Cyhydedd naw ban

Y pedwar mesur ar hugain

Y pedwar mesur ar hugain yw'r gyfundrefn o fesurau caeth a ddaeth yn ganon awdurdodol ym marddoniaeth Gymraeg yr Oesoedd Canol Diweddar, sef cyfnod Beirdd yr Uchelwyr. Rhestr Awdl gywydd Byr a thoddaid Clogyrnach Cyhydedd fer Cyhydedd hir Cyhydedd naw ban Cyrch a chwta Cywydd deuair fyrion Cywydd deuair hirion Cywydd llosgyrnog Englyn cyrch Englyn milwr Englyn penfyr Englyn proest cyfnewidiog Englyn proest cadwynog Englyn unodl union Englyn unodl crwca Gwawdodyn byr Gwawdodyn hir Hir a thoddaid Rhupunt byr Rhupunt hir Tawddgyrch cadwynog Toddaid

Mae'r mesur hwn, sef cyhydedd nawban, yn un o'r pedwar mesur ar hugain ac yn cynnwys cynghanedd. Ystyr "cyhydedd" ydyw llinell a cheir pedair llinell gyda naw sillaf ym mhob un yn y mesur hwn. Mae'r pedair llinell yn odli gyda'i gilydd a gallent ddiweddu'n acennog neu'n ddiacen; diacen fel arfer. Roedd yn fesur poblogaidd yn yr Oesoedd Canol a cheir sawl enghraifft ohono yng ngwaith Beirdd yr Uchelwyr.

Mae Gwilym R. Tilsley'n defnyddio'r mesur hwn yn ei awdl i'r Glowr:

Newid a ddaeth ar y dydd weithion

I ŵr diwyd y llethrau duon;

Daeth i'r lofa dalog swyddogion,

A mud weithwyr lle bu cymdeithion.

Gweler hefyd

• Cerdd Dafod
• Y pedwar mesur ar hugain

Eginyn erthygl sydd uchod am lenyddiaeth. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.