Defnyddiwr:Llywelyn2000/Pwll Tywod: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Crewyd drwy gyfieithu'r dudalen "Canada" |
Crewyd drwy gyfieithu'r dudalen "China" |
||
| Llinell 1: | Llinell 1: | ||
Mae'n wlad yn [[Dwyrain Asia|Nwyrain Asia]] ac yn [[Gweriniaeth|weriniaeth sosialaidd]] un blaid [[gwladwriaeth unedol|unedol]] dan arweiniad [[Plaid Gomiwnyddol Tsieina]] (CPC). Hi yw [[Rhestr gwledydd yn nhrefn eu poblogaeth|gwlad fwyaf poblog]] y byd, gyda phoblogaeth o fwy na 1.4 biliwn. Mae Tsieina'n dilyn un amser safonol sef UTC + 08: 00 er ei fod, mewn gwirionedd, yn rhychwantu pum [[cylchfa amser]] daearyddol ac yn ffinio â 14 gwlad, yr ail fwyaf o unrhyw wlad yn y byd, ar ôl [[Rwsia]]. MAe ei harwynebedd oddeutu 9.6 miliwn cilomedr sgwâr (3.7 miliwn mill <sup>2</sup>), hi yw trydedd neu bedwaredd wlad fwyaf y byd. Rhennir y wlad yn swyddogol yn 23 talt th(Saesneg'': provin''ce, Mandarin: ''Shěng-jí xíngzhèngq)'', {{Efn|The disputed 23rd province of [[Taiwan]] is claimed by People's Republic of China but it does not administer it. See {{section link||Administrative divisions}}}} pum rhanbarth ymreolaethol, a phedair bwrdeirefyn [[Beijing]] (y [[Prifddinas|brifddinas]] ), [[Tianjin]], [[Shanghai]] (y ddinas fwya), a [[Chongqing]], yn ogystal â dau ranbarth gweinyddol arbennig : [[Hong Cong|Hong Kong]] a [[Macau|Macu]] . |
|||
Daeth China i'r amlwg fel un o wareiddiadau cynta'r byd, ym masn ffrwythlon yr [[Huang He|Afon Felen (y]] [[Huang He]]) ynng Ngwastadedd Gogledd Tsieina. Roedd Tsieina yn un o bwerau economaidd mwyaf blaenllaw'r byd ar gyfer y rhan fwyaf o'r ddwy fileniwm o [[1g]] tan y [[19g]]. Am filoedd o flynyddoedd, roedd system wleidyddol Tsieina wedi'i seilio ar frenhiniaeth etifeddol absoliwt, neu linach (''dynasty''), gan ddechrau gyda [[Brenhinllin Xia|llinach Xia]] yn 21g CC. Ers hynny, mae Tsieina wedi ehangu, chwalu ac ail-uno sawl gwaith. Yn y 3g CC, adunodd y Qin y rhan fwyaf o Tsieina a sefydlu'r [[Brenhinllin y Qin|ymerodraeth Tsieineaidd gyntaf]] sef [[Brenhinllin y Qin|Brenhinllin y Qin.]] Gwelodd [[Brenhinllin Han]] a'i holynodd (206 ÔC-220 ÔC) beth o'r dechnoleg fwyaf datblygedig ar yr adeg honno, gan gynnwys cynhyrchu papur a'r [[cwmpawd]], ynghyd â gwelliannau [[amaethyddol]] a [[meddygol]], [[powdwr gwn]] ac argraffu yn ystod [[Brenhinllin Tang]] (618-907) a Brenhiniaeth y Song Gogleddol (960–1127). |
|||
Ymledodd diwylliant Tang yn eang drwy [[Asia]], wrth i'r [[Ffordd y Sidan]] newydd ddod â masnachwyr gyn belled â [[Mesopotamia]] a [[Corn Affrica|Chorn Affrica]]. |
|||
Dioddefodd [[Brenhinllin Qing]] yn drwm dan ormes imperialaeth tramor, negis Lloegr. Dyma linach olaf Tsieina, a sail tiriogaethol ar gyfer y Tsieina fodern. Cwympodd brenhiniaeth Tsieineaidd ym 1912 gyda [[Chwyldro 1911]], pan ddisodlodd [[Gweriniaeth Tsieina|Gweriniaeth Tsieina (ROC)]] [[Brenhinllin Qing]]. Ymosododd [[Ymerodraeth Japan]] ar Tsieina yn ystod yr [[Ail Ryfel Byd]]. |
