Neidio i'r cynnwys

Cap ffibr toredig

Oddi ar Wicipedia
Cap ffibr toredig
Inocybe lacera

Dosbarthiad gwyddonol
Teyrnas: Fungi
Dosbarth: Basidiomycota
Urdd: Agaricales
Teulu: Cortinariaceae
Genws: Inocybe[*]
Rhywogaeth: Inocybe lacera
Enw deuenwol
Inocybe lacera
(Fr.) P.Kumm.

Math a rhywogaeth o ffwng yn nheulu'r Cortinariaceae yw'r Cap ffibr toredig (Lladin: Inocybe lacera; Saesneg: Torn Fibrecap).[1] 'Y Capiau Ffibr' yw'r enw ar lafar ar y grwp mae'r ffwng yma'n perthyn iddo, ond nid yw'n derm gwyddonol. Y gair Groeg am y genws hwn yw Inocybe, sef 'cap wedi'i wneud o ffibr', a bathwyd y gair gan y botanegydd o Sweden, Elias Magnus Fries. Mae'r teulu Cortinariaceae yn gorwedd o fewn urdd yr Agaricales.

Mae'r cemegolion o fewn y ffwng yma'n wenwynig. Disgrifiwyd ac enwyd y tacson yma'n wreiddiol gan y naturiaethwr Elias Magnus Fries.

Mae'r rhywogaeth hon o ffwng i'w chael yn Ewrop a Gogledd America.

Lliw sborau'r fadarchen hon yw brown. O ran siâp, disgrifir y capan, neu gap y fadarchen fel un amgrwm. Gelwir y rhan oddi tan y capan yn hadbilen (neu'n 'hymeniwm') a cheir sawl math: arwyneb llyfn, tegyll, chwarennau (tyllau bychan), rhychau ayb; mae gan y fadarchen hon yr hyn a elwir yn: tegyll. O ran y broses o gymeryd maeth, fe'i disgrifir fel mycorhisa.

Ffyngau

[golygu | golygu cod]

Credir fod rhwng 2.2 a 3.8 miliwn o wahanol rywogaethau o ffwng, a'u bod yn perthyn yn nes at grwp yr anifeiliaid nag at blanhigion.[2] Gelwir yr astudiaeth o ffwng yn "feicoleg", sy'n dod o'r Groeg μύκης (mykes) sef 'madarchen'. Mae tua 120,000 o'r rhain wedi'u disgrifio gan naturiaethwyr megis Carolus Linnaeus, Christiaan Hendrik Persoon ac Elias Magnus Fries. Oherwydd mai prin iawn yw gwybodaeth gwyddonwyr am y pwnc hwn, mae tacson y ffyngau'n newid o ddydd i ddydd.[3] Credir bod oddeutu 20,000 o rywogaethau o ffyngau yng ngwledydd Prydain.

Aelodau eraill o deulu'r Cortinariaceae

[golygu | golygu cod]

Mae gan Cap ffibr toredig ambell aelod arall yn y teulu hwn, gan gynnwys y canlynol:

Rhestr Wicidata:

rhywogaeth enw tacson delwedd
Cortinarius lamproxanthus Cortinarius lamproxanthus
Cortinarius lavendulensis Cortinarius lavendulensis
Cortinarius lepidus Cortinarius lepidus
Cortinarius leucocephalus Cortinarius leucocephalus
Cortinarius livor Cortinarius livor
Cortinarius lubricanescens Cortinarius lubricanescens
Cortinarius luteinus Cortinarius luteinus
Cortinarius luteirufescens Cortinarius luteirufescens
Cortinarius luteobrunneus Cortinarius luteobrunneus
Cortinarius magellanicus Cortinarius magellanicus
Diwedd y rhestr a gynhyrchwyd yn otomatig o Wicidata.

Gweler hefyd

[golygu | golygu cod]

Cyfeiriadau

[golygu | golygu cod]
  1. Gwefan y Bywiadur; CELl, lle ceir enwau safonol Cymraeg. Adalwyd 21 Chwefror 2020.
  2. Erthygl Fungal Diversity Revisited: 2.2 to 3.8 Million Species gan Hawksworth DL ac Lücking R yn y dyddlyfr Microbiology Spectrum, cyfrol 5, rhif 4, tud. 79–95. Cyhoeddwyd Gorffennaf 2017; Microbiology Spectrum; isbn=978-1-55581-957-6
  3. Gwefan palaeos.com; adalwyd 21 Chwefror 2020.
Safonwyd yr enw Cap ffibr toredig gan un o brosiectau . Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.