Paul Cézanne

Oddi ar Wicipedia
Neidio i'r panel llywio Neidio i'r bar chwilio
Paul Cézanne
Paul cezanne 1861.jpg
Cézanne tua 1861
Ganwyd19 Ionawr 1839 Edit this on Wikidata
Aix-en-Provence Edit this on Wikidata
Bu farw22 Hydref 1906 Edit this on Wikidata
Aix-en-Provence Edit this on Wikidata
Man preswylGardanne Edit this on Wikidata
DinasyddiaethFfrainc Edit this on Wikidata
Alma mater
  • Prifysgol Aix-Marseille
  • Académie Suisse
  • Prifysgol Paul Cézanne Edit this on Wikidata
Galwedigaetharlunydd, engrafwr, lithograffydd, drafftsmon, arlunydd graffig, drafftsmon Edit this on Wikidata
Adnabyddus amBanks of the Marne, A Modern Olympia, Mountains Mont Sainte-Victoire Seen from the Bibémus Quarry Edit this on Wikidata
Arddullbywyd llonydd, peintio genre, celf tirlun, portread Edit this on Wikidata
Prif ddylanwadEugène Delacroix Edit this on Wikidata
MudiadÔl-argraffiaeth Edit this on Wikidata
TadLouis-Auguste Cézanne Edit this on Wikidata
MamAnne Elisabeth Aubert Edit this on Wikidata
PriodMarie-Hortense Fiquet Edit this on Wikidata
PlantPaul Cézanne Edit this on Wikidata
Gwefanhttps://paul-cezanne.org Edit this on Wikidata
Llofnod
Cezanne autograph.svg

Roedd Paul Cézanne (19 Ionawr 1839 – 22 Hydref 1906) yn beintiwr Ffrengig. Ystyrir ei waith arloesol yn ystod ail hanner y 19g fel sylfaen i'r newidiadau radicalaidd a datblygodd yn y byd celf yr 20g. Defnyddiodd ddarnau o liwiau a strociau brwsh bach i adeiladu astudiaethau cymhleth. Mae'r paentiadau’n cyfleu ei ystyriaeth ddwys o’r ffigwr neu’r tirwedd dan sylw.

Yn ddylanwad mawr ar Picasso, Matisse, Braque, Metzinger a nifer fawr o arlunwyr eraill. Mae Matisse a Picasso i fod wedi dweud bod Cézanne yn dad ini gyd.

Bywyd cynnar[golygu | golygu cod y dudalen]

Ganwyd yn Aix-en-Provence de-ddwyrain Ffrainc, heb fod yn bell o'r ffin gyda'r Eidal. Gall y cyfenw Cézanne fod o dras Eidaleg[1]

Roedd ei dad yn gyfoethog, yn gyd-sylfaenydd banc, a oedd yn gallu sicrhau bywyd cyfforddus i’w fab, rhywbeth nad oedd yn bosib i'r rhan fwyaf o arlunwyr a oedd gorfod dibynnu ar werthu eu cynfasau yn unig.[2] Yn yr ysgol roedd yn ffrind agos gydag Émile Zola a aeth ymlaen i fod yn ysgrifennwr enwog.[3]

Astudiodd Cézanne y gyfraith ar ôl gadael yr ysgol i blesio ei dad, er gwaethaf ei diddordeb yn arlunio.[4] Ond cyn hir, gyd chryn anogaeth oddi wrth ei hen ffrind Zola a mawr siom ei dad, gadwodd y brifysgol ym 1861 i fyw ym Mharis i fod yn arlunydd. Serch hynny, yn ddiweddarach, derbyniodd Cézanne swm sylweddol iawn o arian mewn etifeddiaeth oddi wrth ei dad.[5]

Cézanne yr arlunydd[golygu | golygu cod y dudalen]

Les joueurs de carte (Y Chwaraewyr Cardiau) - gwaith eiconig Cézanne, 1892-95, olew ar gynfas, 60 x 73 cm, Sefydliad Celf Courtauld, Llundain

O dan ddylanwad Romantisme a steil yr arlunwyr Argraffiadol (Impressionniste) cyntaf roedd gwaith cynnar Cézanne yn dueddol o fod yn dywyll. Datblygodd arddull gyda chyllell palet a alwodd yn caloreiddio a oedd yn cynnwys sawl llun treisgar o ferched, fel Merched yn gwisgo amdani, (tua 1867), Y Treisio (tua 1867) ac Y Llofruddiaeth (tua 1867-68) a ddangosodd ddyn yn trywanu merch wrth iddi gael ei dal i lawr gan ferch arall.