|||
T |
|||
Yn 1948 arweiniodd [[Rhyfel Cartref Tseina]] at rannu tiriogaethau pan sefydlodd [[Plaid Gomiwnyddol Tsieina|Plaid Gomiwnyddol Tseiniaidd]] (CCP), dan arweiniad [[Mao Zedong]], Weriniaeth Pobl Tsieina ar dir mawr Tsieina tra enciliodd Kuomintang dan arweiniad llywodraeth ROC i ynys Taiwan.{{Efn|The KMT solely governed the island until its transition to democracy in 1996.|name=|group=}} Yn 2021 roedd y PRC a'r ROC ill dau'n honni mai nhw yw unig lywodraeth gyfreithlon Tsieina, gan arwain at anghydfod parhaus hyd yn oed ar ôl i'r [[Y Cenhedloedd Unedig|Cenhedloedd Unedig]] gydnabod y PRC fel y llywodraeth sqyddogol. |
|||
Mae'r wlad yn aelod parhaol o [[Cyngor Diogelwch y Cenhedloedd Unedig|Gyngor Diogelwch y Cenhedloedd Unedig]] ac yn aelod o sawl sefydliad fel Banc Buddsoddi Seilwaith Asiaidd, Cronfa'r Ffordd y Sidan, y Banc Datblygu Newydd, Sefydliad Cydweithredol Shanghai, a'r Partneriaeth Economaidd Cynhwysfawr Rhanbarthol, ac mae hefyd yn aelod o [[BRICS]], y G8 + 5, y [[G20]], [[APEC]], ac Uwchgynhadledd Dwyrain Asia. |
|||
Mae ymhlith yr isaf o holl wledydd y byd mewn mesuriadau rhyngwladol o ran: rhyddid sifil, tryloywder ei llywodraeth, rhyddid y wasg, rhyddid crefydd a lleiafrifoedd ethnig. Mae awdurdodau Tsieineaidd wedi cael eu beirniadu gan wleidyddol ac actifyddion [[hawliau dynol]] am gam-drin hawliau dynol ar raddfa fawr, gan gynnwys [[gormes gwleidyddol]], [[Sensoriaeth yn Tsieina|sensoriaeth]] dorfol, monitro torfol o'u dinasyddion ac atal protestiadau mewn modd treisgar. |
|||
Ar ôl diwygiadau economaidd ym 1978, a'i mynediad i [[Sefydliad Masnach y Byd]] yn 2001, daeth economi Tsieina yn wlad ail-fwyaf trwy [[Cynnyrch Mewnwladol Crynswth|Gynnyrch Mewnwladol Crynswth]] enwol yn 2010 a thyfodd i'r mwyaf yn y byd o ran PPP yn 2014. Tsieina yw'r economi sy'n tyfu gyflymaf yn y byd, y genedl ail gyfoethocaf yn y byd, a [[Gweithgynhyrchu|gwneuthurwr]] ac allforiwr mwya'r byd. Mae gan y genedl fyddin sefydlog gryfaf yn y byd - [[Byddin Rhyddid y Bobl]] - y gyllideb amddiffyn ail-fwyaf, ac mae'n [[Rhestr o wledydd sydd ag arfau niwclear|wladwriaeth arfau niwclear]] gydnabyddedig. Caiff ei chyfri'n uwch-bŵer posib oherwydd ei heconomi fawr a'i grym milwrol. |
|||
== Geirdarddiad == |
|||
Etifeddodd y Gymraeg y gair 'Tsieina' o'r Saesneg (ac ieithoedd Ewropeaidd eraill) "China" ers yr [[16g]]; fodd bynnag, nid y gair hwn a ddefnyddiwyd gan y Tsieineaid eu hunain yn ystod y cyfnod hwn. Mae ei darddiad wedi cael ei olrhain trwy'r [[Portiwgaleg|Bortiwgaleg]], [[Maleisia|Maleieg]], a [[Perseg|Pherseg]] yn ôl i'r gair [[Sansgrit]] ''Chīna'', a ddefnyddir yn yr [[Hanes India|India hynafol]].<ref name="OED">{{Cite web|url=https://www.oed.com/view/Entry/31735?|title=China|website=Oxford English Dictionary}}</ref> |
