Neidio i'r cynnwys

Gorgyfnod (daeareg)

Oddi ar Wicipedia
(Ailgyfeiriad o Gorgyfnod)
e  h
Unedau daearegol mewn amser a stratigraffeg[1]
Talpiau o (strata) creigiau mewn stratigraffeg Cyfnodau o amser mewn cronoleg daearegol Nodiadau
Eonothem
Eon
cyfanswm o 4, hanner biliwn o flynyddoed, neu ragor
Erathem
Gorgyfnod
cyfanswm o 10, sawl can miliwn o flynyddoedd
System
Cyfnod
diffiniwyd 22, degau i ~miliwn o flynyddowedd
Cyfres
Cyfres (Epoc)
degau o filiynnau o flynyddoedd
Uned
Oes
miliynnau o flynyddoedd
Chronozone
Chron
llai nag oes, nis defnyddir yn llinell amser yr ICS

Israniad o amser daearegol sy’n llai nag eon ond yn fwy na chyfnod yw gorgyfnod (Saesneg: era). Mae'n rhanu'r 'eon' yn israniadau llai. Yr hyn sy'n hollti amser yn grwpiau llai, yn aml iawn ym myd y daearegwr, yw digwyddiadau yn ymwneud â cherrig y Ddaear, newid hinsawdd, rhywogaethau'n cael eu difodi neu impact catastroffig gwibfeini wrth daro'r Ddaear.

Yn gorffennol, galwyd y gorgyfnodau Hadeaidd, Archeaidd a Proterosöig yn "Gyn-Gambriaidd", a oedd yn cwmpasu pedair biliwm o flynyddoedd y Ddaear cyn i gregyn neu esgyrn ymddangos.

Gorgyfnod Ysbaid o amser (miliwn o flynyddoedd CP)
Cainosöig 65.5 miliwn o flynyddoedd yn ôl
Mesosöig 251 to 65.5 miliwn o flynyddoedd yn ôl
Paleosöig 542 to 251 miliwn o flynyddoedd yn ôl
Neoproterosöig 1,000 to 542 miliwn o flynyddoedd yn ôl
Mesoproterosöig 1,600 to 1,000 miliwn o flynyddoedd yn ôl
Paleoproterosöig 2,500 to 1,600 miliwn o flynyddoedd yn ôl
Neoarchean 2,800 to 2,500 miliwn o flynyddoedd yn ôl
Mesoarchean 3,200 to 2,800 miliwn o flynyddoedd yn ôl
Paleoarchean 3,600 to 3,200 miliwn o flynyddoedd yn ôl
Eoarchean 3,800 to 3,600 miliwn o flynyddoedd yn ôl
Hadean
(answyddogol)
Ffurfio'r Ddaear - 3,800 miliwn o flynyddoedd yn ôl

Cyfeiriadau

[golygu | golygu cod]
  1. Comisiwn Rhyngwladol ar Stratograffeg. "International Stratigraphic Chart" (PDF).