Datgysylltu'r Eglwys Anglicanaidd yng Nghymru
Enghraifft o'r canlynol | Deddf Gyhoeddus Gyffredinol Senedd y Deyrnas Unedig |
---|---|
Dyddiad | 1914 |
Dyddiad cyhoeddi | 1914 |
Statws hawlfraint | parth cyhoeddus |
Gwladwriaeth | Teyrnas Unedig Prydain Fawr ac Iwerddon |
Datgysylltu'r Eglwys Anglicanaidd yng Nghymru oedd un o bynciau gwleidyddol a chrefyddol mwyaf chwerw y bedwaredd ganrif ar bymtheg yng Nghymru. Yn hanesyddol ac yn gyfreithiol, caif y Mesur hwn ei gyfri'n gam pwysig gan mai dyma un o'r troeon cyntaf i ddarn o gyfraith gwlad gael ei greu'n benodol am Gymru, yn hytrach nac am Gymru a Lloegr.[1]
Yng Nghymru fe'i gwelwyd fel coron ar waith a brwydrau hir a gychwynnwyd yng nghanol y 19g gyda'r Anghydffurfwyr yn eu harwain, ymgyrchoedd megis Rhyfel y Degwm pan ataliodd cannoedd o bobl rhag talu arian prin (degfed rhan o'u hincwm) i'r Eglwys yn Lloegr. Ymhlith yr ymgyrchwyr hyn yr oedd Thomas Gee, Tom Ellis ac aelodau Cymru Fydd.
Hanes Cymru |
---|
Cynhanes |
Oes y Celtiaid |
Oesoedd Canol |
Cyfnod modern cynnar |
Cyfnod modern |
Teyrnasoedd |
Pwnc |
Rhestr digwyddiadau |
Iaith |
Crefydd, mytholeg a symbolau |
Llenyddwyr yn ôl cyfnod |
Llenyddiaeth yn ôl cyfnod |
Arweinwyr Cymru |
Deddfau pwysig |
|
Hanesyddiaeth |
WiciBrosiect Cymru |
Gyda sefydlu'r Liberation Society yn 1844 troes yr holl eglwysi Anghydffurfiol, gan gynnwys y Methodistiaid Calfinaidd, i gefnogi'r alwad. Ar ôl dros 60 mlynedd o ymgyrchu a dadlau pasiwyd mesur i ddatgysylltu'r eglwys yn Senedd San Steffan yn 1914 ond oherwydd y Rhyfel Byd Cyntaf ni ddaeth i rym tan 31 Mawrth 1920.
Llyfryddiaeth[golygu | golygu cod]
- Philip Bell, Irish and Welsh Disestablishment (1969)
- K.O. Morgan, Freedom or Sacrilege? (1966)
- David Walker (gol.), A History of the Church in Wales (1976)
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ Philip Jenkins, A History of Modern Wales 1536–1990 (Harlow: Longman, 1992)