, yn Ffrainc, oedd Marina Yurievna Shcherbachova, wyres cadfridog gwrth-gomiwnyddol yn rhyfel cartef Rwsia, Dmitry Shcherbachev. Mae ganddynt fab, Boris Spassky (ganwyd 1980).

Mae ei chwaer iau Iraida Spasskaya (ganwyd 6 Tachwedd, 1944) wedi ennill pencampwriaeth yr Undeb Sofietaidd wrth chwarae 'Draughts Rwseg' ac yn is-bencampwr y byd mewn draughts rhyngwladol (1974). [131]

Yn ystod cyfarfod gyda'i gefnogwyr yn Kaliningrad yn 2005 dywedodd Spassky: "Pe byddwn ond yn gwybod beth oedd yn mynd i ddigwydd i'n gwlad, byddwn wedi ymuno â'r Blaid Gomiwnyddol."

Yn 2005 arwyddodd Spassky y 'Llythyr 5000' wedi'i gyfeirio i Erlynydd Cyffredinol Rwsia. Cynigodd y ddeiseb y dylid cau pob sefydliad crefyddol a chenedlaethol Iddewig a oedd yn gweithredu ar diriogaeth Rwsia yn ôl codau Shulchan Aruch (Deddfau Iddewig), oherwydd eithafiaeth, gan rybuddio am “ymgyrch gudd o hil-laddiad yn erbyn pobl Rwsia a’u cymdeithas a’u gwerthoedd traddodiadol”. Yn ddiweddarach, dywedodd Spassky fod ei lofnod yn gamgymeriad.

Yn 2006, disgrifiodd Boris Spassky ei hun fel Cristion Uniongred, brenhinwr a chenedlaetholwr Rwsiaidd .

O ran fy marn i—rwy'n genedlaetholwr Rwsiaidd, a does dim byd brawychus yn hynny, peidiwch a phoeni. Mae rhai yn dweud bod cenedlaetholwr Rwsiaidd yn beth cas, yn bendant yn wrth-semitaidd, yn hiliol, yn genedlaethol-Bolsiefic. Nac ydi; mae Duw cenedlaetholgar yn bodoli i genhedloedd sy'n parchu ei gilydd.

Rwy'n frenhinwr argyhoeddedig, roeddwn yn frenhinwr yn ystod y blynyddoedd Sofietaidd a byth yn ceisio cuddio hynny. Credaf fod mawredd Rwsia yn gysylltiedig â gweithgaredd yr arweinwyr cenedlaethol a gynrychiolwyd gan ein tsariaid.

Yr hyn sy'n gwneud i mi deimlo'n hapus yn y Rwsia fodern - yw eglwysi'n dod yn ôl yn fyw.

Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]

  1. ↑ Stepanov A.D., Ivanov A.A. (2008). Black Hundred. A Historical Encyclopedia 1900—1917. Moscow: Institute of the Russian Civilisation, 640 pages. ISBN 978-5-93675-139-4
  2. ↑ The name Spasski, from Old Russian spasti to save, was a surname adopted by Orthodox priests, affirming their dedication to Jesus Christ as Saviour. A Dictionary of Surnames, OUP, 1988.
  3. ↑ Boris «The Tenth»: I'm Not Even a Pskovian, I'm a Gdovian Error in webarchive template: Check |url= value. Empty. interview by the Pskovskaya Pravda newspaper on the Euruchess.org: Russian Chess Portal of the EU, November 27, 2011 (in Russian)
  4. ↑ Iraida Spasskaya. Champion — Sister of a Champion by Mikhail Mikhailov, a local historian for the Virtual Museum of the Sverdlovsky Urban Settlement, 2007 (in Russian)
  5. ↑ "ChessBase News | Boris Spassky: a chess legend turns seventy-five". Chessbase.com. January 30, 2012. Archifwyd o'r gwreiddiol ar November 9, 2012. Cyrchwyd October 20, 2013.
