Glan'rafon

Glan yr Afon
Math	cymuned, maestref
Poblogaeth	13,771, 7,622
Daearyddiaeth
Sir	Dinas a Sir Caerdydd
Gwlad	Cymru
Cyfesurynnau	51.479°N 3.189°W
Cod SYG	W04001003
Gwleidyddiaeth
AS/au Cymru	Mark Drakeford (Llafur)
AS/au y DU	Alex Barros-Curtis (Llafur)
	Ffeiliau perthnasol ar Comin
	[golygwch ar Wicidata]

Ardal a chymuned yng Nghaerdydd yw Glan'rafon (Saesneg: Riverside).^[1]

Roedd cymuned Glan'rafon yn cynnwys dwy ardal dra gwahanol, sef Pontcanna i'r gogledd o Cowbridge Road East a De Glan'rafon i'r de o'r ffordd honno. Ar lafar defnyddir 'Riverside' (neu 'Glan'rafon') gan amlaf i gyfeirio at yr ail o'r ardaloedd hyn. Roedd creu cymuned Pontcanna newydd yn 2016.^[2]

Mae'r ardal i'r de o Cowbridge Road East yn cynnwys strydoedd o dai teras yn bennaf, ac fe'i nodweddir gan ei hamrywiaeth ethnig, gyda chymunedau sylweddol o bobl o dras Bangladeshaidd a Tseiniaidd, yn arbennig o gwmpas Tudor Street.

Er ei bod yn un a ardaloedd tlotaf Caerdydd, mae llawer i'w gynnig gan yr ardal, gyda nifer o siopau Tseiniaidd, Halal, Indiaidd, ac Indiaidd Gorllewinol yn gwerthu dewis eang o fwydydd. Mae Cymdeithas Marchnad Cymuned Glan'rafon wedi datblygu cryn dipyn yn y blynyddoedd diweddar, gan greu Marchnad ffermwyr ar gyfer pob dydd Sul, sydd wedi tyfu'n sylweddol.

Y Gymraeg

Yng nghyfrifiad 2011 nodwyd bod 13.7% o'r boblogaeth dros dair blwydd oed yn medru'r Gymraeg, sef 1475 o bobl. Roedd hyn yn gynnydd bach ar ffigyrau cyfrifiad 2001, sef 13.4%.^[3]

Ymysg y sefydliadau Cymraeg yn yr ardal, mae siop llyfrau Cymraeg 'Caban' ar Kings Road ac adwaenir tafarn y Mochyn Du (yng Ngerddi Sophia) yn dafarn sy'n denu llawer o gwsmeriaid Cymraeg eu hiaith.

Agorodd capel Cymraeg yn Severn Road yn 1867 [1] Archifwyd 2015-02-08 yn y Peiriant Wayback. Caeodd y capel hwnnw'n 1979 a mosg yw'r adeilad bellach.

Roedd dyfodiad stiwdio teledu HTV i Bontcanna, a gynhyrchodd raglenni Cymraeg, yn hwb i'r iaith yn yr ardal.

Llywodraeth

Mae ward Glan'rafon yn rhan o etholaeth seneddol Gorllewin Caerdydd. Mae'n ffinio â Gabalfa i'r gogledd; Cathays i'r dwyrain; Grangetown i'r de; a Threganna a Llandaf i'r gorllewin.

Enwogion

Ivor Novello, cyfansoddwr, cantor ac actor

Cyfrifiad 2011

Yng nghyfrifiad 2011 roedd y sefyllfa fel a ganlyn:^[4]^[5]^[6]^[7]

Cyfrifiad 2011

Poblogaeth cymuned Glan'rafon (pob oed) (13,771)			100%
Y nifer dros 3 oed sy'n siarad Cymraeg (Glan'rafon) (1,808)			13.7%
:Y ganran drwy Gymru			19%
Y nifer sydd wedi'u geni yng Nghymru (Glan'rafon) (7437)			54%
:Y ganran drwy Gymru			73%
Y nifer mewn gwaith rhwng 16 a 74 oed(Glan'rafon) (1,826)			29.7%
:Y ganran drwy Gymru			67.1%