|||
Defnyddiwyd ''Cīna'' yn gyntaf yn yr ysgrythur Hindŵaidd gynnar, gan gynnwys y ''[[Mahabharata|Mahābhārata]]'' ([[5g CC]]) a ''[[Manusmṛti|Deddfau Manu]]'' ([[2g CC]]).<ref name="wade">Wade, Geoff. </ref> Yn 1655, awgrymodd Martino Martini fod y gair 'China' yn deillio yn y pen draw o enw [[Brenhinllin y Qin]] (221–206 BCE).<ref name="Martini">Martino, Martin, ''Novus Atlas Sinensis'', Vienna 1655, Preface, p. 2.</ref><ref name="wade" /> Er bod defnydd mewn ffynonellau Indiaidd yn rhagflaenu'r frenhiniaeth hon, rhoddir y tarddiad hwn mewn amryw ffynonellau o hyd. <ref>{{Cite book|last=Bodde, Derk|editor-last=Denis Twitchett|editor-last2=Michael Loewe|url=https://books.google.com/books?id=A2HKxK5N2sAC&pg=PA20|title=The Cambridge History of China: Volume 1, The Ch'in and Han Empires, 221 BC – AD 220|page=20|isbn=978-0-521-24327-8|year=1978}}</ref> Mae tarddiad y gair Sansgrit yn destun dadl, yn ôl ''Geiriadur Saesneg Rhydychen''.<ref name="OED" /> Ceir awgrymiadau niferus gan gynnwys yr enwau ar gyfer Yelang a thalaith Jing neu Chu.<ref name="wade" /><ref>{{Cite book|last=Yule, Henry|url=https://books.google.com/books?id=SAqgAb41ifIC&pg=PA3|title=Cathay and the Way Thither|pages=3–7|isbn=978-81-206-1966-1|year=1866}}</ref> |
|||
== Daearyddiaeth == |
|||
Yn ôl cyfanswm arwynebedd (gan gynnwys ei dyfroedd), Canada yw'r [[Rhestr gwledydd yn nhrefn eu harwynebedd|ail-fwyaf]] fwyaf yn y byd, ar ôl [[Rwsia]].<ref name="BresciaSuper2009">{{Cite book|last=Brescia|first=Michael M.|url=https://books.google.com/books?id=Q2qzBUEWxpoC&pg=PA38|title=North America: An Introduction|last2=Super|first2=John C.|publisher=University of Toronto Press|year=2009|isbn=978-0-8020-9675-3|page=38}}</ref> Yn ôl arwynebedd tir yn unig, fodd bynnag, mae Canada [[Rhestr gwledydd yn nhrefn eu harwynebedd|yn y pedwerydd safle]], oherwydd bod ganddi gyfran fwyaf y byd o lynnoedd dŵr croyw.<ref name="Battram2010da">{{Cite book|last=Battram|first=Robert A.|url=https://books.google.com/books?id=pBc9349sw4QC&pg=PA1|title=Canada in Crisis: An Agenda for Survival of the Nation|publisher=[[Trafford Publishing]]|year=2010|isbn=978-1-4269-3393-6|page=1}}</ref> Gan ymestyn o [[Cefnfor yr Iwerydd|Gefnfor yr Iwerydd]] yn y dwyrain, ar hyd [[Cefnfor yr Arctig|Gefnfor yr Arctig]] i'r gogledd, ac i'r [[Y Cefnfor Tawel|Cefnfor Tawel]] yn y gorllewin, mae'r wlad yn cwmpasu 9,984,670 km ag o diriogaeth.<ref name="McColl2005">{{Cite book|last=McColl|first=R. W.|url=https://books.google.com/books?id=DJgnebGbAB8C&pg=PA135|title=Encyclopedia of World Geography|date=September 2005|publisher=Infobase Publishing|isbn=978-0-8160-5786-3|page=135}}</ref> Mae gan Ganada dir morwrol helaeth hefyd, gydag arfordir hiraf y byd o 243,042 cilometr.