  6. ↑ "The chess games of Boris Spassky". chessgames.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar March 8, 2013. Cyrchwyd December 11, 2016.
  7. ↑ "Bucharest 1953". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar June 21, 2015. Cyrchwyd October 20, 2013.
  8. ↑ "FIDE Regulates Future Events". Chess Life. VIII (4). October 20, 1953.
  9. ↑ "URS-ch22 1955". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar June 21, 2015. Cyrchwyd October 20, 2013.
  10. ↑ "Wch U20 prel-A 1955 - 365Chess.com Tournaments". 365chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar March 4, 2016. Cyrchwyd October 20, 2013.
  11. ↑ "Wch U20 final-A 1955". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar March 4, 2016. Cyrchwyd October 20, 2013.
  12. ↑ "Gothenburg Interzonal 1955". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar March 4, 2016. Cyrchwyd October 20, 2013.
  13. ↑ "Candidates Tournament 1956 - 365Chess.com Tournaments". 365chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar November 21, 2015. Cyrchwyd October 20, 2013.
  14. ↑ "URS-ch23 1956". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar November 21, 2015. Cyrchwyd October 20, 2013.
  15. ↑ "URS-ch23 playoff-1pl 1956". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar November 22, 2015. Cyrchwyd October 20, 2013.
  16. ↑ "URS-ch sf 1956". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar March 4, 2016. Cyrchwyd October 20, 2013.
  17. ↑ As Boris Spassky said: "I had a very hard three years from 1959 to 1961. My nervous energy was completely destroyed for three years, and I could do nothing right" (Cafferty 1972, p. 21)
  18. ↑ "URS-ch24 1957 - 365Chess.com Tournaments". 365chess.com. January 24, 1957. Archifwyd o'r gwreiddiol ar November 21, 2015. Cyrchwyd October 20, 2013.
  19. ↑ "URS-ch25 1958". 365Chess.com. January 13, 1958. Archifwyd o'r gwreiddiol ar March 3, 2016. Cyrchwyd October 20, 2013.
  20. ↑ "Alekhine mem 1959". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar April 2, 2015. Cyrchwyd October 20, 2013.
  21. ↑ "URS-ch26 1959". 365Chess.com. January 9, 1959. Archifwyd o'r gwreiddiol ar November 22, 2015. Cyrchwyd October 20, 2013.
  22. ↑ "Riga 1959". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar December 8, 2014. Cyrchwyd October 20, 2013.
  23. ↑ "URS-ch27 1960". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar December 22, 2015. Cyrchwyd October 20, 2013.
  24. ↑ "Mar del Plata 1960". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar December 22, 2015. Cyrchwyd October 20, 2013.
  25. ↑ Di Felice 2010, p. 490
  26. ↑ "Spassky, Boris: World Student Team Chess Championship". Wojciech Bartelski & Co. 2003. Archifwyd o'r gwreiddiol ar November 4, 2013. Cyrchwyd January 21, 2014.
  27. ↑ "Spassky, who never joined the Communist Party, may have been considered politically unreliable. The authorities were particularly unhappy when he lost to William Lombardy of the United States in 1960 at the world students' championship matches. They charged that he had not trained conscientiously enough, had not prepared properly." Schonberg 1973, p. 255.
  28. ↑ "USSR Championship 1961a". Chessgames.com. February 11, 1961. Archifwyd o'r gwreiddiol ar October 20, 2013. Cyrchwyd October 20, 2013.
  29. ↑ "URS-ch29 1961". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar March 4, 2016. Cyrchwyd October 20, 2013.
  30. ↑ "Capablanca mem 1962". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar March 4, 2016. Cyrchwyd October 20, 2013.
  31. ↑ "URS-ch30 1962". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar March 3, 2016. Cyrchwyd October 20, 2013.
  32. ↑ "URS-ch31 1963". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar March 3, 2016. Cyrchwyd October 20, 2013.