Ar ddechrau'r rhyfel Ffrainc-Prussia ym 1870, dihangodd Cézanne o Baris i L'Estaque yn Provence ble peintiodd tirluniau yn symud yn ôl i Baris ym 1871. Ym 1874 dangoswyd gwaith Cézanne yn arddangosfa gyntaf y grŵp Argraffiadaeth (Impressionnisme) ac ym 1877 y drydedd arddangosfa. Cyfarfu â'r peintiwr Camille Pissarro o'r grŵp a fu'n ddylanwad mawr arno, y ddau yn teithio trwy gefn gwlad Ffrainc i beintio tirluniau. Er gwaethaf ei lwyddiant a sylw cynyddol ym Mharis roedd well ganddo dychwelyd i Provence i beintio ar ben ei hun. O dan ddylanwad Pissaro rhoddodd y gorau i liwiau tywyll ac fe ddaeth ei gynfasau'n llawer ysgafnach a bywiog.[6]

Canolbwyntiodd Cézanne ar nifer cyfyngedig o bynciau – portreadau, tirluniau, bywyd llonydd ac astudiaethau o bobl yn nofio. Defnyddiodd lefydd, pobl a'r pethau o'i amgylch am y tri cyntaf: aelodau'r teulu a phentrefwyr ac ar gyfer y portreadau, tirwedd Provance am y tirluniau, a phethau fel ffrwythau ar gyfer y bywyd llonydd. Ond ar gyfer y nofwyr bu rhaid iddo ddylunio o'i ddychymyg oherwydd diffyg modelau.

Arbrofodd symleiddio ffurfiau naturiol i siapiau geometrig elfennol (er enghraifft - lleihau boncyff coeden i silindr - neu oren i belen). Arbrofodd hefyd sut i gyfleu dyfnderoedd a sawl safbwynt yn yr un llun.

Symudodd rhwng Paris a Provence nes iddo gael stiwdio yn Provance gyda ffenestri mawr i'w oleuo. Peintodd gyda Renoir yno ym 1882 a bu'n ymweld â Renoir a Monet in 1883. O hyn ymlaen arhosodd yn bennaf ym Provence, gan ddewis bywyd distaw a thirwedd ei hen filltir sgwâr dros brysurdeb y ddinas.

Mae ei hen dŷ yn Aix-en-Provence bellach ar agor i'r cyhoedd.[7]

Rhai o'i weithiau enwocaf[golygu | golygu cod y dudalen]

Oriel[golygu | golygu cod y dudalen]

Peintiadau[golygu | golygu cod y dudalen]

Bywyd llonydd[golygu | golygu cod y dudalen]

  • Bywyd Llonydd Gyda Drôr Agored 1877–1879

    Bywyd Llonydd Gyda Drôr Agored
    1877–1879

  • Basged o Afalau 1890–1894 Sefydliad Celf Chicago

    Basged o Afalau
    1890–1894
    Sefydliad Celf Chicago

  • Bywyd Llonydd, Brethyn, Jwg a Phowlen o Ffrwythau 1893–1894 Amgueddfa Gelf Americaniadd Whitney, Efrog Newydd

    Bywyd Llonydd, Brethyn, Jwg a Phowlen o Ffrwythau
    1893–1894
    Amgueddfa Gelf Americaniadd Whitney, Efrog Newydd

  • Bywyd Llonydd gyda Cherub 1895 Sefydliad Celf Courtauld, Llundain

    Bywyd Llonydd gyda Cherub
    1895
    Sefydliad Celf Courtauld, Llundain

Dyfrlliw[golygu | golygu cod y dudalen]

  • Bachgen Gyda Fest Coch 1890

    Bachgen Gyda Fest Coch
    1890

  • Hunan-bortread 1895

    Hunan-bortread
    1895

  • Melin Wrth Yr Afon 1900–1906

    Melin Wrth Yr Afon
    1900–1906

  • Afon gyda Phont y Tair Ffrwd 1906 Oriel Gelf Cincinnati

    Afon gyda Phont y Tair Ffrwd
    1906
    Oriel Gelf Cincinnati

Portreadau a hunain-bortreadau[golygu | golygu cod y dudalen]

  • Portread Ewythr Dominique 1865–1867 Yr Amgueddfa Gelf Fetropolitan, Efrog Newydd

    Portread Ewythr Dominique
    1865–1867
    Yr Amgueddfa Gelf Fetropolitan, Efrog Newydd

  • Portread Tad Yr Arlunyddr Louis-Auguste Cézanne, Reading 1866 Yr Oriel Gelf Genedlaethol, Washington, D.C.

    Portread Tad Yr Arlunyddr Louis-Auguste Cézanne, Reading
    1866
    Yr Oriel Gelf Genedlaethol, Washington, D.C.

