Tydecho
| Tydecho | |
|---|---|
 | |
| Ganwyd | 6 g  |
| Dinasyddiaeth |  Cymru |
| Galwedigaeth | meudwy, arweinydd crefyddol |
| Dydd gŵyl | 17 Rhagfyr |
| Tad | Annun Ddu |
Sant o Gymru oedd Tydecho (fl. 6g). Roedd yn nawddsant cwmwd Mawddwy, (Teyrnas Powys gynt; Gwynedd heddiw). Dethlir ei wylmabsant ar 17 Rhagfyr.
Hanes a thraddodiad
[golygu | golygu cod]Ychydig iawn a wyddom amdano. Ein prif ffynhonnell yw'r cywydd iddo gan y brudiwr enwog Dafydd Llwyd o Fathafarn, Mawddwy. Dywed y bardd i'r sant ymsefydlu yng nghyffiniau Mathafarn a chodi cell yno. Cofnodir y gerdd y traddodiad fod y brenin Maelgwn Gwynedd wedi aflonyddu arno a'i ddilynwyr, ond gan fod hyn yn wir am hanes rhai o'r seintiau cynnar eraill hefyd ni ellir rhoi gormod o bwyslais arno.[1]
Yn ôl traddodiad, roedd yn fab i Annwn Ddu ab Emyr Llydaw. Cyfeirir ato hefyd ym Muchedd Padarn, ond heb ychwanegu llawer at y wybodaeth amdano. Ymddengys, yn ôl dosbarthiad yr eglwysi a gysegrir iddo, fod y sant a'i gymdeithion wedi cyrraedd arfordir Meirionnydd dros y môr ac iddynt dreiddio i'r tir ac ymsefydlu yn ardal Mawddwy.[1]
Eglwysi
[golygu | golygu cod]-
Eglwys Sant Tydecho, Llanymawddwy, Powys -
Eglwys Sant Tydecho, Mallwyd, Powys -
Eglwys Sant Tydecho, Cemaes, Powys
Seidr
[golygu | golygu cod]Cynhyrchir seidr wedi ei henwi ar ôl y sant, 'Seidr Tydecho' a gynhyrchir yng nghwmwd Mawddwy.[2][3]
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ 1.0 1.1 Gwaith Dafydd Llwyd o Fathafarn, gol. W. Leslie Richards (Gwasg Prifysgol Cymru, 1964)
- ↑ "Seidr Tydecho". Instagram @Seidr_Tydecho. Cyrchwyd 17 Rhagfyr 2024.
- ↑ "Seidr Tydecho". Gwefan Blas ar Fwyd. Cyrchwyd 17 Rhagfyr 2024.