  33. ↑ "URS-ch31 playoff-1pl 1964". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar October 16, 2018. Cyrchwyd October 20, 2013.
  34. ↑ "Belgrade 1964". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar April 2, 2015. Cyrchwyd October 20, 2013.
  35. ↑ "Chigorin mem 1964". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar March 4, 2016. Cyrchwyd October 20, 2013.
  36. ↑ "Moscow zt 1964". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar March 4, 2016. Cyrchwyd October 20, 2013.
  37. ↑ "Amsterdam Interzonal 1964". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar March 4, 2016. Cyrchwyd October 20, 2013.
  38. ↑ "Candidates qf3 1965". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar March 3, 2016. Cyrchwyd October 20, 2013.
  39. ↑ "Candidates sf2 1965". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar March 4, 2016. Cyrchwyd October 20, 2013.
  40. ↑ "Candidates final 1965". 365Chess.com. November 1, 1965. Archifwyd o'r gwreiddiol ar March 4, 2016. Cyrchwyd October 20, 2013.
  41. ↑ "Chigorin mem 1965". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar March 4, 2016. Cyrchwyd October 20, 2013.
  42. ↑ "Hastings 6566 1965". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar March 4, 2016. Cyrchwyd October 20, 2013.
  43. ↑ "World Championship 26th 1966". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar March 3, 2016. Cyrchwyd October 20, 2013.
  44. ↑ "World Championship 15th 1934". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar March 3, 2016. Cyrchwyd October 20, 2013.
  45. ↑ "Sochi Chigorin mem 04th 1966". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar March 4, 2016. Cyrchwyd October 20, 2013.
  46. ↑ "Piatigorsky-Cup 2nd 1966". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar March 4, 2016. Cyrchwyd October 20, 2013.
  47. ↑ "Hoogovens 1967". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar March 4, 2016. Cyrchwyd October 20, 2013.
  48. ↑ "Sochi 1967". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar March 4, 2016. Cyrchwyd October 20, 2013.
  49. ↑ "Candidates qf4 1968". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar March 3, 2016. Cyrchwyd October 20, 2013.
  50. ↑ "Candidates sf2 1968". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar September 21, 2013. Cyrchwyd October 20, 2013.
  51. ↑ "Candidates final 1968". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar September 21, 2013. Cyrchwyd October 20, 2013.
  52. ↑ "Palma de Mallorca 1968". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar September 21, 2013. Cyrchwyd October 20, 2013.
  53. ↑ "World Championship 27th 1969". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar September 21, 2013. Cyrchwyd October 20, 2013.
  54. ↑ "San Juan 1969". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar October 26, 2014. Cyrchwyd October 20, 2013.
  55. ↑ "Palma de Mallorca 1969". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar October 26, 2014. Cyrchwyd October 20, 2013.
  56. ↑ "USSR vs. Rest of the World 1970". chessgames.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar October 20, 2013. Cyrchwyd October 20, 2013.
  57. ↑ "Leiden 1970". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar October 26, 2014. Cyrchwyd October 20, 2013.
  58. ↑ "IBM 1970". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar October 26, 2014. Cyrchwyd October 20, 2013.
  59. ↑ "Gothenburg 1971". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar October 26, 2014. Cyrchwyd October 20, 2013.
  60. ↑ "Alekhine mem 1971". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar October 19, 2012. Cyrchwyd October 20, 2013.
  61. ↑ "Boris Spassky". chessgames.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar March 8, 2013. Cyrchwyd December 11, 2016.
  62. ↑ "History of the World Chess Championship - Fischer vs Spassky 1972 - The Match of the Century". chessgames.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar October 3, 2014. Cyrchwyd December 16, 2016.
  63. ↑ "Chess games between Boris Spassky and Bobby Fischer before 1972 (no page title)". chessgames.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar December 20, 2016. Cyrchwyd December 16, 2016.
