Neidio i'r cynnwys

Curig

Oddi ar Wicipedia
Curig
Ganwyd6 g Edit this on Wikidata
Cymru Edit this on Wikidata
Bu farwLanderne Edit this on Wikidata
Man preswylTeyrnas Brycheiniog Edit this on Wikidata
DinasyddiaethBaner Cymru Cymru
Galwedigaethoffeiriad Edit this on Wikidata
Blodeuodd550 Edit this on Wikidata
Swyddesgob Edit this on Wikidata
Dydd gŵyl15 Mehefin, 16 Mehefin Edit this on Wikidata

Sant Cymreig oedd Curig (fl. c. 550?), a flodeuai yn oes Maelgwn Gwynedd. Fe'i cysylltir â sawl lle yng ngogledd-orllewin a chanolbarth Cymru a Brycheiniog. Fe'i gelwir weithiau Curig Lwyd (h.y. 'sanctaidd') a Curig Farchog. Delir ei ddydd gŵyl ar 16 Mehefin.

Traddodiadau

[golygu | golygu cod]
Eglwys Curig, Capel Curig

Dywedir fod Curig yn rhyfelwr yng ngwasaneth Maelgwn Gwynedd a droes at grefydd. Digiodd hynny Faelgwn a cheisiodd rwystro'r sant, ond parodd Curig i Faelgwn a'i wŷr fynd yn dall a bu rhaid i dri o feibion Maelgwn roi tir i Gurig. Sefydlodd glas ar y tir hwnnw, ar safle pentref Llangurig (gogledd Powys) heddiw. Tan ddiwedd yr 16g roedd bagl neu groes Curig i'w gweld yn eglwys Sant Harmon, 6 milltir o Langurig dros y bryniau. Ceir disgrifiad o'r groes gan Gerallt Gymro yn ei Hanes y Daith Trwy Gymru (1188): 'yn eglwys Sant Garmon ceir y fagl a enwir Bagl Sant Curig, yr hon a ymestyn ychydig yn ei brig, ar y naill achr a'r llall, ar wedd croes, ac a orchuddir amgylch ogylch ag aur ac arian.' Arferid gwella cleifion â hi.

Yn ôl un traddodiad cysegrwyd Curig gan Sant Paul Aurelian a threuliodd gyfnod yn astudio wrth draed Tudwal yn Llanilltud Fawr.

Cysylltir Curig â Chapel Curig yn Eryri yn ogystal. Mae lleoedd eraill a gysylltir â'r sant yn cynnwys plwyf Llandegai, Brycheiniog, lle ceir Ffynnon Gurig.

Ymddengys ei fod wedi mudo i Lydaw ar ddiwedd ei oes a cheir sawl eglwys yno sy'n dwyn ei enw. Dywedir y bu farw yn Landerneau a chael ei gladdu yn Locquirec.

Ffynonellau

[golygu | golygu cod]
  • T. D. Breverton, The Book of Welsh Saints (Cyhoeddiadau Glyn Dŵr, 2000)
  • Thomas Jones (gol.), Gerallt Gymro (Caerdydd, 1938), t. 16.