<ref>{{Cite web|title=Geography|url=http://www.statcan.gc.ca/pub/11-402-x/2012000/chap/geo/geo-eng.htm|access-date=March 4, 2016|publisher=Statistics Canada}}</ref><ref>{{Cite web|year=1985|title=The Boundary|url=http://www.internationalboundarycommission.org/boundary.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080801080033/http://www.internationalboundarycommission.org/boundary.html|archivedate=August 1, 2008|access-date=May 17, 2012|publisher=International Boundary Commission}}</ref> Yn ogystal â rhannu ffin â'r Unol Daleithiau mae Canadann rhannu ffin forwrol â'r Ynys Las i'r gogledd-ddwyrain a chyda [[Saint-Pierre-et-Miquelon|Saint Pierre a Miquelon]] i'r de-ddwyrain.<ref name="Gallay2015">{{Cite book|last=Gallay|first=Alan|url=https://books.google.com/books?id=22rbCQAAQBAJ&pg=PT429|title=Colonial Wars of North America, 1512–1763: An Encyclopedia|date=2015|publisher=Taylor & Francis|isbn=978-1-317-48718-0|pages=429–}}</ref> Mae Canada hefyd yn gartref i anheddiad mwyaf gogleddol y byd, <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/CFS_Alert" rel="mw:ExtLink" title="CFS Alert" class="cx-link" data-linkid="762">Station Alert</a> Lluoedd Milwrol Canada, ar ben gogleddol Ynys [[Ynys Ellesmere|Ellesmere]] - maint 82.5 ° N - sy'n gorwedd {{Convert|817|km|mi}} o Begwn y Gogledd.<ref>{{Cite book|title=Canadian Geographic|publisher=[[Royal Canadian Geographical Society]]|year=2008|page=20}}</ref> |
|||
Mae daearyddiaeth ffisegol Canada yn amrywiol iawn, gyda'i choedwigoedd boreal ledled y wlad, rhew rhanbarthau gogledd yr Arctig a thrwy'r ''[[Rockies]]'', ac cheir <nowiki><i>Prairies</i></nowiki> (y paith) cymharol wastad yn y de-orllewin lle ceir [[amaethyddiaeth]] ffrwythlon iawn.<ref name="McColl2005">{{Cite book|last=McColl|first=R. W.|url=https://books.google.com/books?id=DJgnebGbAB8C&pg=PA135|title=Encyclopedia of World Geography|date=September 2005|publisher=Infobase Publishing|isbn=978-0-8160-5786-3|page=135}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFMcColl2005">McColl, R. W. (September 2005). </cite></ref> Mae'r Llynnoedd Mawr yn bwydo [[Afon St Lawrence]] (yn y de-ddwyrain) lle mae'r iseldir yn gartref i lawer o ddiwydiannau mwyaf Canada.<ref name="McColl2005" /> Mae gan Ganada dros 2,000,000 o lynnoedd - gyda 563 ohonynt yn fwy na 100 km sg ac sy'n cynnwys llawer o [[ddŵr croyw]]'r byd.<ref>{{Cite book|last=Bailey|first=William G|url=https://books.google.com/books?id=oxNMhw-rRrQC&pg=PA244|title=The surface climates of Canada|last2=Oke|first2=TR|last3=Rouse|first3=Wayne R|publisher=McGill-Queen's University Press|year=1997|isbn=978-0-7735-1672-4|page=124}}</ref><ref>{{Cite web|date=December 5, 2012|title=Physical Components of Watersheds|url=http://atlas.nrcan.gc.ca/site/english/maps/environment/hydrology/watershed1/1|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121205125542/http://atlas.nrcan.gc.ca/site/english/maps/environment/hydrology/watershed1/1|archivedate=December 5, 2012|website=The Atlas of Canada|access-date=March 4, 2016}}</ref> Ceir rhewlifoedd dŵr croyw hefyd yn Rockies Canada, Mynyddoedd yr Arfordir a [[Cordillera|Cordillera yr Arctig]].