  64. ↑ Reshevsky, Samuel (1972). CHESS : The Fischer-Spassky Games (PDF). Arco Publishing Co. N. Y. ISBN 0-85152-914-3. Cyrchwyd November 18, 2018.
  65. ↑ Reshevsky 1972, t. 4, "Spassky's preparation for the match was ostensibly inadequate. He expected his opponent to play only the king pawn opening when Fischer conducted the White pieces. But Fischer surprised him when he switched to the queen pawn opening. Spassky was definitely not at all prepared for the latter."
  66. ↑ Reshevsky 1972, t. 3
  67. ↑ "Tallinn 1973". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar March 3, 2016. Cyrchwyd October 20, 2013.
  68. ↑ "FRG-ch int 1973". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar March 4, 2016. Cyrchwyd October 20, 2013.
  69. ↑ "IBM 1973". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar March 4, 2016. Cyrchwyd October 20, 2013.
  70. ↑ "Chigorin mem 1973". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar March 3, 2016. Cyrchwyd October 20, 2013.
  71. ↑ "URS-ch41 1973". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar March 3, 2016. Cyrchwyd October 20, 2013.
  72. ↑ "Candidates qf3 1974". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar March 4, 2016. Cyrchwyd October 20, 2013.
  73. ↑ "Candidates sf1 1974". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar December 21, 2011. Cyrchwyd October 20, 2013.
  74. ↑ "Solingen 1974". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar March 4, 2016. Cyrchwyd October 20, 2013.
  75. ↑ "Tallinn 1975". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar December 8, 2015. Cyrchwyd October 20, 2013.
  76. ↑ "Moscow 1975". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar May 25, 2012. Cyrchwyd October 20, 2013.
  77. ↑ "Manila Interzonal 1976". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar October 20, 2014. Cyrchwyd October 20, 2013.
  78. ↑ "Amsterdam m 1977". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar March 4, 2016. Cyrchwyd October 20, 2013.
  79. ↑ "Candidates qf4 1977 - 365Chess.com Tournaments". 365chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar March 3, 2016. Cyrchwyd October 20, 2013.
  80. ↑ "Solingen m1 1977". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar March 3, 2016. Cyrchwyd October 20, 2013.
  81. ↑ "Solingen m2 1977". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar March 3, 2016. Cyrchwyd October 20, 2013.
  82. ↑ "Candidates sf2 1977". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar March 3, 2016. Cyrchwyd October 20, 2013.
  83. ↑ "Candidates final 1977". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar March 3, 2016. Cyrchwyd October 20, 2013.
  84. ↑ "Candidates qf3 1980". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar March 4, 2016. Cyrchwyd October 20, 2013.
  85. ↑ "Archived copy". Archifwyd o'r gwreiddiol ar March 3, 2016. Cyrchwyd June 28, 2012.CS1 maint: archived copy as title (link)
  86. ↑ "Candidates Tournament 1985". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar March 3, 2016. Cyrchwyd October 20, 2013.
  87. ↑ Wojciech Bartelski. "Olimpbase records 1955–1960". Olimpbase.org. Archifwyd o'r gwreiddiol ar September 22, 2012. Cyrchwyd November 12, 2011.
  88. ↑ Wojciech Bartelski. "Olimpbase records 1962". Olimpbase.org. Archifwyd o'r gwreiddiol ar November 24, 2011. Cyrchwyd November 12, 2011.
  89. ↑ 89.0 89.1 Wojciech Bartelski (January 1, 2011). "Olimpbase records". Olimpbase.org. Archifwyd o'r gwreiddiol ar March 12, 2019. Cyrchwyd November 12, 2011.
  90. ↑ Friedel, Frederic (August 18, 2012). "Boris Spassky, fearing death, 'flees' to Russia". ChessBase / Chess News. Archifwyd o'r gwreiddiol ar April 4, 2016. Cyrchwyd May 15, 2016.
