Tai Sistersiaidd Cymru

Tai Sistersiaidd Cymru

Daearyddiaeth
Gwlad	Cymru

Urdd o fynachod a sefydlwyd yn yr 11g oedd y Sistersiaid. Eu henw poblogaidd yng Nghymru oedd 'Y Brodyr Gwynion', oherwydd eu gwisgoedd gwyn, mewn cyferbyniaeth â'r Benedictiaid yn eu gwisgoedd tywyll.

Cawsant eu cyflwyno i Gymru gan y Normaniaid. Tai crefyddol estron oeddynt i ddechrau, ac arosai rhai ohonyn nhw felly, yn arbennig yn y De a'r Mers. Ond yn y gorllewin a'r gogledd daethant yn rhan o'r diwylliant Cymreig gan chwarae rhan bwysig yng ngwleidyddiaeth yr oes. Codwyd nifer o abatai ganddyn nhw dan nawdd tywysogion Cymreig ac arglwyddi lleol Cymreig a Normanaidd. Mae un abaty Sistersaidd yng Nghymru heddiw, sef Abaty Ynys Bŷr.

Tai'r Sistersiaid yng Nghymru

Yn deillio o Abaty Clairvaux

• Abaty Hendy-gwyn ar Daf (1140)
  • Abaty Cwm Hir (1143)
    • Abaty Cymer (1198)
  • Ystrad Fflur (1164)
    • Abaty Llantarnam (1175)
    • Abaty Aberconwy (1186)
  • Abaty Ystrad Marchell (1170)
    • Abaty Glyn y Groes (1200)
  • Tracton (1224)
• Abaty Margam (1147)

Yn deillio o Abaty Morimon]

• Abaty Dore (1147)
  • Grace Dieu (1226)

Yn deillio o Abaty L'Aumône

• Tyndyrn (1131)
  • Kingswood (1138)
  • de Voto (1200)

Yn deillio o Abaty Savigny

• Abaty Nedd (1130)
• Abaty Dinas Basing (1131)

Lleiandai

• Llanllugan
• Llan Llŷr
• Llansantffraed-yn-Elfael

Llyfryddiaeth

• Rod Cooper, Abbeys and Priories of Wales (Abertawe, 1992)
• David H. Williams, The Welsh Cistercians (Pontypwl, 1969)