<ref name="Sandford2012">{{Cite book|last=Sandford|first=Robert William|url=https://books.google.com/books?id=UANY2ftt4pEC&pg=PR11|title=Cold Matters: The State and Fate of Canada's Fresh Water|publisher=Biogeoscience Institute at the University of Calgary|year=2012|isbn=978-1-927330-20-3|page=11}}</ref> Yn ddaearegol, mae Canada yn weithgar, gyda llawer o [[Daeargryn|ddaeargrynfeydd]] a [[llosgfynyddoedd]] a allai fod yn weithredol, yn benodol massif [[Mount Meager]], Mount Garibaldi, massif Mount Cayley, a maes folcanig Mount Edziza . <ref>{{Cite book|last=Etkin|first=David|title=An Assessment of Natural Hazards and Disasters in Canada|last2=Haque|first2=CE|last3=Brooks|first3=Gregory R|date=April 30, 2003|publisher=[[Springer Publishing|Springer]]|isbn=978-1-4020-1179-5|pages=569, 582, 583}}</ref> |
|||
<nowiki> |
<nowiki> |
||
[[Categori:Gwladwriaethau a thiriogaethau a sefydlwyd ym |
[[Categori:Gwladwriaethau a thiriogaethau a sefydlwyd ym 1949]] |
||
[[Categori:Gweriniaethau]] |
|||
[[Categori:Gweriniaeth Pobl Tsieina]] |
|||
[[Categori:Aelod-wladwriaethau'r Cenhedloedd Unedig]] |
[[Categori:Aelod-wladwriaethau'r Cenhedloedd Unedig]] |
||
[[Categori:Aelod-wladwriaethau'r Gymanwlad]] |
|||
[[Categori:Aelod-wladwriaethau NATO]] |
|||
[[Categori:Aelod-wladwriaethau'r G20]] |
[[Categori:Aelod-wladwriaethau'r G20]] |
||
[[Categori:Gwledydd |
[[Categori:Gwledydd Asia]] |
||
[[Categori: |
[[Categori:Gwladwriaethau comiwnyddol]] |
||
[[Categori: |
[[Categori:Tsieina]] |
||
[[Categori: |
[[Categori:Erthyglau sy'n cynnwys testun Tsieineeg]] |
||
[[Categori: |
[[Categori:Erthyglau sy'n cynnwys testun Portiwgaleg]]</nowiki> |
||
Fersiwn yn ôl 12:20, 31 Gorffennaf 2021
Mae'n wlad yn Nwyrain Asia ac yn weriniaeth sosialaidd un blaid unedol dan arweiniad Plaid Gomiwnyddol Tsieina (CPC). Hi yw gwlad fwyaf poblog y byd, gyda phoblogaeth o fwy na 1.4 biliwn. Mae Tsieina'n dilyn un amser safonol sef UTC + 08: 00 er ei fod, mewn gwirionedd, yn rhychwantu pum cylchfa amser daearyddol ac yn ffinio â 14 gwlad, yr ail fwyaf o unrhyw wlad yn y byd, ar ôl Rwsia. MAe ei harwynebedd oddeutu 9.6 miliwn cilomedr sgwâr (3.7 miliwn mill 2), hi yw trydedd neu bedwaredd wlad fwyaf y byd. Rhennir y wlad yn swyddogol yn 23 talt th(Saesneg: province, Mandarin: Shěng-jí xíngzhèngq), [a] pum rhanbarth ymreolaethol, a phedair bwrdeirefyn Beijing (y brifddinas ), Tianjin, Shanghai (y ddinas fwya), a Chongqing, yn ogystal â dau ranbarth gweinyddol arbennig : Hong Kong a Macu .
