Teyrnas Deheubarth

Hanes Cymru
Cynhanes
Cynhanes Archaeoleg
Oes y Celtiaid
Brythoniaid Rhufeiniaid Seintiau
Oesoedd Canol
Oesoedd Canol Oesoedd Canol Cynnar Oes y Tywysogion Goresgyniad Tywysogaeth Cymru Oesoedd Canol Diweddar Rhyfeloedd y Rhosynnau
Cyfnod modern cynnar
Cyfnod modern cynnar
Cyfnod modern
Cyfnod modern Chwyldro ddiwydiannol 20g Annibyniaeth yr Eglwys Rhyfel Byd I Rhwng y rhyfeloedd Rhyfel Byd II Y Blitz Datganoli
Teyrnasoedd
Deheubarth Gwynedd Morgannwg Powys
Pwnc
Cyfansoddiadol Demograffig LHDT Milwrol Morwrol Tiriogaethol
Rhestr digwyddiadau
Gwleidyddol Economaidd 17g 18g 19g 20g
Iaith
Y Gymraeg
Crefydd, mytholeg a symbolau
Derwydd Draig Y Brythoniaid Draig Goch Mytholeg Cristnogaeth Arbeisiau Baneri
Llenyddwyr yn ôl cyfnod
Cynfeirdd Gogynfeirdd Beirdd y Tywysogion Beirdd yr Uchelwyr
Llenyddiaeth yn ôl cyfnod
Cynfeirdd Cymraeg Canol 16g 17g 18g 19g Dogfennau pwysig
Arweinwyr Cymru
Brenin y Brythoniaid Tywysogion a Brenhinoedd Cymru Brenin Cymru Tywysog Cymru Prif Weinidog Cymru
Deddfau pwysig
Statud Rhuddlan Deddfau Penyd Deddfau 1536 & 1542 Cyfansoddiadol: 1998 2006 2014 2017 2020 Ieithyddol: 1942 1967 1993 2011 2012
Hanesyddiaeth
Hanesyddiaeth
WiciBrosiect Cymru

Arfbais Teyrnas Deheubarth

Roedd Deheubarth yn deyrnas yn ne-orllewin Cymru, yn cynnwys Ceredigion, Dyfed ac Ystrad Tywi. Crëwyd y deyrnas hon gan Hywel Dda pan ddaeth y rhannau yma o'r wlad, oedd gynt yn deyrnasoedd annibynnol, i'w feddiant. Canolfan y deyrnas oedd Dinefwr yn y Cantref Mawr.

Brenhinoedd a Thywysogion Deheubarth

• Hywel Dda ap Cadell 909-950
• Rhodri ap Hywel 950-953
• Edwin ap Hywel 950-954
• Owain ap Hywel 950-987
• Maredudd ab Owain 987-999
• Cynan ap Hywel (Brenin Gwynedd) 999-1005
• Edwin ab Einion 1005-1018
• Cadell ab Einion 1005-1018
• Llywelyn ap Seisyll (Brenin Gwynedd) 1018-1023
• Rhydderch ab Iestyn (Tywysog Gwent) 1023-1033
• Maredudd ab Edwin 1033-1035
• Hywel ab Edwin 1033-1044
• Gruffudd ap Rhydderch 1047-1055
• Gruffydd ap Llywelyn 1055-1063
• Maredudd ab Owain ab Edwin 1063-1072
• Rhys ab Owain 1072-1078
• Rhys ap Tewdwr 1078-1093
• Gruffudd ap Rhys 1135-1137 (rhan, y gweddill yn nwylo'r Normaniaid)
• Anarawd ap Gruffudd 1137-1143
• Cadell ap Gruffudd 1143-1153
• Maredudd ap Gruffudd 1153-1155
• Rhys ap Gruffudd (Yr Arglwydd Rhys) 1155-1197
• Gruffudd ap Rhys II 1197-1201
• Maelgwn ap Rhys (1199-1230)
• Rhys Gryg (1216-1234)

Cantrefi a chymydau Deheubarth

Baner Deheubarth (atgynhyrchiad)

Deheubarth a'i chantrefi (mae 'Pembroke' ar y map yn dynodi'r rhan o Sir Penfro a fu dan reolaeth y Normaniaid yn y 12fed ganrif)

Teyrnasoedd Cymru 400-800

(y map gwreiddiol gan William Rees 1959 Atgynhyrchwyd yn 'Hanes Cymru' gan John Davies)
Môn G w y n e d d Rhos Tegeingl Rhufoniog Rhufoniog Dunoding Meirionnydd Pen- llyn Edeyrn- ion C l a w d d O f f a P o w y s Arwystli Gwrth- eyrnion Buellt Maelienydd Elfael Ceredigion Brycheiniog Morgannwg Glywysing Ewias Erging Gwent Gŵyr Dyfed S e i s y l l w g Y Môr Celtaidd Cilometr

Dyfed

• Cantref Cemais
  • Uwch Nyfer
  • Is Nyfer
• Cantref Pebidiog
  • Pen Caer
  • Mynyw
• Cantref Rhos
  • Hwlffordd
  • Cwmwd Castell Gwalchmai
• Cantref Daugleddau
  • Cwmwd Llanhuadain
  • Cwmwd Castell Hu
• Cantref Penfro
  • Coed Raff
  • Maenorbŷr
  • Penfro
• Cantref Gwarthaf
  • Efelffre
  • Peuliniog
  • Talacharn
  • Amgoed (Henllan Amgoed)
  • Ystlwyf
  • Penrhyn
  • Derllys
  • Elfed
• Emlyn
  • Emlyn Is Cuch (Cilgerran)
  • Emlyn Uwch Cuch

Ceredigion

• Cantref Penweddig
  • Genau'r Glyn
  • Y Creuddyn
  • Perfedd
• Cantref Uwch Aeron (ystyrid Cantref Penweddig yn rhan o ardal Uwch Aeron yn aml)
  • Mefenydd
  • Anhuniog
  • Penardd
• Cantref Is Aeron
  • Caerwedros
  • Mabwnion
  • Is Coed
  • Gwinionydd

Ystrad Tywi

• Y Cantref Mawr
  • Mabelfyw
  • Mabudryd
  • Gwidigada (Widigada)
  • Catheiniog
  • Maenor Deilo (Maenordeilo)
  • Mallaen
  • Caeo (Caio)
• Y Cantref Bychan
  • Hirfryn
  • Cwmwd Perfedd
  • Is Cennen
• Cantref Eginog
  • Cydweli
  • Carnwyllion
  • Gŵyr

Gweler hefyd

• Cestyll ac Abatai Deheubarth
• Cestyll Tywysogion Deheubarth
• Rhestr o arfbeisiau hanesyddol Cymru