John Cowell-Stepney

Oddi ar Wicipedia
John Cowell-Stepney
Ganwyd31 Mai 1791, 28 Chwefror 1791 Edit this on Wikidata
Bu farw15 Mai 1877, 5 Mai 1877 Edit this on Wikidata
Llundain Edit this on Wikidata
DinasyddiaethTeyrnas Unedig Prydain Fawr ac Iwerddon, Teyrnas Prydain Fawr Edit this on Wikidata
Galwedigaethgwleidydd, milwr Edit this on Wikidata
SwyddAelod o 20fed Senedd y Deyrnas Unedig Edit this on Wikidata
Plaid WleidyddolPlaid Ryddfrydol Edit this on Wikidata
TadAndrew Cowell Edit this on Wikidata
MamJustina Maria Stepney Edit this on Wikidata
PriodMary Anne Annesley, Euphemia Jamina Murray Edit this on Wikidata
PlantWilliam Frederick Ross Cowell-Stepney, Arthur Cowell-Stepney, James Charles Murray Cowell-Stepney Edit this on Wikidata

Roedd Syr John Cowell-Stepney, Barwnig 1af (31 Mai 1791 - 15 Mai 1877) yn filwr, yn dirfeddiannwr ac yn wleidydd Rhyddfrydol a chynrychiolodd Bwrdeistref Caerfyrddin yn Nhŷ'r Cyffredin o 1868 i 1874.

Bywyd Personol[golygu | golygu cod]

Roedd Syr John yr hynaf o ddau fab i'r Cadfridog Andrew Cowell, yn wreiddiol o Coleshill, Swydd Buckingham, a Maria Justina ei wraig, merch ieuangaf Syr Thomas Stepney, 7fed barwnig Prendergast, Sir Benfro, a Phlas Llanelli, Sir Gaerfyrddin[1]

Roedd yn defnyddio'r enw John Stepney Cowell hyd iddo etifeddu ystadau teulu Stepney[2] ym 1857 pan newidiodd enw'r teulu i Cowell-Stepney o dan delerau ewyllys ei ewythr, Syr John Stepney, 8fed barwnig.

Priododd Mary Anne Annesley, yn Antwerp ym 1820; roedd hi'n ferch i'r Anrhydeddus Robert Annsley; bu iddynt un mab, cyn iddi farw 6 mis ar ôl enedigaeth y plentyn ym Mis Tachwedd 1821. Ym 1823 priododd Euphemia Jemima Murray, merch John Murray, Glenalla, Swydd Donegal, bu iddynt dau fab James, a fu farw yn Rhyfel Crimea ym 1854 ag Arthur a olynodd ei dad fel Aelod Seneddol Bwrdeistrefi Caerfyrddin.

Gyrfa filwrol[golygu | golygu cod]

Roedd tad Cowell yn Gadfridog yng Ngwarchodlu'r Coldstream ymaelododd y mab a'r un gatrawd. Bu'n brwydro yn Rhyfel y Penrhyn (1807-1814), rhyfel rhwng lluoedd Prydain a Sbaen a lluoedd Napoleon am reolaeth Penrhyn Iberia. Bu'n ymladd ym mrwydrau Fuentes de Oñoro, Ciudad Rodrigo, Salamanca, Vittoria a Quatre Bras; methodd brwydr Warterloo gan ei fod yn dioddef o ddysentri ar adeg y frwydr. Mewn cyfnodau o heddwch bu'n gwasanaethu yn Ffrainc, Manceinion, Gibraltar a Malta. Cafodd ei benodi'n Is Gyrnol ym 1830. Ysgrifennodd llyfr am ei brofiadau milwrol Leaves from the Diary of an Officer in the Guards

Gyrfa fel tirfeddiannwr[golygu | golygu cod]

Ym 1857 etifeddodd Cowell-Stepney ystâd teulu Stepney yn Sir Gaerfyrddin ar ôl brwydr gyfreithiol gyda theulu arall oedd yn hawlio'r ystâd. Er mwyn ceisio cael yr incwm gorau o'r ystâd caniataodd adeiladu nifer o strydoedd, siopau a thai ar ei dir, enwodd nifer o'r strydoedd i anrhydeddu ei fywyd a'i deulu megis Stepney Street, Murray Street, Salamanca Road, Glenalla Road, Inkerman Street; strydoedd sy'n bod hyd heddiw.

Gyrfa Wleidyddol[golygu | golygu cod]

Yn etholiad cyffredinol 1868, penderfynodd sefyll fel ymgeisydd Rhyddfrydol yn etholaeth Bwrdeistrefi Caerfyrddin, er ei bod yn 77 mlwydd oed.[3] Wedi ei ethol, prin bu ei gyfraniadau yn y Senedd, er hynny roedd y cyfraniadau hynny yn weddol radical i un o hynafgwyr y sefydliad; roedd yn cefnogi hawl cyfartaledd i Gatholigion ac Iddewon, yn gwrthwynebu rhagfarn grefyddol mewn ysgolion a phrifysgolion ac yn llym ei feirniadaeth o landlordiaid eraill Cymru am roi pwysau ar eu tenantiaid i sicrhau eu pleidlais.[4]

Cafodd ei greu yn farwnig ym 1871.

Ymneilltuodd o'r Senedd ym 1874

Marwolaeth[golygu | golygu cod]

Bu farw yn ei gartref yn Llundain, 5 St George's Place,[5] a chladdwyd ei weddillion ym mynwent Kensal Green, Llundain

Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]

  1. "Erthygl heb deitl - The Cambrian". T. Jenkins. 1877-05-18. Cyrchwyd 2015-08-24.
  2. Y Bywgraffiadur STEPNEY , neu STEPNETH (TEULU), Prendergast, sir Benfro [1] adalwyd 24 Awst 2015
  3. "TheBoroughs - Llanelly Star". Brinley R. Jones. 1917-07-21. Cyrchwyd 2015-08-24.
  4. "DEATH OF SIR JOHN STEPNEY - The Cardiff Times". David Duncan and William Ward. 1877-05-19. Cyrchwyd 2015-08-24.
  5. "MARWOLAETH COL STEPNEY - Seren Cymru". William Morgan Evans. 1877-05-18. Cyrchwyd 2015-08-24.
Senedd y Deyrnas Unedig
Rhagflaenydd:
William Morris
Aelod Seneddol Bwrdeistref Caerfyrddin
18681874
Olynydd:
Charles William Nevill