Daeth China i'r amlwg fel un o wareiddiadau cynta'r byd, ym masn ffrwythlon yr Afon Felen (y Huang He) ynng Ngwastadedd Gogledd Tsieina. Roedd Tsieina yn un o bwerau economaidd mwyaf blaenllaw'r byd ar gyfer y rhan fwyaf o'r ddwy fileniwm o 1g tan y 19g. Am filoedd o flynyddoedd, roedd system wleidyddol Tsieina wedi'i seilio ar frenhiniaeth etifeddol absoliwt, neu linach (dynasty), gan ddechrau gyda llinach Xia yn 21g CC. Ers hynny, mae Tsieina wedi ehangu, chwalu ac ail-uno sawl gwaith. Yn y 3g CC, adunodd y Qin y rhan fwyaf o Tsieina a sefydlu'r ymerodraeth Tsieineaidd gyntaf sef Brenhinllin y Qin. Gwelodd Brenhinllin Han a'i holynodd (206 ÔC-220 ÔC) beth o'r dechnoleg fwyaf datblygedig ar yr adeg honno, gan gynnwys cynhyrchu papur a'r cwmpawd, ynghyd â gwelliannau amaethyddol a meddygol, powdwr gwn ac argraffu yn ystod Brenhinllin Tang (618-907) a Brenhiniaeth y Song Gogleddol (960–1127).
Ymledodd diwylliant Tang yn eang drwy Asia, wrth i'r Ffordd y Sidan newydd ddod â masnachwyr gyn belled â Mesopotamia a Chorn Affrica.
Dioddefodd Brenhinllin Qing yn drwm dan ormes imperialaeth tramor, negis Lloegr. Dyma linach olaf Tsieina, a sail tiriogaethol ar gyfer y Tsieina fodern. Cwympodd brenhiniaeth Tsieineaidd ym 1912 gyda Chwyldro 1911, pan ddisodlodd Gweriniaeth Tsieina (ROC) Brenhinllin Qing. Ymosododd Ymerodraeth Japan ar Tsieina yn ystod yr Ail Ryfel Byd.
Yn 1948 arweiniodd Rhyfel Cartref Tseina at rannu tiriogaethau pan sefydlodd Plaid Gomiwnyddol Tseiniaidd (CCP), dan arweiniad Mao Zedong, Weriniaeth Pobl Tsieina ar dir mawr Tsieina tra enciliodd Kuomintang dan arweiniad llywodraeth ROC i ynys Taiwan.[b] Yn 2021 roedd y PRC a'r ROC ill dau'n honni mai nhw yw unig lywodraeth gyfreithlon Tsieina, gan arwain at anghydfod parhaus hyd yn oed ar ôl i'r Cenhedloedd Unedig gydnabod y PRC fel y llywodraeth sqyddogol.
Mae'r wlad yn aelod parhaol o Gyngor Diogelwch y Cenhedloedd Unedig ac yn aelod o sawl sefydliad fel Banc Buddsoddi Seilwaith Asiaidd, Cronfa'r Ffordd y Sidan, y Banc Datblygu Newydd, Sefydliad Cydweithredol Shanghai, a'r Partneriaeth Economaidd Cynhwysfawr Rhanbarthol, ac mae hefyd yn aelod o BRICS, y G8 + 5, y G20, APEC, ac Uwchgynhadledd Dwyrain Asia.
Mae ymhlith yr isaf o holl wledydd y byd mewn mesuriadau rhyngwladol o ran: rhyddid sifil, tryloywder ei llywodraeth, rhyddid y wasg, rhyddid crefydd a lleiafrifoedd ethnig. Mae awdurdodau Tsieineaidd wedi cael eu beirniadu gan wleidyddol ac actifyddion hawliau dynol am gam-drin hawliau dynol ar raddfa fawr, gan gynnwys gormes gwleidyddol, sensoriaeth dorfol, monitro torfol o'u dinasyddion ac atal protestiadau mewn modd treisgar.