  • Portread Achille Emperaire 1868 Musée d'Orsay, Paris

    Portread Achille Emperaire
    1868
    Musée d'Orsay, Paris

  • Paul Alexis yn darllen i Émile Zola 1869–1870 Amgueddfa Gelf São

    Paul Alexis yn darllen i Émile Zola
    1869–1870
    Amgueddfa Gelf São

  • Hunan-bortread 1875 Musée d'Orsay, Paris

    Hunan-bortread
    1875
    Musée d'Orsay, Paris

  • Portread Victor Chocquet 1876–1877

    Portread Victor Chocquet
    1876–1877

  • Hunan-bortread 1879–1882 Kunstmuseum, Bern

    Hunan-bortread
    1879–1882
    Kunstmuseum, Bern

  • Madame Cézanne Olew Ar Gynfas Tua 1886 Sefydliad Celf Detroit

    Madame Cézanne
    Olew Ar Gynfas
    Tua 1886
    Sefydliad Celf Detroit

  • Portread Mab Paul Cézanne Pastel 1888–1890 Yr Oriel Gelf Genedlaethol, Washington, D.C.

    Portread Mab Paul Cézanne
    Pastel
    1888–1890
    Yr Oriel Gelf Genedlaethol, Washington, D.C.

  • Madame Cézanne Mewn Ffrog Goch Tua 1890-1894 Amgueddfa Gelf São Paulo

    Madame Cézanne Mewn Ffrog Goch
    Tua 1890-1894
    Amgueddfa Gelf São Paulo

  • Portreaed Gustave Geffroy 1895 Musée d'Orsay, Paris

    Portreaed Gustave Geffroy
    1895
    Musée d'Orsay, Paris

  • Hunan-bortread Gydag Bere 1898–1900 Amgueddfa Gelf Cain, Boston

    Hunan-bortread Gydag Bere
    1898–1900
    Amgueddfa Gelf Cain, Boston

Nodiadau[golygu | golygu cod y dudalen]

  1. ↑ J. Lindsay Cézanne; his life and art, p.3
  2. ↑ "Paul Cézanne Biography (1839–1906)". Biography.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2011-09-03. Cyrchwyd 17 February 2007.
  3. ↑ "National Gallery of Art timeline, retrieved February 11, 2009". Nga.gov. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2010-11-05. Cyrchwyd 19 January 2011.
  4. ↑ P. Cézanne Paul Cézanne, letters, p.10
  5. ↑ J. Lindsay Cézanne; his life and art, p.232
  6. ↑ Rosenblum 1989, p. 348
  7. ↑ http://www.cezanne-en-provence.com/page/en/15.xhtm[dolen marw]

Llyfryddiaeth[golygu | golygu cod y dudalen]

  • Brion, Marcel (1974). Cézanne. Thames and Hudson. ISBN 0-500-86004-1.
  • Chun, Young-Paik (2006). "Melancholia and Cézanne's Portraits: Faces beyond the mirror". In Griselda Pollock (ed.) (gol.). Psychoanalysis and the Image. Routledge. ISBN 1-4051-3461-5.CS1 maint: extra text: editors list (link)
  • Cézanne, Paul; John Rewald; Émile Zola; Marguerite Kay (1941). Paul Cézanne, letters. B. Cassirer. ISBN 0-87817-276-9.
  • Danchev, Alex (2012). Cézanne: A Life. Profile Books (UK); Pantheon (US). ISBN 978-1846681653.
  • Gowing, Lawrence; Adriani, Götz; Krumrine, Mary Louise; Lewis, Mary Tompkins; Patin, Sylvie; Rewald, John (1988). Cézanne: The Early Years 1859–1872. Harry N. Abrams.
  • Lehrer, Jonah (2007). "Paul Cézanne, The Process of Sight". In Jonah Lehrer (gol.). Proust Was a Neuroscientist. Houghton Mifflin Harcourt. ISBN 0-618-62010-9.
  • Klingsor, Tristan (1923). Cézanne. Paris: Rieder.
  • Lindsay, Jack (1969). Cézanne: His Life and Art. United States: New York Graphic Society. ISBN 0-8212-0340-1.
  • Machotka, Pavel (1996). Cézanne: Landscape into Art. United States: Yale University Press. ISBN 0-300-06701-1.
  • Pissarro, Joachim (2005). Cézanne & Pissarro Pioneering Modern Painting: 1865–1885. The Museum of Modern Art. ISBN 0-87070-184-3.
  • Rosenblum, Robert (1989). Paintings in the Musée d'Orsay. New York: Stewart, Tabori & Chang. ISBN 1-55670-099-7.
  • Vollard, Ambroise (1984). Cézanne. England: Courier Dover Publications. ISBN 0-486-24729-5.

Darllen pellach[golygu | golygu cod y dudalen]

Dolenni allanol[golygu | golygu cod y dudalen]

Comin Wikimedia
Mae gan Gomin Wikimedia
gyfryngau sy'n berthnasol i:
Wikiquote
Mae gan Wiciddyfynu gasgliad o ddyfyniadau sy'n berthnasol i:
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Paul_Cézanne&oldid=11707601"