Mari I, brenhines Lloegr: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
cywiro |
ehangu mymryn |
||
| Llinell 1: | Llinell 1: | ||
[[Delwedd:Maria Tudor1.jpg|bawd| Y Frenhines Mari Tudur]] |
[[Delwedd:Maria Tudor1.jpg|bawd| Y Frenhines Mari Tudur]] |
||
Bu '''Mari I''' (neu '''Mari Tudur''') ([[18 Chwefror]] [[1516]] - [[17 Tachwedd]] [[1558]]) yn Frenhines [[Lloegr]] ac [[Iwerddon]] o [[19 Gorffennaf]] [[1553]] hyd at ei marwolaeth ym [[1558]]. |
Bu '''Mari I''' (neu '''Mari Tudur''') ([[18 Chwefror]] [[1516]] - [[17 Tachwedd]] [[1558]]) yn Frenhines [[Lloegr]] ac [[Iwerddon]] o [[19 Gorffennaf]] [[1553]] hyd at ei marwolaeth ym [[1558]].<ref>Weir, t. 160).</ref> Hi oedd unig ferch [[Harri VIII, brenin Lloegr]], a'i wraig gyntaf [[Catrin o Aragon]] i fod yn oedolyn. |
||
Ei hanner brawd, Edward VI, [[Edward VI, brenin Lloegr|Edward VI]] (mab Henry VIII a [[Jane Seymore]]) olynydd Harri, a hynny yn 1647. Pan y deallodd na fyddai'n byw yn hir, oherwydd afiechyd, ceisiodd sicrhau na fyddai Mari yn ei olynu ar yr orsedd; gwnaeth hyn oherwydd fod ganddynt grefydd gwahanol, ac felly, gor-gyfnither, yr arglwyddes [[Jane Grey]] a orseddwyd. Casglodd Mari fyddin yn [[Dwyrain Anglia|Nwyrain Anglia]] a llwyddodd i ddiorseddu Jane Grey, a thorrwyd ei phen. Yn 1553 coronwyd Mari'n frenhines. |
|||
| ⚫ | Ar ôl ennill y goron yn |
||
| ⚫ | Ar ôl ennill y goron yn 1553 ailsefydlodd Mari [[Catholigiaeth|Catholigiaeth Rufeinig]] yng Nghymru, Lloegr ac Iwerddon. Yn sgil ei phenderfyniad, gorfodwyd i lawer o Brotestaniaid encilio i'r Cyfandir, gan gynnwys nifer o Gymry blaenllaw megis yr esgob [[Richard Davies]] (1501 – 7 Tachwedd 1581). Llosgwyd bron tri chant o ferthyron Protestannaidd yn ystod ei theyrnasiad, gan gynnwys tri yng Nghymru: [[Rawlins White]] yng [[Caerdydd|Nghaerdydd]], [[Robert Ferrar]] yng [[Caerfyrddin|Nghaerfyrddin]] a [[William Nichol]] yn [[Hwlffordd]]. |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
Ar ôl marwolaeth sydyn Mari ym [[1558]], ailgyflwynodd ei hanner chwaer [[Elisabeth I, brenhines Lloegr|Elisabeth]] y grefydd Brotestannaidd yng Nghymru, Lloegr ac Iwerddon. |
Ar ôl marwolaeth sydyn Mari ym [[1558]], ailgyflwynodd ei hanner chwaer [[Elisabeth I, brenhines Lloegr|Elisabeth]] y grefydd Brotestannaidd yng Nghymru, Lloegr ac Iwerddon. |
||
== Hanes == |
|||
Cyn iddi ddod yn frenhines gyntaf [[Lloegr]], roedd [[Edward VI]] eisiau i'w gyfnither ei ddilyn ef yn yr olyniaeth frenhinol. Ond ar ôl brwydr hir, ennillodd Mari yr hawl hwnnw. |
|||
== |
== Cyfeiriadau == |
||
{{cyfeiriadau}} |
|||
: Davies, John. ''Hanes Cymru'' (Llundain: Penguin, 1990) |
|||
{{dechrau-bocs}} |
{{dechrau-bocs}} |
||
Fersiwn yn ôl 08:45, 18 Chwefror 2016
Bu Mari I (neu Mari Tudur) (18 Chwefror 1516 - 17 Tachwedd 1558) yn Frenhines Lloegr ac Iwerddon o 19 Gorffennaf 1553 hyd at ei marwolaeth ym 1558.[1] Hi oedd unig ferch Harri VIII, brenin Lloegr, a'i wraig gyntaf Catrin o Aragon i fod yn oedolyn.
Ei hanner brawd, Edward VI, Edward VI (mab Henry VIII a Jane Seymore) olynydd Harri, a hynny yn 1647. Pan y deallodd na fyddai'n byw yn hir, oherwydd afiechyd, ceisiodd sicrhau na fyddai Mari yn ei olynu ar yr orsedd; gwnaeth hyn oherwydd fod ganddynt grefydd gwahanol, ac felly, gor-gyfnither, yr arglwyddes Jane Grey a orseddwyd. Casglodd Mari fyddin yn Nwyrain Anglia a llwyddodd i ddiorseddu Jane Grey, a thorrwyd ei phen. Yn 1553 coronwyd Mari'n frenhines.
Ar ôl ennill y goron yn 1553 ailsefydlodd Mari Catholigiaeth Rufeinig yng Nghymru, Lloegr ac Iwerddon. Yn sgil ei phenderfyniad, gorfodwyd i lawer o Brotestaniaid encilio i'r Cyfandir, gan gynnwys nifer o Gymry blaenllaw megis yr esgob Richard Davies (1501 – 7 Tachwedd 1581). Llosgwyd bron tri chant o ferthyron Protestannaidd yn ystod ei theyrnasiad, gan gynnwys tri yng Nghymru: Rawlins White yng Nghaerdydd, Robert Ferrar yng Nghaerfyrddin a William Nichol yn Hwlffordd.
Priododd Mari Felipe II, brenin Sbaen, ar y 25 Gorffennaf 1554 ond roedd yn briodas amhoblogaidd iawn yn Lloegr. Pan ddaeth e'n frenin Sbaen yn 1556 gwnaed hi'n frenhines gydweddog Habsburg Sbaen.
Ar ôl marwolaeth sydyn Mari ym 1558, ailgyflwynodd ei hanner chwaer Elisabeth y grefydd Brotestannaidd yng Nghymru, Lloegr ac Iwerddon.
Cyfeiriadau
- ↑ Weir, t. 160).
- Davies, John. Hanes Cymru (Llundain: Penguin, 1990)
| Rhagflaenydd: Edward VI |
Brenhines Lloegr 19 Gorffennaf 1553 – 17 Tachwedd 1558 |
Olynydd: Elisabeth I |