Ar ôl diwygiadau economaidd ym 1978, a'i mynediad i Sefydliad Masnach y Byd yn 2001, daeth economi Tsieina yn wlad ail-fwyaf trwy Gynnyrch Mewnwladol Crynswth enwol yn 2010 a thyfodd i'r mwyaf yn y byd o ran PPP yn 2014. Tsieina yw'r economi sy'n tyfu gyflymaf yn y byd, y genedl ail gyfoethocaf yn y byd, a gwneuthurwr ac allforiwr mwya'r byd. Mae gan y genedl fyddin sefydlog gryfaf yn y byd - Byddin Rhyddid y Bobl - y gyllideb amddiffyn ail-fwyaf, ac mae'n wladwriaeth arfau niwclear gydnabyddedig. Caiff ei chyfri'n uwch-bŵer posib oherwydd ei heconomi fawr a'i grym milwrol.
Geirdarddiad
Etifeddodd y Gymraeg y gair 'Tsieina' o'r Saesneg (ac ieithoedd Ewropeaidd eraill) "China" ers yr 16g; fodd bynnag, nid y gair hwn a ddefnyddiwyd gan y Tsieineaid eu hunain yn ystod y cyfnod hwn. Mae ei darddiad wedi cael ei olrhain trwy'r Bortiwgaleg, Maleieg, a Pherseg yn ôl i'r gair Sansgrit Chīna, a ddefnyddir yn yr India hynafol.[1]
Defnyddiwyd Cīna yn gyntaf yn yr ysgrythur Hindŵaidd gynnar, gan gynnwys y Mahābhārata (5g CC) a Deddfau Manu (2g CC).[2] Yn 1655, awgrymodd Martino Martini fod y gair 'China' yn deillio yn y pen draw o enw Brenhinllin y Qin (221–206 BCE).[3][2] Er bod defnydd mewn ffynonellau Indiaidd yn rhagflaenu'r frenhiniaeth hon, rhoddir y tarddiad hwn mewn amryw ffynonellau o hyd. [4] Mae tarddiad y gair Sansgrit yn destun dadl, yn ôl Geiriadur Saesneg Rhydychen.[1] Ceir awgrymiadau niferus gan gynnwys yr enwau ar gyfer Yelang a thalaith Jing neu Chu.[2][5] [[Categori:Gwladwriaethau a thiriogaethau a sefydlwyd ym 1949]] [[Categori:Gweriniaethau]] [[Categori:Gweriniaeth Pobl Tsieina]] [[Categori:Aelod-wladwriaethau'r Cenhedloedd Unedig]] [[Categori:Aelod-wladwriaethau'r G20]] [[Categori:Gwledydd Asia]] [[Categori:Gwladwriaethau comiwnyddol]] [[Categori:Tsieina]] [[Categori:Erthyglau sy'n cynnwys testun Tsieineeg]] [[Categori:Erthyglau sy'n cynnwys testun Portiwgaleg]]
Gwall cyfeirio: Mae tagiau <ref> yn bodoli am grŵp o'r enw "lower-alpha", ond ni ellir canfod y tag <references group="lower-alpha"/>
- ↑ 1.0 1.1 "China". Oxford English Dictionary.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 Wade, Geoff.
- ↑ Martino, Martin, Novus Atlas Sinensis, Vienna 1655, Preface, p. 2.
- ↑ Bodde, Derk (1978). Denis Twitchett; Michael Loewe (gol.). The Cambridge History of China: Volume 1, The Ch'in and Han Empires, 221 BC – AD 220. t. 20. ISBN 978-0-521-24327-8.
- ↑ Yule, Henry (1866). Cathay and the Way Thither. tt. 3–7. ISBN 978-81-206-1966-1.