Plast
 | |
| |
| Data cyffredinol | |
|---|---|
| Enghraifft o'r canlynol | mudiad  |
| Dechrau/Sefydlu | 1911 |
| Gwladwriaeth | Wcráin |
| Gwefan | https://www.plast.org.ua |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Mudiad ieuenctid Wcreinaidd sy'n gysylltiedig â'r mudiad sgowtio yw Plast (Wcreineg: Пласт), neu Sefydliad Sgowtio Cenedlaethol Plast Wcráin (Пласт Національна Скаутська Організація України Plast Natsionalna Skautska Orhanizatsiia Ukrayiny) a roi ei enw llawn. Sefydlwyd ef gan Oleksander Tysovsky yn Lviv ym 1911 ar sail egwyddorion Syr Robert Baden-Powell, sefydlydd y Sgowtiaid. Yn ogystal â dysgu dulliau a sgiliau'r sgowtiaid a datblygu arweinyddiaeth, ei nod yw annog gwladgarwch i blant a phobl ifainc yn Wcráin ac ymhlith yr Wcreiniaid ar wasgar.
Hanes[golygu | golygu cod y dudalen]
Sefydlwyd Plast yn y Gymnasiwm Academaidd yn Lviv, Awstria-Hwngari, gan Oleksander Tysovsky ym 1911. Mabwysiadwyd yr enw Plast, cyfeiriad at y plastuny, sgowtiaid milwrol a ddefnyddiwyd gan Gosaciaid Zaporizhzhia i ddilyn symudiadau'r gelyn yn y corstiroedd. Ymledodd y mudiad Plast ar draws Gorllewin Wcráin, ac ymaelodai nifer o sgowtiaid Plast hefyd â Lleng Reifflwyr y Sich Wcreinaidd, uned o Fyddin Awstria-Hwngari a fu'n ymladd yn y Rhyfel Byd Cyntaf. Tyfodd y mudiad yn sylweddol, yn bennaf yn Galisia (Halychyna), yn sgil cyhoeddi'r llawlyfr cyntaf am sgowtio yn yr Wcreineg, Zhyttia v Plasti (1921), dan olygyddiaeth Tysovsky. Oherwydd ei ethos gwladgarol, gwaharddwyd Plast gan yr awdurdodau yng Ngweriniaeth Gwlad Pwyl mewn ymgais i ostegu cenedlaetholdeb Wcreinaidd yn ystod y cyfnod rhwng y rhyfeloedd. Cafodd yr arweinwyr eu harestio ac eiddo'r mudiad eu hatafael, gan droi Plast yn gudd-gymdeithas ym 1930.[1]
Wedi dechrau'r Ail Ryfel Byd ym 1939, gyrrwyd Plast yn alltud a byddai'n goroesi fel mudiad ymhlith yr Wcreiniaid ar wasgar, er enghraifft yn Unol Daleithiau America, Canada, ac Awstralia. Gwaharddwyd y mudiad yn ystod cyfnod yr Undeb Sofietaidd.[2] Yn sgil annibyniaeth Wcráin ym 1991, adfywiwyd gweithgareddau Plast yn y wlad, a lleolir ei pencadlys bellach yn Kyiv.
Arwyddlun[golygu | golygu cod y dudalen]
Tryfer wedi ei phlethu â fflŵr-dy-lis yw arwyddlun Plast, sydd yn cyfuno arfbais Wcráin (tryzub, sêl Volodymyr Fawr) a symbol rhyngwladol y mudiad sgowtio. Siôr yw nawddsant y mudiad. Mae aelodau Plast yn cyfarch ei gilydd gyda'r arwyddair skob, acronym sydd yn golygu syl'no (yn gryf), krasno (yn hardd), oberezhno (yn ofalus), a bystro (yn gyflym), a chysylltir y rheiny â symbolau deilen y dderwen, swp o ffrwyth gwifwrnwydd y gors, madarchen, a mellten.[1]
Rhyfel Rwsia ar Wcráin 2022[golygu | golygu cod y dudalen]
Bu i'r mudiad golli aelodau yn ystod Rhyfel Rwsia ar Wcráin yn 2022. Ymhlith y rhai a gollwyd oedd Derekh Vitaliy oedd yn hyfforddwr Plast, a newyddiadurwr. Bu iddo farw ar 28 Mai 2022 mewn brwydr yn ardal Bakhmut.[3]
Aelodau enwog[golygu | golygu cod y dudalen]
- Stepan Bandera (1909–1959), chwyldroadwr dros Wcráin annibynnol
- Viktor Yushchenko (ganed 1954), cyn Arlywydd Wcráin (anrhydeddus)
Gweler hefyd[golygu | golygu cod y dudalen]
Dolenni allanol[golygu | golygu cod y dudalen]
- Gwefan Plast
- 'Ukrainian Scouts | Generation UA' Rhaglen ddogfen ar UATV ar Youtube
- Ffilm ar Jambori Canmlwyddiant Plast Fideo ar Youtube gan Пласт - український скаутинг
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod y dudalen]
- ↑ 1.0 1.1 Ivan Katchanovski, Zenon E. Kohut, Bohdan Y. Nebesio, a Myroslav Yurkevich, Historical Dictionary of Ukraine (Lanham, Maryland: The Scarecrow Press, 2013), t. 447.
- ↑ "Ukraine's Plast Scouting Tradition Revives". UATV English. 14 Ebrill 2019.
- ↑ "We have another painful loss in our organization. On 28 of May, during the battle in the Bakhmut district, Derekh Vitaliy passed away. He was a Plast instructor, a journalist, took part in the Revolution of Dignity, defended Ukraine after 24 of February. Rest In Peace, the hero". Twtter @Plast Ukrainian Scouting. 31 Mai 2022.