Emyr Currie-Jones
Emyr Currie-Jones | |
---|---|
Ganwyd |
17 Ionawr 1917 ![]() Caernarfon ![]() |
Bu farw |
13 Hydref 2008 ![]() Ysbyty Athrofaol Cymru ![]() |
Dinasyddiaeth |
![]() |
Alma mater | |
Galwedigaeth |
gwleidydd, cyfreithiwr ![]() |
Roedd Emyr Currie-Jones CBE (17 Ionawr 1917 – 13 Hydref 2008) yn gyfreithiwr a gwleidydd lleol y Blaid Lafur yng Nghaerdydd. Roedd yn Gadeirydd Cyngor Sir De Morgannwg ac yn adnabyddus am ei rôl yn cyflwyno addysg Gymraeg yng Nghaerdydd. Fe’i disgrifiwyd fel “enghraifft ragorol o gynghorydd lleol a lywiodd addysg gyfrwng Cymru trwy lawer o storm wleidyddol.”[1]
Cynnwys
Cefndir[golygu | golygu cod y dudalen]
Ganwyd Currie-Jones ar 17 Ionawr 1917 yng Nghaernarfon, i Grace Currie a Lewis Jones.[2] Roedd yn siaradwr Cymraeg rhugl ac aeth i Ysgol Sir Caernarfon cyn graddio o Goleg Prifysgol Cymru Aberystwyth, [2] lle rhannodd lety gyda D. Myrddin Lloyd,[3] a'r awdur adnabyddus, Emyr Humphreys.[2].[4] Yn dilyn hynny daeth Currie-Jones yn gyfreithiwr yng Nghaerdydd. Priododd â Mary Catherine Jones.[2]
Gyrfa gyfreithiol[golygu | golygu cod y dudalen]
Daeth Currie-Jones yn gyfreithiwr yng Nghaerdydd ac roedd yn erlyn cyfreithiwr i Gyngor Dinas Caerdydd rhwng 1950 a 1955.[5] Daeth yn bartner yn y cwmni cyfreithiol, Rees, Currie-Jones, Davies ac Evans, a leolir yn Arcêd y Castell ac roedd hefyd yn llywydd Cymdeithas Cyfraith Caerdydd a'r Cylch. Ymddeolodd o'r arfer cyfreithiol ym 1987.[5]
Gwleidyddiaeth a gwasanaeth cyhoeddus[golygu | golygu cod y dudalen]
Etholwyd Currie-Jones yn gynghorydd Llafur ar Gyngor Dinas Caerdydd ym 1966,[1] gan ddod yn Gadeirydd y Pwyllgor Addysg, gan golli ei sedd cyngor wedi hynny ond cael ei ailethol ym 1971 ar gyfer ward Cathays.[6] Ar ôl creu De Morgannwg, daeth Currie-Jones yn Gadeirydd cyntaf Cyngor Sir De Morgannwg, rhwng 1973 a 1975.[7] Cynrychiolodd ward Cathays rhwng 1973 a 1977, gan golli ei sedd yn etholiad 1977.[8] Cafodd ei ailethol i Gyngor wardiau "Trelái ac Ely" rhwng 1981 a 1989.[5]
Fel Cadeirydd y Pwyllgor Addysg ar Gyngor Dinas Caerdydd llwyddodd i osod y sylfaen ar gyfer ysgol Gymraeg gyntaf Caerdydd, Ysgol Gyfun Gymraeg Glantaf. Yn erbyn gwrthwynebiad cryf i'r syniad, perswadiodd Undeb Cenedlaethol yr Athrawon (NUT) a llefarydd y Ceidwadwyr ar y Gymraeg, i'w gefnogi.[1]
Dyfarnwyd CBE iddo yn Anrhydeddau Blwyddyn Newydd 1976 am wasanaethau cymdeithasol a llywodraeth leol yn Ne Cymru.