  91. ↑ Khariton, Lev (November 27, 2007). "No Regrets: Boris Spassky at 60". Archifwyd o'r gwreiddiol ar May 20, 2016. Cyrchwyd May 15, 2016.
  92. ↑ "Boris Spassky at Hay-on-Wye". May 26, 2008. Archifwyd o'r gwreiddiol ar August 18, 2016. Cyrchwyd May 15, 2016.
  93. ↑ "Bugojno 1978". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar March 3, 2016. Cyrchwyd October 20, 2013.
  94. ↑ "Montilla 1978". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar March 4, 2016. Cyrchwyd October 20, 2013.
  95. ↑ "FRG-ch int 1979". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar March 4, 2016. Cyrchwyd October 20, 2013.
  96. ↑ Grand Strategy Biographic appendix by Boris Spassky
  97. ↑ "Baden 1980". 365Chess.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar March 4, 2016. Cyrchwyd October 20, 2013.
  98. ↑ Learn From Your Defeats, by Anatoly Karpov, Batsford 1985)
  99. ↑ "Linares 1983". chessgames.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar December 20, 2016. Cyrchwyd December 11, 2016.
  100. ↑ "Chess games between Boris Spassky and Fernand Gobet in 1987 (no page title)". chessgames.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar December 20, 2016. Cyrchwyd December 11, 2016.
  101. ↑ "Plaza (1998)". chessgames.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar January 24, 2017. Cyrchwyd December 11, 2016.
  102. ↑ "FIDE Rating List :: January 1982". OlimpBase (original data from FIDE). Archifwyd o'r gwreiddiol ar November 9, 2016. Cyrchwyd December 9, 2016.
  103. ↑ "FIDE Rating List :: July 1982". OlimpBase (original data from FIDE). Archifwyd o'r gwreiddiol ar February 10, 2017. Cyrchwyd December 9, 2016.
  104. ↑ "FIDE Rating List :: January 1983". OlimpBase (original data from FIDE). Archifwyd o'r gwreiddiol ar February 10, 2017. Cyrchwyd December 9, 2016.
  105. ↑ "FIDE Rating List :: July 1983". OlimpBase (original data from FIDE). Archifwyd o'r gwreiddiol ar February 10, 2017. Cyrchwyd December 9, 2016.
  106. ↑ "FIDE Rating List :: January 1986". OlimpBase (original data from FIDE). Archifwyd o'r gwreiddiol ar January 4, 2017. Cyrchwyd December 9, 2016.
  107. ↑ "FIDE Rating List :: July 1986". OlimpBase (original data from FIDE). Archifwyd o'r gwreiddiol ar December 31, 2019. Cyrchwyd December 9, 2016.
  108. ↑ "FIDE Rating List :: January 1987". OlimpBase (original data from FIDE). Archifwyd o'r gwreiddiol ar January 4, 2017. Cyrchwyd December 9, 2016.
  109. ↑ "FIDE Rating List :: July 1987". OlimpBase (original data from FIDE). Archifwyd o'r gwreiddiol ar January 4, 2017. Cyrchwyd December 9, 2016.
  110. ↑ "Belfort World Cup 1988". chessgames.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar December 20, 2016. Cyrchwyd December 14, 2016.
  111. ↑ "Reykjavik World Cup 1988". chessgames.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar September 23, 2015. Cyrchwyd December 14, 2016.
  112. ↑ "Barcelona World Cup 1989". chessgames.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar September 23, 2015. Cyrchwyd December 14, 2016.
  113. ↑ "Angers 1990 - 65ème championnat de France". Heritage des Echecs Francais. Archifwyd o'r gwreiddiol ar May 2, 2017. Cyrchwyd December 14, 2016.
  114. ↑ "Montpellier 1991 - 66ème championnat de France". Heritage des Echecs Francais. Archifwyd o'r gwreiddiol ar May 2, 2017. Cyrchwyd December 14, 2016.
