Llosgfynydd: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
TXiKiBoT (sgwrs | cyfraniadau) B robot yn ychwanegu: ht:Vòlkan |
B robot yn ychwanegu: so:Fulkaano |
||
Llinell 135: | Llinell 135: | ||
[[sk:Sopka]] |
[[sk:Sopka]] |
||
[[sl:Ognjenik]] |
[[sl:Ognjenik]] |
||
[[so:Fulkaano]] |
|||
[[sq:Vullkani]] |
[[sq:Vullkani]] |
||
[[sr:Вулкан]] |
[[sr:Вулкан]] |
Fersiwn yn ôl 22:48, 16 Mehefin 2010
Caiff llosgfynydd (mynydd tân) ei greu lle mae craig tawdd (magma) yn codi i wyneb y ddaear gan achosi echdoriadau folcanig. Craig wedi ei doddi mwy na 100km o dan wyneb y Ddaear yw magma sydd wedyn yn dechrau codi tuag at wyneb y ddaear. Pan gyrhaedda'r magma wyneb y ddaear fe lifa neu fe dasga o'r ddaear ar ffurf lafa neu lydw folcanig. Ar wahân i graig tawdd mae lafa yn cynnwys creigiau a nwy.
Gelwir y creigiau sydd yn ffurfio o achos ffrwydriadau folcanig yn Greigiau Igenaidd, er enghraifft Basalt neu Gwenithfaen.
Lleolir llosgfynyddoedd y ddaear lle mae platiau tectonig yn cwrdd neu uwchben mannau poeth. Ar hyn o bryd mae'r mwyafrif o ffrwydriadau llosgfynyddoedd a daeargrynfeydd y ddaear yn digwydd o gwmpas y Môr Tawel, yn dilyn ymylon plât tectonig y Môr Tawel.
Llosgfynydd yn Ynys yr Iâ ydy Eyjafjallajökull ac fe achosodd gryn anhwylustod i deithio awyr drwy Ewrop yng ngwanwyn 2010. Chwythodd gwynt y gogledd ei lwch dros wledydd Prydain yn Ebrill a Mai pan waharddwyd awyrennau rhag hedfan.
Llosgfynyddoedd y Byd
Rhai o losgfynyddoedd enwog y ddaear yw:
- Etna (yr Eidal)
- Eyjafjallajökull (Gwlad yr Iâ)
- Hekla (Gwlad yr Iâ)
- Krakatoa (Rakata, Indonesia)
- Mauna Loa (Hawaii, UDA)
- Mauna Kea (Hawaii, UDA)
- Erebus (Ynys Ross, Antarctica)
- Fuji (Honshu, Siapan)
- Mount Rainier (Washington, UDA)
- Mount St. Helens (Washington, UDA)
- Unzen (Kyushu, Siapan)
- Mont Pelée (Martinique)
- Novarupta (Alaska, UDA)
- Popocatépetl (Mecsico)
- Surtsey (Gwlad yr Iâ)
- Santorini (Gwlad Groeg)
- Tambora (Sumbawa, Indonesia)
- Teide (Tenerife, Sbaen)
- Vesuvius (Yr Eidal)
Llosgfynyddoedd Cymru
Nid oes llosgfynyddoedd yn ffrwydro yng Nghymru heddiw, ond fe oedd miliynau o flynyddoedd yn ôl. O ganlyniad, mae'n bosib gweld creigiau a lludw folcanig yng Nghymru, er engraifft ar Rhobell Fawr. Fe ddefnyddir y creigiau hyn ar gyfer adeiladu.
Nodyn:Cyswllt erthygl ddethol Nodyn:Cyswllt erthygl ddethol Nodyn:Cyswllt erthygl ddethol Nodyn:Cyswllt erthygl ddethol