Cyfeiriadau diwylliannol

Mae'r cerddor Gwenno yn cyfeirio at strydoedd mewn ardal Glan'rafon yn ei chân Despenser St, oddi ar yr Ymbelydredd EP.^[8]^[9]^[10]

Cyfeiriadau

↑ Gwyddoniadur Cymru; Gwasg Prifysgol Cymru; argraffwyd 2008; tudalen 117
↑ The City and County of Cardiff (Communities) Order – 2016 No. 1155 (W. 277) (PDF). Welsh Statutory Instruments. 2016.
↑ Comisiynydd y Gymraeg: Cyfrifiad 2011: canlyniadau yn ôl Cymuned Archifwyd 2015-01-06 yn y Peiriant Wayback; gwelwyd 24 Ionawr 2015.
↑ "Ystadegau Allweddol ar gyfer Cymru". Swyddfa Ystadegau Gwladol. Cyrchwyd 2012-12-12.. Poblogaeth: ks101ew. Iaith: ks207wa - noder mae'r canran hwn yn seiliedig ar y nier sy'n siarad Cymraeg allan o'r niferoedd sydd dros 3 oed. Ganwyd yng Nghymru: ks204ew. Diweithdra: ks106ew; adalwyd 16 Mai 2013.
↑ Canran y diwaith drwy Gymru; Golwg 360; 11 Rhagfyr 2012; adalwyd 16 Mai 2013
↑ Gwefan Swyddfa Ystadegau Gwladol; Niferoedd Di-waith rhwng 16 a 74 oed; adalwyd 16 Mai 2013.
↑ Gwefan Llywodraeth Cymru; Ystadegau Economaidd Allweddol, Tachwedd 2010; Mae'r gyfradd gyflogaeth ymhlith pobl 16 – 64 oed yng Nghymru yn 67.1 y cant.; adalwyd 31 Mai 2013^{[dolen farw]}
↑ https://soundcloud.com/gwenno/despenser-st^{[dolen farw]}
↑ "copi archif". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2015-07-28. Cyrchwyd 2015-01-25.
↑ http://caniadur.info/wici/Despenser_St^{[dolen farw]}

Eginyn erthygl sydd uchod am Gaerdydd. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato

[1] Gwyddoniadur Cymru; Gwasg Prifysgol Cymru; argraffwyd 2008; tudalen 117

[2] The City and County of Cardiff (Communities) Order – 2016 No. 1155 (W. 277) (PDF). Welsh Statutory Instruments. 2016.

[3] Comisiynydd y Gymraeg: Cyfrifiad 2011: canlyniadau yn ôl Cymuned Archifwyd 2015-01-06 yn y Peiriant Wayback; gwelwyd 24 Ionawr 2015.

[4] "Ystadegau Allweddol ar gyfer Cymru". Swyddfa Ystadegau Gwladol. Cyrchwyd 2012-12-12.. Poblogaeth: ks101ew. Iaith: ks207wa - noder mae'r canran hwn yn seiliedig ar y nier sy'n siarad Cymraeg allan o'r niferoedd sydd dros 3 oed. Ganwyd yng Nghymru: ks204ew. Diweithdra: ks106ew; adalwyd 16 Mai 2013.

[5] Canran y diwaith drwy Gymru; Golwg 360; 11 Rhagfyr 2012; adalwyd 16 Mai 2013

[6] Gwefan Swyddfa Ystadegau Gwladol; Niferoedd Di-waith rhwng 16 a 74 oed; adalwyd 16 Mai 2013.

[7] Gwefan Llywodraeth Cymru; Ystadegau Economaidd Allweddol, Tachwedd 2010; Mae'r gyfradd gyflogaeth ymhlith pobl 16 – 64 oed yng Nghymru yn 67.1 y cant.; adalwyd 31 Mai 2013^{[dolen farw]}

[8] ttps://soundcloud.com/gwenno/despenser-st^{[dolen farw]}

[9] "copi archif". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2015-07-28. Cyrchwyd 2015-01-25.

[10] ttp://caniadur.info/wici/Despenser_St^{[dolen farw]}

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]