Roedd yn Gristion o ran ffydd ac yn ddiacon ac ysgrifennydd yng Nghapel Minny Street, Caerdydd. Roedd hefyd yn heddychwr gydol ei oes.[9]
Roedd Currie-Jones hefyd yn aelod o Gyd-bwyllgor Addysg Cymru, Cyngor Coleg Prifysgol Caerdydd a Chyngor yr Iaith Gymraeg. [5] Roedd yn gaderydd pwyllgor gwaith Eisteddfod Caerdydd 1978 [10] ac roedd yn Llywydd anrhydeddus Eisteddfod Genedlaethol Cymru pan ddaeth i Gaerdydd yn 2008, hefyd yn Gadeirydd y pwyllgor trefnu.[11]
Roedd yn aeod o lys Llywodraethwyr Prifysgol Abertawe, Cyngor Ysgol Feddygaeth Genedlaethol Cymru, Llys Llyfrgell Genedlaethol Cymru a Chyngor Llyfrau Cymru.[12]
Gwaith Gwirfoddol[golygu | golygu cod y dudalen]
Bu'n gwasanaethu'n wirfoddol yn y Dwyrain Canol a'r Eidal gyda mudiad Cronfa Achub y Plant a'r UNRRA (United Nations Relief and Rehabilitation Administration).[2] Roedd yn gefnogwr o Urdd Gobaith Cymru a chyfrannodd £3,000 yn ei cymunrodd i'r mudiad.[13]
Bu farw Currie-Jones ar 13 Hydref 2008, yn 91 oed.[5]
Dolenni[golygu | golygu cod y dudalen]
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod y dudalen]
- ↑ 1.0 1.1 1.2 Huw Thomas; Colin H. Williams, eds. (2013), "Political Power in Cardiff Council", Parents, Personalities and Power: Welsh-medium Schools in South-east Wales, University of Wales Press, pp. 143-144, ISBN 978-0-7083-2584-1, https://books.google.co.uk/books?id=IFeuBwAAQBAJ&pg=PA144#v=onepage&q&f=false
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 "Un o'r 'hoelion wyth' yn marw" (yn Welsh). BBC Cymru. 16 November 2008. http://news.bbc.co.uk/welsh/hi/newsid_7670000/newsid_7674500/7674565.stm. Adalwyd 26 August 2019.
- ↑ https://books.google.co.uk/books?id=WUWuBwAAQBAJ&pg=PA223&lpg=PA223&dq=Emyr+Currie-Jones&source=bl&ots=DwCTuVYpHq&sig=ACfU3U3A37HxQiFHwW2r8punGlYbU64A7g&hl=cy&sa=X&ved=2ahUKEwiXoIHnjIXlAhXkoFwKHW_fBlE4ChDoATADegQICBAE#v=onepage&q=Emyr%20Currie-Jones&f=false
- ↑ M. Wynn Thomas (2018), Emyr Humphreys, University of Wales Press, p. 10, ISBN 978-1-78683-297-9, https://books.google.co.uk/books?id=p-yVDwAAQBAJ&pg=PA10#v=onepage&q&f=false
- ↑ 5.0 5.1 5.2 5.3 5.4 "Obituary: Emyr Currie-Jones". South Wales Echo. 2 December 2008. https://www.walesonline.co.uk/news/wales-news/obituary-emyr-currie-jones-2132475. Adalwyd 26 August 2019.
- ↑ "Labour landslide turns Town Hall tables". South Wales Echo: p. 13. 14 May 1971. "Labour's gains in Cardiff will bring back some familiar faces to the council chamber... the former Labour chairman of the Education Committee, Coun. Emyr Currie-Jones, ousted one of the Tory whips, Mr Herbert Nunn, in Cathays."
- ↑ "South Glamorgan County Council Election Results 1973-1993" (PDF). The Elections Centre (Plymouth University). Cyrchwyd 27 August 2019.
- ↑ "South Glamorgan County Council Election Results 1973-1993" (PDF). The Elections Centre (Plymouth University). Cyrchwyd 27 August 2019.
- ↑ http://dinesydd.cymru/blw2008/dinesydd333p.pdf
- ↑ https://obitresearch.medill.northwestern.edu/2009/11/13/obituaries-in-wales-are-just-so-different/index.html
- ↑ "2008: 'Y bylchau yn y wal'" (yn Welsh). BBC Online. 31 December 2008. http://news.bbc.co.uk/welsh/low/newsid_7780000/newsid_7787900/7787930.stm. Adalwyd 28 August 2019.
- ↑ https://obitresearch.medill.northwestern.edu/2009/11/13/obituaries-in-wales-are-just-so-different/index.html
- ↑ https://www.urdd.cymru/files/6014/1690/8522/AdolygiadBlynyddol2009-2010.pdf