  115. ↑ "Fischer Beats Spassky and Carves a New Niche for Himself in Chess". New York Times. November 6, 1992. Archifwyd o'r gwreiddiol ar January 16, 2018. Cyrchwyd November 1, 2018.
  116. ↑ "chess". independent.co.uk. The Independent. July 28, 1995. Archifwyd o'r gwreiddiol ar April 3, 2019. Cyrchwyd August 24, 2017.
  117. ↑ "Vasily Smyslov". Chess24. Archifwyd o'r gwreiddiol ar December 20, 2016. Cyrchwyd December 11, 2016.
  118. ↑ "Chess News – Boris Spassky in grave condition". ChessBase.com. September 23, 2010. Archifwyd o'r gwreiddiol ar November 18, 2011. Cyrchwyd November 12, 2011.
  119. ↑ mishanp on (November 26, 2010). "Bits and Pieces #1". Chessintranslation.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar November 29, 2011. Cyrchwyd November 12, 2011.
  120. ↑ "Boris Spassky, fearing death, 'flees' to Russia". ChessBase.com. August 18, 2012. Archifwyd o'r gwreiddiol ar August 22, 2012. Cyrchwyd August 19, 2012.
  121. ↑ "Spassky's sister: help save my brother!". ChessBase.com. August 23, 2012. Archifwyd o'r gwreiddiol ar August 26, 2012. Cyrchwyd August 31, 2012.
  122. ↑ "Spassky surfaces – on Russia 1TV's Tonight Show". ChessBase / Chess News. January 30, 2013. Archifwyd o'r gwreiddiol ar June 4, 2016. Cyrchwyd May 15, 2016.
  123. ↑ McGourty, Colin (March 4, 2016). "Boris Spassky: "I'm waging a war"". Chess24. Archifwyd o'r gwreiddiol ar April 8, 2016. Cyrchwyd May 15, 2016.
  124. ↑ McGourty, Colin. "Spassky stars as Mamedyarov crushes Tal blitz". Chess24. Archifwyd o'r gwreiddiol ar December 20, 2016. Cyrchwyd December 11, 2016.
  125. ↑ Gligorić, Svetozar (1972). Fischer vs. Spassky • The Chess Match of the Century. Simon & Schuster. t. 55. ISBN 978-0-671-21397-8.
  126. ↑ "Spassky to Bush: Arrest me!". chessbase.com. August 10, 2004. Archifwyd o'r gwreiddiol ar September 28, 2015. Cyrchwyd October 7, 2015. I would not like to defend or justify Bobby Fischer. He is what he is. I am asking only for one thing. For mercy, charity. If for some reason it is impossible, I would like to ask you the following: Please correct the mistake of President François Mitterrand in 1992. Bobby and myself committed the same crime. Put sanctions against me also. Arrest me. And put me in the same cell with Bobby Fischer. And give us a chess set.
  127. ↑ "KC-Review of 2012 with Sergey Shipov". Crestbook. Archifwyd o'r gwreiddiol ar October 20, 2013. Cyrchwyd October 20, 2013.
  128. ↑ mishanp on (May 11, 2012). "Anand's WhyChess interview". Chessintranslation.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar November 28, 2014. Cyrchwyd October 20, 2013.
  129. ↑ "The most important interviews by GM Vladimir Kramnik, World Chess Champion 2000-2007". Kramnik.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar May 12, 2008. Cyrchwyd October 20, 2013.
  130. ↑ "Spassky–Bronstein". Chessbase.com. August 29, 2004. Archifwyd o'r gwreiddiol ar October 7, 2012. Cyrchwyd November 12, 2011.
  131. ↑ Andrei Napreenkov. Iraida Spasskaya Is Having a Birthday! Error in webarchive template: Check |url= value. Empty. by the Draughts in Russia website, 2004 (in Russian)
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Boris_Spassky&oldid=11831400"